Trao đổi với phóng viên Lao Động ngày 19.1, một bầu show hoạt động tại thị trường TPHCM cho biết cách tính thuế của một nghệ sĩ: "Thông thường, khi các nhãn hàng hay các chương trình mời nghệ sĩ tham gia, sẽ có một bước ký kết hợp đồng. Trên hợp đồng, bên mời nghệ sĩ sẽ đóng thuế VAT 10% theo quy định của nhà nước. Ví dụ, một nghệ sĩ được trả cát-xê 300 triệu đồng cho một dự án, bên nhãn hàng sẽ đóng 10% thuế VAT của 300 triệu là 30 triệu đồng.
Số tiền cát-xê 300 triệu đồng mà nghệ sĩ nhận, họ tự đóng thuế thu nhập cá nhân".
VAT là viết tắt của thuế giá trị gia tăng, một loại thuế được áp dụng trên giá trị gia tăng của một sản phẩm/ dịch vụ từ quá trình sản xuất, lưu thông đến khi tới tay người tiêu dùng, được nộp vào ngân sách của Nhà nước theo mức độ tiêu thụ hàng hoá/ dịch vụ.
Theo bầu show này, nếu muốn trốn thuế, sẽ có trường hợp không ký hợp đồng hoặc ký hợp đồng nhưng ghi số tiền cát-xê nhỏ hơn với giá trị thực lĩnh.
Ngoài ra, số tiền cát-xê nghệ sĩ nhận được sẽ giao dịch bằng tiền mặt, không thông qua chuyển khoản.
Một trong những sự việc gây ầm ĩ giới giải trí Châu Á là Phạm Băng Băng trốn thuế năm 2018. Vụ việc khiến cô bị phạt và truy thu 883 triệu nhân dân tệ (128 triệu USD). Nữ diễn viên sau đó viết thư tay xin lỗi khán giả, nhưng dư luận vẫn phẫn nộ.
Cách trốn thuế của Phạm Băng Băng được cho là chiêu thức mà nhiều nghệ sĩ, người nổi tiếng áp dụng. Cô dùng hợp đồng "âm, dương".
Hợp đồng mà công chúng nhìn thấy, tức hợp đồng “dương”, có số tiền nhỏ hơn và là hợp đồng sẽ được dùng để khai thuế. Trong thực tế, số tiền mà diễn viên được hưởng cao gấp nhiều lần sẽ xuất hiện trong hợp đồng “âm” bí mật và không bị đánh thuế.
Theo tìm hiểu của phóng viên Lao Động, quản lý của một nghệ sĩ hoạt động trong lĩnh vực điện ảnh cho biết thêm: "Đa phần các nghệ sĩ có thu nhập cao sẽ thành lập công ty để số thuế phải đóng cố định ở mức 10% theo quy định thuế VAT của doanh nghiệp".
Người quản lý này nói thêm, thu nhập cá nhân sẽ có từng mức thuế phải đóng khác nhau. Theo quy định của của nhà nước, nếu bạn có tổng thu nhập một tháng trên 80 triệu đồng thì mức thuế thu nhập cá nhân là 35%.
Vì vậy, nghệ sĩ sẽ đóng thuế thông qua công ty để tối ưu chi phí.
Theo số liệu của Cục Thuế TPHCM, trong 7 tháng đầu năm 2019, nơi này đã truy thu thuế thu nhập cá nhân của 15 nghệ sĩ số tiền lên đến 15 tỉ đồng, trong đó có một đạo diễn với số tiền 2,4 tỉ đồng.
Trao đổi với Lao Động, TS Nguyễn Ngọc Tú - Giảng viên trường Đại học Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội, nguyên Tổng Biên tập Tạp chí thuế, cho biết nghệ sĩ hay còn được gọi là những người hành nghề độc lập.
Vấn đề lớn nhất ở chỗ làm sao để nghệ sĩ tự giác hơn trong vấn đề nộp thuế. Theo TS Tú, có một số cách để "lách luật", không phải nộp thuế là ca sĩ, nghệ sĩ thành lập các công ty riêng. Khi đó, doanh thu từ hoạt động nghệ thuật sẽ về công ty. Công ty chịu thuế thu nhập doanh nghiệp nhưng trừ đi các chi phí hoạt động, phần lợi nhuận trước thuế cũng sẽ giảm bớt. Trong khi đó, thu nhập của người nghệ sĩ lúc này chỉ được kê khai như lương của nhân viên, nếu lương thấp thì đồng nghĩa với việc nộp thuế thấp.
TS Tú cho biết, trên thực tế, doanh thu của các nghệ sĩ lớn nhưng chi phí dành cho công việc của họ cũng lớn. Chưa kể công việc, nghề nghiệp của ca sĩ, nghệ sĩ cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro, đi đêm về hôm, tần suất công việc lớn.
"Ca sĩ, nghệ sĩ có người khấu trừ thuế thu nhập cá nhân bình thường trong khi Luật thuế thu nhập cá nhân đang được cho là lỗi thời. Vì vậy, nhóm đối tượng này cũng có thiệt thòi. Tôi cho rằng, chúng ta cần khuyến khích họ giữ hoá đơn, chứng từ cho các chi phí và quyết toán thuế theo thực tế chi phí của họ. Đây cũng là giải pháp khuyến khích họ kê khai thuế" - TS Tú nói.
Giảng viên trường Đại học Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội cho rằng, nếu việc thanh toán tiền cát-xê bằng tiền mặt sẽ rất khó quản lý, thậm chí các cá nhân nhận tiền qua tài khoản lớn nhưng Nhà nước ta chưa truy thu nguồn tiền này, trừ cán bộ để tránh tham nhũng.
TS Tú đề xuất: Ngày nay việc thanh toán không dùng tiền mặt lên ngôi, tất cả các thanh toán đều dựa trên tài khoản ngân hàng, trong trường hợp tài khoản có nguồn tiền mặt chuyển vào, các ca sĩ, nghệ sĩ phải chứng minh tiền đó là tiền gì và thực hiện nghĩa vụ thuế chưa.
"Giải pháp chính là đẩy mạnh thanh toán không dùng tiền mặt" - TS Tú nhấn mạnh.
Nói về việc quản lý thuế đối với ca sĩ, nghệ sĩ, TS Tú nhận định: "Việc quản lý thuế chỉ như bắt cóc bỏ đĩa, xưa nay, cơ quan thuế vớ được ai xử phạt người đó mà chưa có giải pháp căn cơ.
Sau khi đã có chính sách quản lý tốt, cơ quan thuế cần tăng cường các biện pháp mạnh như xử phạt để răn đe nếu phát hiện các trường hợp trốn thuế. Cơ quan thuế sở tại nếu không quản lý được ca sĩ - nghệ sĩ, cũng phải có một phần trách nhiệm khi để thất thu thuế".
