Tảo mộ ngày Tết là một trong những phong tục tốt đẹp của người Việt Nam, nhắc nhở con người về tấm lòng hiếu thảo, sự biết ơn đối với ông bà, tổ tiên. Đây cũng là dịp để những người còn sống thể hiện tấm lòng với người đã khuất.
Lễ tảo mộ được coi trọng bởi đây là lễ tạ thổ thần bổi bổ long mạch, xin rước vong linh gia tiên về nhà hoặc từ đường để đón năm mới (gọi là lễ Chạp).
Công việc chính của tảo mộ là sửa sang các ngôi mộ của tổ tiên cho sạch sẽ, dùng xẻng, cuốc để đắp lại nấm mồ cho đầy đặn, nhổ hết cỏ dại và những cây hoang mọc trùm lên mộ.
Khi tảo mộ, cần kiểm tra xem mộ có bị tổ mối xông hay bị các loại động vật nhỏ đục khoét hay không, nếu có cần giải quyết ngay vì đây thuộc trường hợp mộ kết, khá hung hiểm đối với phong thủy âm trạch.
Khi đi tảo mộ, người dân có thể chuẩn bị những đồ lễ gồm:
Một con gà hoặc một khoanh giò, hay 2 lạng thịt nạc vai luộc
1 đĩa xôi hoặc bánh chưng, 1 đĩa gạo muối
1 bát nước, 1/2 lít rượu trắng
1 bao thuốc, 1 lạng chè
1 bộ quần áo quan Thần linh, mũ, hia tất cả màu đỏ, ngựa đỏ kiếm trắng
1 đinh vàng hoa, 10 lễ vàng tiền
4 cái oản đỏ
5 lá trầu và 5 quả cau
9 bông hồng đỏ và đĩa hoa quả (5 quả tròn).
Sau khi chuẩn bị đồ lễ, con cháu sẽ kính cẩn, mời người đã khuất về ăn Tết cùng gia đình.
Song, tùy thuộc vào hoàn cảnh, điều kiện kinh tế của gia đình có thể soạn sửa lễ vật khác nhau, quan trọng nhất là thể hiện được tấm lòng thành, sự biết ơn của con cháu đối với tiên tổ.
Trong lúc đợi hương tàn, con cháu có thể bắt tay vào dọn dẹp, tu sửa cho mộ phần. Khi hương cháy đến hơn 2/3 tức là lễ tạ, gia chủ tiến hành hóa vàng và có thể xin lộc về để làm lễ cúng gia thần, gia tiên ở nhà.
