Khi việc học trực tuyến đã trở thành trạng thái "bình thường mới", cần lắm sự quan tâm, chia sẻ đến những học trò nghèo còn thiếu thốn máy móc, thiết bị để học hành, tiếp cận tri thức. Cũng vì thế, sự kịp thời, nhanh chóng, nhân văn của Chương trình “Sóng và máy tính cho em” do Bộ Thông tin và Truyền thông chủ trì, Bộ Giáo dục và Đào tạo phối hợp được đích thân Thủ tướng Phạm Minh Chính phát động tối 12.09.2021 đã thực sự chạm đến trái tim của cộng đồng.
Ngay sau khi phát động, Chương trình đã nhận được sự quan tâm, ủng hộ của nhiều tổ chức, doanh nghiệp, nhà hảo tâm. Tuy nhiên, để chương trình thực sự phát huy hiệu quả, tránh hình thức, thiết nghĩ cần lưu ý tới một số vấn đề sau.
Thứ nhất, dù là chương trình từ thiện nhưng vì có liên quan trực tiếp đến trẻ em ở độ tuổi đến trường- thế hệ tương lai của đất nước, nên nhất thiết cần chú ý tới chất lượng của thiết bị trang bị cho các em. Không thể chỉ vì mục tiêu “giá rẻ” mà đánh đổi chất lượng sản phẩm, bởi lẽ thiết bị học trực tuyến sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến thị lực, sức khoẻ cũng như trải nghiệm, chất lượng học tập của học sinh.
Nên chăng thành lập một tổ công tác gồm các chuyên gia, các nhà quản lý trong lĩnh vực giáo dục, công nghệ thông tin… có trách nhiệm xây dựng phương án triển khai, công bố cấu hình chi tiết và tiêu chuẩn chất lượng tối thiểu cần đạt được, sau đó kêu gọi các nhà cung cấp máy tính, máy tính bảng trong nước và quốc tế gửi hồ sơ báo giá kèm theo các thông số kỹ thuật, chế độ bảo hành, kế hoạch hỗ trợ... Căn cứ vào đó, tổ công tác sẽ khuyến nghị những sản phẩm phù hợp nhất để tiến hành mua sắm tập trung, hoặc các mạnh thường quân tham khảo trong quá trình lựa chọn thiết bị học trực tuyến để tài trợ cho chương trình.
Thứ hai, phải có cơ chế kiểm tra, quản lý, giám sát để khi được giao toàn quyền sở hữu và sử dụng một thiết bị, các em học sinh và gia đình sẽ khai thác hiệu quả, đúng mục đích; tránh việc vì hoàn cảnh khó khăn mà gia đình có thể sang nhượng thiết bị để đổi lại một khoản tài chính giải quyết nhu cầu trước mắt…
Trong cơ chế giám sát này, vai trò của ngành giáo dục, mà cụ thể là các Sở Giáo dục và Phòng Giáo dục địa phương là rất quan trọng. Các đơn vị này sẽ thống kê nhu cầu thực tế, làm đầu mối tiếp nhận, phân phối thiết bị xuống các trường... Mỗi nhà trường sẽ chịu trách nhiệm cài đặt, bàn giao thiết bị cho học sinh có hoàn cảnh khó khăn. Cán bộ kỹ thuật hoặc giáo viên tin học của nhà trường sẽ đóng vai trò hỗ trợ kỹ thuật, khắc phục sự cố và cấp đổi thiết bị cho học sinh khi có phát sinh về chất lượng...
Thứ ba, hạ tầng truyền dẫn internet đến các hộ gia đình nghèo, vùng sâu, vùng xa cũng rất cần được quan tâm. Có thể tính đến phương án kêu gọi các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ viễn thông lắp đặt các điểm phát wifi công cộng đến từng khu phố, thôn, xóm,... Bên cạnh đó, các nhà mạng nên có chính sách miễn phí cước truy cập dữ liệu 3G, 4G liên quan đến dạy và học trực tuyến cho học sinh nghèo. Ngoài việc giải quyết bài toán học trực tuyến trước mắt, cách làm này sẽ tạo tiền đề thuận lợi cho việc phát triển xã hội số sau đại dịch theo đúng tinh thần của chương trình chuyển đổi số quốc gia.
Cuối cùng, “Sóng và máy tính cho em” sẽ chỉ thực sự phát huy tác dụng nếu có chương trình, giáo trình, phương pháp giảng dạy, kiểm tra, đánh giá phù hợp trên môi trường số. Điều này lại một lần nữa đòi hỏi phải có sự vào cuộc quyết liệt của ngành giáo dục và thông tin truyền thông. Ngành giáo dục sẽ phải xây dựng chiến lược giáo dục trực tuyến hợp lý, thống nhất với các nền tảng kỹ thuật hiện có để triển khai rộng khắp trên toàn quốc. Trong đó, chú trọng đến yếu tố con người, đào tạo, tập huấn bài bản để có một đội ngũ thầy cô giáo và cán bộ kỹ thuật có năng lực, đáp ứng tốt yêu cầu trước tình hình mới của mô hình giáo dục 4.0.
Trong nỗ lực chung của toàn xã hội nhằm hiện thực hóa "Sóng và máy tính cho em", vai trò quan trọng của ngành thông tin truyền thông; vai trò không thể thay thế của ngành giáo dục đào tạo là điều không thể bàn cãi. Nếu thực hiện tốt các nội dung trên, khi đất nước quay trở lại trạng thái bình thường mới, đây hoàn toàn có thể là chất xúc tác, đóng vai trò quan trọng trong việc cải cách triệt để mô hình và hệ thống giáo dục quốc dân, tạo tiền đề để nền giáo dục nước ta bứt phá.
