Thông thường, sự phát triển ngôn ngữ tuân theo một lộ trình cố định, phụ thuộc vào khả năng nhận thức thần kinh bẩm sinh và tác động của môi trường - những lần tiếp xúc với lời nói con người.
Tuy nhiên, một số trẻ từ 18 đến 24 tháng tuổi có biểu hiện chậm nói hoặc có vốn từ vựng hạn chế, mặc dù không có bất kỳ một vấn đề nào khác đáng lo ngại. Những trẻ này thường được xem là trẻ chậm nói.
Trẻ chậm nói được xác định ở mốc 24 tháng dựa vào có vốn từ vựng dưới 50 từ, không có khả năng kết hợp 2 từ lại với nhau. Một số trường hợp thì tất cả lĩnh vực phát triển đều bị chậm trễ và trẻ không nói được từ nào trước 24 tháng.
Đôi khi, việc chẩn đoán sớm tình trạng chậm nói có thể bị cản trở bởi đặc điểm văn hóa xã hội, môi trường gia đình có nhiều thế hệ. Chậm nói còn có thể do di truyền. Vì vậy, vấn đề liên quan đến chậm nói nếu bị cha mẹ đánh giá thấp, có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng hơn.
Trẻ chậm nói có thể cải thiện ở giai đoạn 6-7 tuổi. Tuy nhiên, một số nghiên cứu cho thấy rằng, những trẻ này có thể biểu hiện kỹ năng ngôn ngữ kém hơn trẻ cùng trang lứa.
Có thể khó chẩn đoán tình trạng chậm nói trước 3 tuổi, nhưng những can thiệp lâm sàng sớm sẽ giúp cải thiện đáng kể kỹ năng ngôn ngữ khi trẻ lớn lên.
Cha mẹ cần phải theo dõi, phát hiện sớm để sàng lọc các vấn đề nghiêm trọng hơn như là rối loạn phổ tự kỷ, chậm phát triển toàn bộ, chậm phát triển trí tuệ, rối loạn ngôn ngữ.
Can thiệp sớm trong những năm đầu đời, não của trẻ có khả năng học hỏi và tạo ra các đường dẫn thần kinh mới nhờ tính mềm dẻo cũng như việc nắm bắt ngôn ngữ tiếng mẹ đẻ xảy ra tuần tự trong 5 năm đầu đời.
Việc đánh giá ban đầu và xác định vấn đề giao tiếp, ngôn ngữ của trẻ nằm trong giới hạn bình thường hay gặp trục trặc cần phải được chuyên gia thực hiện như chuyên viên ngôn ngữ trị liệu.
Bên cạnh đó, trẻ cũng cần được khám để xác định các vấn đề có thể đi kèm như nghe kém, bất thường cấu trúc hàm mặt, chậm đứng đi, chậm trí tuệ nhận thức hoặc các rối loạn phát triển thần kinh, tâm lý.
