1. Đọc lại nội dung trọng tâm
Học sinh cần đọc lại tác phẩm trọng tâm cũng là cách ôn tập thông minh. Các em đã được thầy cô ôn tập rất nhiều lần theo bộ đề, đọc lại tác phẩm vừa như thư giãn vừa kiểm tra hiểu biết của mình về điều thầy cô giảng bình.
Tự trả lời các câu hỏi hướng dẫn học bài sẽ giúp các em làm chủ kiến thức và kỹ năng. Mỗi câu hỏi là một nội dung cần thiết ứng với đoạn thơ hay nhân vật tự sự. Tập viết đoạn ngắn, diễn đạt ý hiểu của mình rất tốt cho tư duy và trình bày bài.
Phần mục tiêu bài học và ghi nhớ về nội dung và nghệ thuật của tác phẩm sẽ giúp các em hiểu đúng nội dung 2 của đề bài: “Từ đó nhận xét…” cho nên cần nắm chắc.
2. Củng cố cách viết đoạn văn 200 chữ
Thời gian bài thi 120 phút chỉ yêu cầu đoạn văn 200 chữ (viết chừng 30 phút) nêu ý hiểu và thái độ của mình về một khía cạnh được nêu trong phần ngữ liệu. Thí sinh tránh lầm tưởng để mất quá nhiều thời gian ở phần này.
Các em hãy dành thời giờ nghĩ cách trả lời: Nếu hỏi về tư tưởng (quan điểm, lập trường, thái độ sống…); nếu hỏi về đạo lí (đạo làm người, đạo đức, tình cảm…); nếu đề liên quan một hiện tượng đời sống (vấn đề xã hội được nhiều người quan tâm) thì sẽ viết thế nào?
Nắm vững cấu trúc đoạn: câu chủ đề, các câu giải thích, nêu và phân tích ngắn gọn các biểu hiện và bàn luận, liên hệ nhận thức và hành động.
Bài văn nghị luận xã hội cần phân tích ví dụ nhưng viết đoạn 200 chữ thì chỉ nêu khái quát để nêu được toàn diện vấn đề.
3. Hiểu đúng các dạng câu hỏi đọc hiểu, tự đặt ra tình huống tranh luận đồng tình/không đồng tình hoặc cả hai
Các em nên tập trả lời câu hỏi 1 điểm phần Đọc hiểu. Đề bài muốn thí sinh nêu hiểu biết và vận dụng hiểu biết để nêu ý nghĩa, tác dụng của phép tu từ hay thái độ đồng tình/không đồng tình hoặc cả hai. Các em nên chọn đồng tình hoặc không đồng tình để viết chừng 5-8 dòng lý do vì sao.
Câu hỏi tìm nội dung văn bản hay đoạn văn chỉ cần trả lời câu hỏi văn bản viết về ai? Việc gì? Vấn đề gì/ là gì? Như thế nào?...
4. Nắm vững cách phân tích, giảng bình đoạn thơ hoặc đoạn văn xuôi
Nghị luận văn học sẽ không làm khó cho các em bởi đề thi sẽ trích một đoạn thơ ngắn hoặc truyện (khoảng 1 trang) và yêu cầu thí sinh trình bày hiểu biết theo năng lực ngữ văn của mình về đoạn văn bản đó. Hướng dẫn chấm chỉ dành 3,5 điểm cho nội dung.
Các em hoang mang lo sợ không biết viết như thế nào cho thật hay như sách tham khảo hoặc như những học sinh giỏi văn với liên hệ, bình luận, so sánh..., chỉ còn một cách là học thuộc lòng? Đây là điều không cần thiết, hãy trút bỏ áp lực và tự thoát ra khỏi hội chứng tâm lý văn mẫu.
Đọc thật nhiều lần đoạn trích trong đề bài, trả lời các câu hỏi đọc hiểu: ai, cái gì, là gì và như thế nào? Giảng giải nghĩa sự việc, nghĩa sự vật và nghĩa tình thái của câu từ; nghĩa gốc, nghĩa chuyển của chi tiết, hình ảnh thơ… Nhờ biện pháp nghệ thuật nào để mình hiểu thế?…
Phần liên hệ, bàn mở rộng, dành phân hóa điểm đều liên quan đến nghệ thuật được tóm lược trong phần ghi nhớ hoặc hướng dẫn học bài. Các em cần làm rõ đặc điểm về nghệ thuật khiến tác phẩm/đoạn trích hấp dẫn độc giả như thế nào?
Theo giảm tải Ngữ văn, các em chỉ chú ý các đoạn trích in chữ to và nhân vật chính thể hiện chủ đề của tác phẩm truyện.
5. Phân bố thời gian hợp lí
Nếu không biết phân bố thời gian hợp lí và làm từ đọc hiểu đến viết đoạn 200 chữ rồi nghị luận văn học, thí sinh dù học tốt ngữ văn cũng khó tránh sai lầm.
Viết đoạn văn quá dài, bài văn quá dài với suy diễn và so sánh mở rộng lan man... không khiến điểm thi cao hơn. Hãy chọn cách viết thận trọng, viết chuẩn tiếng Việt và ngữ pháp, viết những gì mình hiểu để giám khảo đọc và hiểu. Không nên phóng bút ngoáy tít vài ba trang mà không ai đọc hiểu điều gì.
Trong lúc ôn thi, các em không nên tốn thời gian viết một bài hoàn chỉnh theo đề bài thầy cô sưu tầm trên internet. Hầu như đề thi chính thức mới hoàn toàn nên các em hãy dành thời gian trước khi thi để củng cố kỹ năng làm bài theo dạng bài cơ bản đã nêu ở trên.
6. Nỗ lực ôn tập và giữ gìn sức khỏe
Nỗ lực ôn tập theo hướng tổng kết chứ không giải bài luyện đề. Ôn tập bằng tư duy hay hơn tủ đề, giải đề từ câu dễ nhất đến khó nhất. Rất nên tranh luận với bạn và thầy cô để củng cố tri thức và kỹ năng.
Thí sinh cần giữ gìn sức khỏe và phòng chống dịch bệnh 5K, không nên thức quá khuya và cố sức giải bài tập khó vượt tầm của mình. Cân đối nhu cầu học và vui chơi sẽ giúp đầu óc tỉnh táo và tự tin cho bài thi chính thức.
