Xã hội hóa sách giáo khoa là cần thiết
Tại buổi tọa đàm trực tuyến "Sách giáo khoa và câu chuyện xã hội hoá giáo dục" vừa diễn ra, Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo (GDĐT) Phạm Ngọc Thưởng khẳng định, xã hội hóa SGK là cần thiết, đồng thời nêu lên những kết quả đã đạt được của chủ trương này. Trong đó, việc xã hội hóa giảm bớt gánh nặng trong đầu tư công của nhà nước về lĩnh vực này.
"Tính riêng về biên soạn sách giáo khoa ước tính cần đến hơn 300 tỉ đồng, chưa tính các chi phí tập huấn, giáo viên, chi phí khác khoảng 400 tỉ đồng/bộ, nếu có khoảng 3 bộ thì đã rơi vào hơn 1.000 tỉ đồng" - ông Thưởng thông tin và cho rằng, lần đầu thực hiện xã hội hóa SGK sẽ không thể tránh bất cập, cũng như không tránh khỏi còn sạn trong sách, vấn đề là lắng nghe, tiếp thu, có giải pháp để cuối cùng là hướng tới học sinh, hướng tới chất lượng giáo dục.
Liên quan đến giá sách giáo khoa hiện nay, theo ông Thưởng, theo quy định hiện hành và Luật Giá hiện nay mặt hàng SGK là mặt hàng kê khai giá. Doanh nghiệp, các nhà xuất bản kê khai giá, Bộ Tài chính thẩm định, Bộ Giáo dục và Đào tạo phối hợp với Bộ Tài chính để đưa ra quan điểm của mình.
Qua các lần kê khai giá của các nhà xuất bản so với các lần công bố đầu tiên, các bộ sách đều giảm từ 3- 9%. Tuy nhiên, chúng ta thống nhất rằng dù là kê khai giá thì đều là thực hiện hình thức quản lý nhà nước gián tiếp hay trực tiếp.
Chủ tịch Hội Thẩm định giá Việt Nam Nguyễn Tiến Thỏa cho rằng, có những quy định, hành lang pháp lý mà các nhà xuất bản phải tuân thủ khi định giá, phải tuân theo quy định về chi phí và dựa vào phương pháp định giá chung do Bộ Tài chính ban hành.
Còn nguyên tắc định giá, phải tuân theo các hạng mục cụ thể trong sản xuất mà các nhà xuất bản phải chi ra và có mức lợi nhuận phù hợp để tái đầu tư theo quy định của Điều 20, Luật Giá hiện hành.
"Chúng ta vẫn để cho các nhà xuất bản quy định giá theo cơ chế thị trường nhưng chúng ta không thể để các doanh nghiệp muốn định giá ra sao cũng được"- ông Thỏa nói.
Theo ông Thỏa, căn cứ định giá là giá thành toàn bộ, chất lượng của sách giáo khoa và lợi nhuận và bao gồm các yếu tố cấu thành giá như sau: chi phí nguyên vật liệu, tiền công thiết kế, xây dựng bản thảo, biên tập, chi phí khấu hao tài sản cố định, maketing, phát hành, in ấn… Đây là những khoản mà các công ty sản xuất sách được phép tính vào giá thành.
"Nhà nước có 2 cách kiểm soát, một là kiểm soát trực tiếp hai là gián tiếp nhưng chỉ áp dụng với sản phẩm độc quyền, còn với sản phẩm xã hội hóa cần có thêm các cơ chế khác để phù hợp" - ông Thỏa nói.
Cơ chế nào cho xã hội hoá sách giáo khoa?
Bà Nguyễn Thị Kim Thúy, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội của Quốc hội chỉ ra thực tế, hằng năm, mỗi gia đình học sinh có giảm được một khoản tiền nhỏ việc mua SGK, thì cũng không chắc giảm gánh nặng chi tiêu đầu năm. Bởi vì ngoài SGK, còn phải đóng học phí, mua đồng phục, sách tham khảo và các đồ dùng học tập khác.
"Nhà nước thì không thể định giá tất cả các mặt hàng nêu trên. Do đó, tôi nghĩ khi tính toán việc đưa SGK vào mặt hàng định giá thì đang vướng vào một vài vấn đề mang tính nguyên tắc" - bà Thúy nêu quan điểm.
Phó Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội của Quốc hội nhận định, để các bộ SGK đóng góp cho xã hội hoá giáo dục tốt hơn, có 3 cái cần, cụ thể:
Thứ nhất, cần kiên định chủ trương xã hội hóa việc biên soạn SGK. Thứ hai, cần xem xét lại việc giao cho Ủy ban Nhân dân cấp tỉnh quyết định việc chọn sách giáo khoa trong Luật Giáo dục. Theo dõi việc chọn SGK ở một số địa phương thời gian qua, cho thấy, có một số địa phương đã xảy ra những kẽ hở dễ bị lợi dụng để thị trường SGK có nguy cơ quay trở lại độc quyền, một mình một chợ. Mà đó mới là điều đáng quan tâm. Thứ ba, cần nghiên cứu kỹ việc nhà nước định giá SGK để có giải pháp hài hòa, phù hợp, không ảnh hưởng đến việc xã hội hóa, chống độc quyền trong lĩnh vực này.
