Theo PGS.TS Bùi Hiền, trải qua gần một thế kỷ, đến nay chữ quốc ngữ đã bộc lộ nhiều bất hợp lý. Hiện tại, chúng ta sử dụng 2, 3 chữ cái để biểu đạt một âm vị phụ âm đứng đầu. Ví dụ C – Q – K (cuốc, quốc, ca, kali), Tr – Ch (tra, cha), S – X (sa, xa)… Bên cạnh đó, lại dùng 2 chữ cái ghép lại để biểu đạt âm vị một số phụ âm đứng cuối vần như Ch, Ng, Nh (mách, ông, tanh…).
Đó là những hiện tượng không thống nhất, không theo một nguyên tắc chung nào dẫn đến khó khăn cho người đọc, người viết, thậm chí gây hiểu nhầm hoặc không hiểu được chính xác nội dung thông tin. Vì thế, cần phải cải tiến để giản tiện, dễ nhớ, dễ sử dụng, tiết kiệm thời gian, vật tư...
Từ đó, ông kiến nghị một phương án làm cơ sở để tiến tới một phương án tối ưu trình nhà nước dựa trên tiếng nói văn hóa của Thủ đô Hà Nội cả về âm vị cơ bản lẫn 6 thanh điệu chuẩn. Nguyên tắc mỗi chữ chỉ biểu đạt một âm vị. Mỗi âm vị chỉ có một chữ cái tương ứng biểu đạt.
Ông Hiền đề xuất sẽ bỏ chữ Đ ra khỏi bảng chữ cái tiếng Việt hiện hành và bổ sung thêm một số chữ cái tiếng Latin như F, J, W, Z. Bên cạnh đó, thay đổi giá trị âm vị của 11 chữ cái hiện có trong bảng trên, cụ thể: C = Ch, Tr; D = Đ; G = G, Gh; F = Ph; K = C, Q, K; Q = Ng, Ngh; R = R; S = S; X = Kh; W =Th; Z = d, gi, r. Vì âm “nhờ” (nh) chưa có kí tự mới thay thế, nên trong văn bản trên tạm thời dùng kí tự ghép n’ để biểu đạt. Theo đó, bộ chữ cái tiếng Việt chỉ còn 31 kỹ tự thay cho 38 ký tự như hiện nay.
Một ví dụ về sự thay đổi:
Ngay sau khi đề xuất này đưa ra đã gây ra nhiều tranh cãi. Theo chị Nguyễn Như Lan (Thanh Xuân, Hà Nội) cho rằng: “Đây là hòa nhập quốc tế hay hoà tan? Tôi không đồng ý cải cách chữ Việt hay để nó như hiện có, giữ nguyên bản sắc dân tộc. Nhìn các kí tự PGS.TS Bùi Hiền đưa ra giống như teen code của các bạn trẻ rất khó hiểu”.
Một ý kiến khác bày tỏ: Ngôn ngữ viết phải thể hiện được âm tiết khi nói. Nếu cải cách như vậy chỉ đảm bảo được sự cải tiến về cách viết nhưng hoàn toàn sai lệch với cách phát âm khi nói. Như vậy có còn là ngôn ngữ nữa không? Hệ thống chữ quốc ngữ đã hoàn thiện, dù có nhiều cái bất quy tắc nhưng không ảnh hưởng nhiều. Không riêng gì tiếng Việt, ngay cả ngôn ngữ quốc tế là tiếng Anh cũng đầy từ bất quy tắc hay như một số nước còn dùng cả ký tự không theo ký tự latinh.
