Không khó đạt điểm 7
Nhận định về đề thi chuyên Văn của Hà Nội, cô Đỗ Khánh Phượng, giáo viên môn Ngữ văn tại Hệ thống Giáo dục HOCMAI cho rằng, đề thi năm nay có cấu trúc quen thuộc với hình thức đề thi gồm 2 câu hỏi lần lượt là câu về nghị luận xã hội (4 điểm) và câu về nghị luận văn học (6 điểm). Đề thi này có phạm vi kiến thức nằm trong chương trình THCS, nội dung có tính định hướng rõ ràng.
Nội dung đề thi không quá khó, dễ xác định trọng tâm bài làm, vì vậy yêu cầu học sinh phải nắm vững lí luận để phân tích và làm bài.
“Đề thi tuyển sinh lớp 10 THPT năm học 2020 – 2021 môn thi chuyên Văn tập trung khai thác năng lực cảm thu văn học của học sinh cũng như kĩ năng lập luận. Tuy nhiên, cách ra đề hơi theo lối mòn, chưa có đất để học sinh bộc lộ những cảm nhận riêng, độc đáo, nhiều học sinh có thể sẽ đạt điểm từ 6 đến 7,5 điểm”’ - cô Phượng cho biết.
Chưa tạo “đất” để học sinh bộc lộ cái tôi
Đồng quan điểm, Tiến sĩ Trịnh Thu Tuyết (nguyên giáo viên ngữ văn Trường THPT Chu Văn An, Hà Nội) cho rằng đề thi chuyên Ngữ văn của Hà Nội năm nay vẫn theo một cấu trúc quen thuộc. Cũng như nhiều năm nay, Câu nghị luận xã hội đề cập tới một trong những vấn đề thời sự nhất, năm nay đề thi nói đến đại dịch COVID -19.
Những ngày qua, trong kỳ thi vào lớp 10, đề thi Ngữ văn của nhiều địa phương đã đề cập đến COVID-19. Ví như đề thi môn Ngữ văn điều kiện của Sở GDĐT TPHCM yêu cầu học trò chia sẻ thái độ cá nhân khi đối diện với sự khốc liệt của dịch bệnh.
Đề Ngữ văn chuyên của Sở GDĐT Hà Nội thì yêu cầu học sinh “trình bày suy nghĩ về những anh hùng thầm lặng đã làm nên bao điều kì diệu trong cuộc sống” trong cuộc chiến chống dịch COVID – 19.
TS Tuyết cho rằng, đề thi của TPHCM nói về sự lựa chọn thái độ cá nhân, sẽ tạo cho học sinh khoảng trống cho sự thể hiện tư duy độc lập, tự chủ, giúp học sinh đưa ra cái nhìn nghiêm túc, thẳng thắn, đối diện với chính mình, góp phần tạo lập kỹ năng sống trước những tai ương, thử thách.
Còn đề bài của Hà Nội nói về những người anh hùng trong một biến cố lớn của cuộc sống, đã phần nào có tính định hướng cho học trò về cảm hứng ngợi ca và rút ra bài học cho chính bản thân mình khi đứng trước tấm gương “những người anh hùng thầm lặng đã làm nên bao điều kì diệu trong cuộc sống”. Tuy nhiên, tính chất định hướng và sự đúng đắn ít nhiều sẽ thu hẹp dư địa cho học trò được bộc lộ cái tôi của tư duy sáng tạo và thái độ cá nhân.
Với câu nghị luận văn học, đề cập tới quan niệm của nhà văn Nguyễn Minh Châu về truyện ngắn: “Có những truyện ngắn chứa đựng tư tưởng cao sâu mà câu chuyện vẫn dung dị, chi tiết vẫn là chi tiết của đời sống bình thường hàng ngày”, câu lệnh của đề yêu cầu học trò làm sáng tỏ quan niệm đó thông qua một số tác phẩm văn học của chương trình Ngữ văn THCS.
Theo TS Tuyết, với đề bài này, quan niệm của Nguyễn Minh Châu về truyện ngắn có thể được học trò dễ dàng lý giải bằng chức năng phản ánh hiện thực của văn học, mối quan hệ giữa văn học và hiện thực… Yêu cầu làm sáng tỏ quan niệm trên qua các tác phẩm của chương trình Ngữ văn THCS cũng không quá khó khi hầu hết các truyện ngắn đưa vào chương trình THCS, và kể cả THPT đều là những câu chuyện dung dị của cuộc sống đời thường.
Tuy nhiên, cũng chính vì lý do đó, quan niệm của Nguyễn Minh Châu về truyện ngắn trở thành một điều hiển nhiên đúng đắn, ít yếu tố tranh biện, ít nhất là với học trò phổ thông.
“Với một đề Ngữ văn, nhất là đề chuyên, điều quan trọng nhất không phải là vấn đề mà chính là góc độ đặt vấn đề - chính cách đặt vấn đề có thể thu hẹp hoặc mở rộng tầm nhìn, khả năng tư duy và xúc cảm cho học trò”- Tiến sĩ Trịnh Thu Tuyết nêu quan điểm.
