“Vàng thau lẫn lộn” trên thị trường hài Tết

Báo Lao Động có cuộc trao đổi với đạo diễn Mai Long để tìm hiểu về thị trường hài Tết 2022.

Xin chào đạo diễn Mai Long, thông thường như mọi năm, vào khoảng thời gian cận  Tết Nguyên đán, thị trường hài Tết trở nên sôi động với nhiều sản phẩm đa dạng. Tuy nhiên, năm nay, số phim hài cho đến thời điểm này chỉ đếm trên đầu ngón tay. Là nhà sản xuất phim hài Tết nhiều năm, anh đánh giá như thế nào về thị trường hài Tết 2022?

- “Ảm đạm” và “Hỗn tạp”. Tôi gói gọn vào 2 từ đó bởi có nhiều lý do để thị trường hài Tết năm nay ảm đạm hơn năm ngoái, dù năm ngoái cũng đã ảm đạm rồi. Trong khi các đơn vị sản xuất hài Tết vẫn thực hiện làm phim, tuy nhiên, vì năm 2022, Tết Âm lịch và Dương lịch khá sát nhau nên sự chuẩn bị có phần khó khăn hơn. Năm 2020, việc sản xuất phim cũng dễ làm hơn vì thời điểm gần Tết các hoạt động không bị hạn chế nhiều.

Còn sang năm nay, dịch bệnh phức tạp khiến việc tìm bối cảnh sẽ khó hơn bởi đoàn làm phim không được di chuyển nhiều nơi, để đảm bảo quy tắc phòng dịch 5K. Bên cạnh đó, làn sóng dịch bệnh COVID-19 năm nay đã gây ảnh hưởng nặng nề đến các đơn vị doanh nghiệp. Vì thế, việc tài trợ sản xuất phim cũng bị hạn chế. Các doanh nghiệp sẽ dè dặt trong chi tiêu, việc quảng cáo. Đó là lý do dẫn đến việc thị trường hài Tết năm nay không sôi động như mọi năm.

Do dịch bệnh COVID-19, thị trường hài Tết có xu hướng phát triển mạnh trên nền tảng YouTube, thu hút nhiều người xem, có clip lên tới cả triệu view. Chỉ cần gõ từ khóa “Hài Tết 2022” lập tức xuất hiện hàng trăm clip hài Tết cả cũ lẫn mới được đăng tải lên YouTube. Tình trạng này khiến thị trường hài Tết “vàng thau lẫn lộn”, anh nghĩ sao về vấn đề này?

- Sản phẩm hài Tết hiện không còn phát hành dưới các định dạng CD, DVD, mà chủ yếu đăng tải trên không gian mạng YouTube. Khi đăng tải sản phẩm lên nền tảng số, việc kiểm duyệt không gặp nhiều khó khăn. Khi thị trường đĩa CD không còn, việc phổ biến hài Tết trên không gian mạng được đẩy mạnh. Tuy nhiên, chính vì sự dễ dàng trong việc đăng tải nên nhiều sản phẩm “gây cười” trên YouTube cũng được đánh đồng gọi là hài Tết. Nếu trước kia, các nhà sản xuất muốn sản xuất đĩa phải thông qua kiểm duyệt của các đơn vị như Cục điện ảnh, Bộ Thông tin và Truyền thông hay Bộ Văn hoá - Thể thao và Du lịch...

Sau khi được cấp phép, sản phẩm hài Tết mới được phát hành ra thị trường. Khi chuyện kiểm duyệt bị thả nổi, thì chất lượng và nội dung hài Tết ngày càng sơ sài, nhảm nhí. Với công nghệ hiện nay, chỉ cần chiếc điện thoại thông minh, diễn viên có thể tuyển từ mạng xã hội, nội dung đơn giản, thiếu đầu tư... là đã có sản phẩm tung lên không gian mạng. Nhiều sản phẩm dạng này cũng được coi là hài Tết. Vì thế, hài Tết đang ngày trở nên hỗn tạp.

Thị trường phim hài được mở rộng hơn qua không gian mạng. Đi cùng với đó là dấu hiệu chất lượng nội dung đang đi xuống với hàng loạt tác phẩm hài nhảm, hài dung tục. Anh nghĩ sao về tình trạng này?

- Hiện nay, độ phủ sóng của internet trên khắp mọi miền, ngay cả vùng sâu vùng xa. Việc những phim hài nhảm thu hút khán giả trên không gian mạng có nhiều lý do. Đối tượng khán giả có nhiều thời gian dùng điện thoại có kết nối mạng internet thường bị định hướng bởi những thể loại hài này. Họ thích xem bởi nội dung các tác phẩm đơn giản, dễ dãi, dễ hiểu. Những phim hài mang giá trị nhân văn sâu sắc, không có hình ảnh phản cảm, không dung tục lại được cho là... kén khán giả.

Thêm nữa, tình trạng thả nổi về kiểm duyệt chất lượng tác phẩm trên không gian mạng đã “tiếp tay” cho sự xuất hiện của các loại hài nhảm đăng tải tràn lan. Nhảm nhí, dung tục đến đâu - cũng được phép đăng tải, bởi vậy số lượng lớn tác phẩm nhảm phủ sóng nền tảng số. Cuối cùng, những chương trình giải trí trong các dịp Tết luôn thiếu. Cung ít hơn cầu. Bởi vậy, hài nhảm, hài dung tục vừa đông đảo về số lượng, vừa xuất hiện tràn lan...

Có thể thấy, những bộ phim hài Tết dung tục, phản cảm thường thu hút lượng lớn khán giả theo dõi. Thậm chí, phim càng bị chê càng lôi kéo khán giả. Vậy, câu chuyện về vấn đề kiểm duyệt ở đây là gì, thưa anh?

- Có thể thấy, trong vòng 10 năm trở lại đây, chương trình hài Tết ít được sản xuất trên truyền hình mà chủ yếu tập trung khai thác trên các nền tảng số của không gian mạng. Khâu kiểm duyệt dễ dàng và lỏng lẻo hơn. Điều này dẫn đến tình trạng hài Tết nhảm xuất hiện nhiều trên không gian mạng và để lại tác hại xấu đối với công chúng và đặc biệt là giới trẻ.

Bởi vậy, theo tôi, Bộ Thông tin và Truyền thông và Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch nên kiểm duyệt tất cả những nội dung phát trên YouTube, mạng xã hội, để làm sao có một kênh giải trí văn minh. Hoặc là phân loại và gắn mác những sản phẩm hài Tết. Bên cạnh đó, chúng ta cần phải phân biệt khái niệm hài Tết rõ ràng, điều này rất là quan trọng. Những sản phẩm nào đảm bảo chất lượng, thời lượng, không vi phạm thuần phong mỹ tục, được gọi là hài Tết để phục vụ cho công chúng.

Còn những sản phẩm không chứa nội dung, giá trị sâu sắc mà vẫn đăng tải trên mạng, gọi là tiểu phẩm giải trí. Vì vậy, cần phân ra thể loại chính thống hay hỗn tạp, không nên quy tất cả vào một. Như thế sẽ làm cho những người làm phim tử tế cảm thấy thiệt thòi. Và rất khó để có thể cạnh tranh lành mạnh. Việc “vàng thau lẫn lộn” trên thị trường hài Tết sẽ làm cho người ta không giữ được hướng làm phim, buộc họ phải chạy theo thị trường. Bởi vậy, phim tử tế ít dần đi.

- Xin cảm ơn anh về cuộc trò chuyện!