“Tôi mãi là một người thợ yêu cái nghề của mình”

18 năm tự học trên… xe buýt

Ông Trí có tác phong nhanh nhẹn, khuôn mặt cương nghị, tươi tắn. Có lẽ dấu hiệu duy nhất để người đối diện nhận biết ông đã đến tuổi hưu là mái tóc bạc trắng.

Sinh năm 1959, ông Trí là con trai cả trong một gia đình có 10 anh em. Năm 1965, gia đình từ Huế di cư vào Sài Gòn. Đến năm 1975, học xong trường Kỹ thuật Việt Đức, hoàn cảnh gia đình lẫn đất nước thời điểm đó đều khó khăn, ông xin đi làm tại Cty máy Nông nghiệp Miền Nam (Vikino) để hỗ trợ cha mẹ nuôi các em.

“Nhà tôi ở TPHCM, nhà máy đóng ở Biên Hòa, Đồng Nai. Mỗi ngày tôi mất 3 giờ để di chuyển, nhiều người tỏ vẻ ái ngại cho quãng đường tôi đi mỗi ngày. Thế nhưng suốt 18 năm làm việc ở Vikino, tôi thấy việc 3 giờ di chuyển như vậy là một điều tốt bởi tôi có thời gian để tự học”, ông Trí nhớ lại. Suốt 18 năm, trên những chuyến xe buýt đi - về, ông tự mày mò, nghiên cứu đủ các loại sách liên quan đến cơ khí. Ông bộc bạch: “Nếu mình biết tận dụng thời gian, chẳng có gì là nhàm chán cả. 18 năm liên tục, mỗi ngày 3 tiếng, tôi đã học được rất nhiều thứ”.

Không chỉ tự học ở sách vở, thời gian làm việc ở Vikino, ông học được cách làm việc chuyên nghiệp, tỉ mỉ của người Nhật. Từ thợ kỹ thuật, ông được bổ nhiệm làm quản đốc xưởng, tiếp xúc với nhiều người, tạo được những mối quan hệ tốt. Buổi tối, khi xong việc ở nhà máy, về nhà, ông lại nhận việc đi sửa máy cho nhiều cơ sở tư nhân, trong đó có những gia đình người Hoa làm nghề nhựa, khuôn mẫu.

Năm 1994, Vikino tinh giản biên chế, ông nghỉ việc, khởi nghiệp ở tuổi 35. Biết khá nhiều nghề liên quan đến cơ khí, cuối cùng ông chọn nghề khuôn mẫu. Ông lý giải: “Bất kỳ vật dụng nào cũng cần khuôn mẫu, khuôn mẫu tốt, sản phẩm sẽ đẹp, chất lượng. Thị trường rất cần nhưng thời điểm đó, nghề này đa phần là do người Hoa làm. Kinh nghiệm nghề khuôn mẫu của người Hoa là số 1,  nhưng tôi nghĩ, chỉ kinh nghiệm không thì chưa đủ. Quyết định theo nghề, tôi sẽ áp dụng thêm máy tính, công nghệ để cạnh tranh”.

“Ngày mới bắt đầu, tôi xin làm không công để tiếp thị”

“Thời của tôi, khi một người trẻ khởi nghiệp sẽ đối mặt với khó khăn về vốn, hơn thế, cái nhìn đối với doanh nghiệp tư nhân lúc bấy giờ chưa được cởi mở như bây giờ, nhưng đổi lại thị trường lại trống, không cạnh tranh nhiều. Thời nay, các bạn có rất nhiều thuận lợi, có những quỹ đầu tư, ngân hàng sẵn sàng chi tiền, chính sách nhà nước khuyến khích nhưng đổi lại các bạn phải chịu sự cạnh tranh gay gắt. Nhưng ở thời nào cũng vậy, khởi nghiệp không hề đơn giản, nghề nào cũng vậy cần phải chuyên cần, kiên trì, chịu khó và hãy phấn đấu không ngừng” - doanh nhân Nguyễn Văn Trí đúc kết.

Để được chứng nhận là Doanh nghiệp công nghệ cao, sản phẩm được các doanh nghiệp, tập đoàn lớn như Suzuki, Sanyo, Panasonic… chấp nhận; sản phẩm xuất đi các nước Châu Âu, Mỹ… là cả một chặng đường nỗ lực không ngừng của ông Nguyễn Văn Trí và những người đồng cam cộng khổ với Cty TNHH Lập Phúc từ những ngày đầu.

Năm 1994, lúc mới bắt đầu, để tạo ra sản phẩm tốt cạnh tranh với những cơ sở đương thời, ông Trí “chơi liều”, vay mượn của anh em, bà con 120.000USD mua một máy phay CNC, đây cũng là một trong những máy phay hiện đại đầu tiên nhập về Việt Nam thời điểm đó. “Cách đây 25 năm, 120.000USD là một khoản nợ lớn. Nhưng mắc nợ thì phải cố mà làm. Chưa có khách hàng, tôi nhờ người quen giới thiệu tới những công ty cần sửa chữa máy, khuôn mẫu làm không công. Họ thấy mình làm tốt, họ đặt hàng rồi giới thiệu cho nhau, 3 năm sau tôi trả được hết nợ vay mua máy. Năm 2002, cơ sở của tôi lên công ty, khách hàng đầu tiên của tôi là Suzuki. Từ Suzuki, các ông chủ người Nhật giới thiệu Lập Phúc cho nhau, tôi có nhiều khách hàng lớn” - ông Trí kể lại.

Nói về nghề chế tạo khuôn mẫu chính xác, ông Trí thừa nhận, trên thị trường quốc tế, doanh nghiệp Trung Quốc có vị trí cao hơn so với doanh nghiệp Việt Nam vì họ làm nghề lâu đời, cho dù sản phẩm của mình không hề thua kém về chất lượng, nhưng nếu lựa chọn giữa hai doanh nghiệp làm khuôn mẫu, cùng giá thành, đa phần khách hàng sẽ chọn doanh nghiệp Trung Quốc. “Cho nên để cạnh tranh, Lập Phúc xác định là giá rẻ hơn Trung Quốc nhưng chất lượng Nhật” - ông Trí khẳng định.

“Làm sao để thực hiện được điều đó khi mình vốn ít?”. Như hiểu được thắc mắc của tôi, ông lý giải: “Bản thân tôi là một người thợ cơ khí, thế mạnh của tôi là sửa chữa. Một sản phẩm có nhiều công đoạn, ở những công đoạn đầu, tôi sử dụng máy cũ được mua từ Nhật, những máy đó đã được mình sửa chữa lại, chạy rất tốt. Công đoạn cuối của sản phẩm tôi mới dùng máy mới hoàn toàn của Nhật. Chi phí đầu tư cho máy móc giảm đáng kể, kéo giá thành sản phẩm xuống nhưng chất lượng lại đạt tiêu chuẩn của Nhật. Trong điều kiện mình còn khó khăn, mình phải uyển chuyển trong quản lý, sản xuất và chịu cực nhọc hơn là điều tất yếu. Và với tôi, trí tuệ của người thợ sẽ được thể hiện rõ ở chỗ là không nhất thiết có máy móc đầy đủ nhưng sản phẩm mình làm ra phải là tốt nhất”.

Hãy nhìn ra biên giới đất nước, đừng chỉ nhìn vào hàng rào công ty

Có nhiều khách hàng lớn, xuất đi nhiều nước trên thế giới, là doanh nghiệp quốc tế nhưng lực lượng lao động tại Cty TNHH Lập Phúc chỉ chưa đến 200 lao động vì hầu hết các công đoạn đều sử dụng máy móc. Ông lý giải “máy móc làm hết, công nhân chủ yếu điều khiển các thiết bị”. Lương trung bình của công nhân là 10 triệu đồng/tháng, nhân viên kỹ thuật từ 13 - 14 triệu đồng/tháng, kỹ sư là 20 triệu đồng/tháng. “Ở Lập Phúc, tiền lương được công khai, giá thành sản phẩm mà công ty nhận với khách hàng cũng được công khai cho người lao động hay. Bởi tôi quan điểm, người lao động phải biết rõ hết thì họ mới thấy tiền lương mà mình nhận được có xứng đáng hay không” - ông Trí bày tỏ.

“Có một thực tế rằng, dù mình cố gắng đối đãi tốt nhất với người lao động nhưng không phải tất cả người lao động đến với mình đều gắn bó lâu dài, vì những lý do nào đó họ phải ra đi và mình phải chấp nhận. Có khi họ ra đi và làm cho chính doanh nghiệp là đối thủ cạnh tranh với mình, nhưng không vì thế mà tôi ngại việc đào tạo, truyền nghề hay gây khó dễ khi một nhân viên của tôi muốn rời bỏ Lập Phúc” - ông Trí khẳng định.

Ở nhiều nơi, các công ty trong ngành khuôn mẫu, cũng như một số ngành kỹ thuật khác, có ràng buộc với nhân viên của mình là trong vòng một năm, người lao động sau khi nghỉ việc không được làm việc cho đối thủ của nơi mình vừa nghỉ việc. “Tại sao họ lại đưa ra thời hạn 1 năm, vì họ cho rằng, nếu sau một năm mà công ty của anh không có cái gì mới, không cập nhật được công nghệ mới để người lao động mang công nghệ, kiến thức 1 năm qua sang công ty đối thủ thì anh phải chịu thôi. Ở Việt Nam mình luật không có quy định đó, tôi nói vui là doanh nghiệp không có một năm để thay đổi mà phải thay đổi từng ngày.

Hơn nữa, tôi nghĩ, người lao động sang làm việc cho đối thủ cũng được, bởi cuối cùng thì họ cũng phục vụ cho xã hội, cho đất nước mình thôi. Mình có kinh nghiệm nhưng giấu nghề, lo sợ người ta học được nhưng mình chết cũng đâu có mang theo được”. Chính tư tưởng muốn truyền nghề đó mà Cty TNHH Lập Phúc còn liên kết với các trường để đạo tạo sinh viên, nhà xưởng của Lập Phúc trở thành giảng đường thứ 2 của nhiều trường cao đẳng, đại học trên địa bàn thành phố…