Cốm làng Vòng - Hương vị mùa thu Hà Nội

Cốm Vòng, gạo tám Mễ Trì

Tương Bần, húng Láng còn gì ngon hơn!

Không biết người làng Vòng (nay thuộc phường dịch vọng Hậu, quận Cầu Giấy) đến với nghề làm cốm từ bao giờ, chắc cũng khoảng hàng trăm năm trước. Vào mùa thu, khi lúa trên những cánh đồng làng Vòng mới uốn câu thì trời trút xuống những trận mưa. Những con đê không chịu được sức nước vỡ tan, cả cánh đồng chìm trong biển nước.

Tiếc công sức của mình bị thiên nhiên phá hỏng, người làng Vòng cắt những bông lúa còn non đem về rang để ăn dần. Và họ ngạc nhiên khi những hạt lúa non được rang lên có hương vị rất riêng, càng ăn càng thú vị. Người làng Vòng làm cốm để ăn chơi khi thu đến. Kinh nghiệm làm cốm được tích lũy và truyền từ này sang đời khác nên hạt cốm càng về sau càng xanh, càng dẻo và thơm. 

Cốm làng Vòng vượt qua phạm vi của làng xã, theo những gói quà, những gánh hàng rong đến với người thân, đến với những người sành ăn rồi trở thành một món ăn đặc sản nức tiếng cả nước. Vụ cốm mùa thu thường kéo dài gần 3 tháng, bắt đầu từ tháng 7 âm lịch trở đi.

Có đến tận nơi, nhìn tận mắt mới thấy để có được những hạt cốm thơm dẻo, người làm Cốm phải rất công phu và tỉ mỉ. Quy trình làm cốm phải qua rất nhiều công đoạn. Khi cây lúa hoe hoe vàng, chỉ mười ngày nữa là gặt rộ cũng là lúc người làng Vòng đi chọn ngắt từng bông dài, hạt mẩy về chế biến. Muốn cốm ngon thì phải cắt lúa đúng lúc. Lúc già hạt cốm không còn xanh, cứng và gãy nát. Lúa non quá, hạt cốm bết vào vỏ trấu, nhão mất ngon. Thường lúa gặt hôm nào đem rang và giã luôn hôm đó. Rang lúa sao cho vừa lửa, hạt cốm chín tới, không giòn mà tróc trấu là công đoạn khó nhất trong nghề làm cốm. Giã cốm bằng loại cối riêng, nhịp chày nhè nhẹ, nhịp nhàng, đều đều và khoan thai như vậy cốm mới mịn và dẻo.

Mang trong mình hương vị riêng của Hà Nội nên để thưởng thức cốm cũng phải thật tinh tế. Cốm được gói thành hai lớp lá. Lớp trong là lá ráy xanh và mát giữ cho cốm khỏi khô và không phai nhạt màu xanh ngọc thạch quý giá, lớp ngoài là lá sen có hương thơm thoang thoảng, thanh cao.

Để thưởng thức đúng điệu, cốm thường được ăn với chuối tiêu. Quả chuối được bẻ đôi hoặc cắt thành từng đoạn ngắn, chấm miếng chuối vào cốm rồi cho vào miệng nhai thật chậm. Lúc ấy ta mới thấy được cái vị ngọt thơm nồng của chuối hòa quyện vị dẻo bùi của cốm và thoảng chút hương dìu dịu của lá sen.

Từ bao đời qua, những hạt cốm thơm dẻo vẫn được bàn tay những con người bình dị của Hà Nội nâng niu, trân trọng và gửi đến đời như vậy. Vì thế cốm làng Vòng đã trở thành món quà đặc trưng mà người Hà Nội rất hãnh diện và tâm đắc.