San bằng trở ngại
Để đi đến ký kết 2 hiệp định quan trọng là Hiệp định Thương mại tự do (EVFTA) và Hiệp định bảo hộ đầu tư giữa Việt Nam và Liên minh châu Âu (IPA), Việt Nam đã phải trải qua một quá trình kéo dài tới 9 năm.
Tháng 10.2010, Thủ tướng Chính phủ Việt Nam và Chủ tịch EU đã đồng ý khởi động đàm phán Hiệp định EVFTA.
Tháng 6.2012, Bộ trưởng Công Thương Việt Nam và Cao ủy Thương mại EU đã chính thức tuyên bố khởi động đàm phán Hiệp định EVFTA.
Tháng 12.2015, kết thúc đàm phán và bắt đầu khởi động tiến trình rà soát pháp lý để chuẩn bị cho việc ký kết Hiệp định.
Tháng 6.2017, hoàn thành rà soát pháp lý ở cấp kỹ thuật.
Tháng 9.2017, EU chính thức đề nghị Việt Nam tách riêng nội dung bảo hộ đầu tư và cơ chế giải quyết tranh chấp giữa Nhà nước với nhà đầu tư (ISDS) ra khỏi Hiệp định EVFTA thành một hiệp định riêng do phát sinh một số vấn đề mới liên quan đến thẩm quyền phê chuẩn các hiệp định thương mại tự do của EU hay từng nước thành viên. Theo đề xuất này, EVFTA sẽ được tách thành hai hiệp định riêng biệt, bao gồm:
Hiệp định Thương mại tự do chính là toàn bộ nội dung EVFTA hiện nay nhưng phần đầu tư sẽ chỉ bao gồm tự do hóa đầu tư trực tiếp nước ngoài. Với Hiệp định này, EU có quyền phê chuẩn và đưa vào thực thi tạm thời.
Hiệp định Bảo hộ đầu tưbao gồm nội dung bảo hộ đầu tư và giải quyết tranh chấp đầu tư (Hiệp định IPA). Hiệp định IPA nàyphải được sự phê chuẩn của cả Nghị viện Châu Âu và của Nghị viện các nước thành viên thì mới có thể thực thi.
Tháng 6.2018, Việt Nam và EU đã chính thức thống nhất việc tách riêng EVFTA thành hai hiệp định gồm Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam – EU (EVFTA) và Hiệp định Bảo hộ đầu tư (IPA); chính thức kết thúc toàn bộ quá trình rà soát pháp lý Hiệp định EVFTA; và thống nhất toàn bộ các nội dung của Hiệp định IPA.
Tháng 8. 2018, hoàn tất rà soát pháp lý Hiệp định IPA.
Ngày 17.10.2018, Ủy ban châu Âu đã chính thức thông qua EVFTA và IPA.
Ngày 25.6.2019, Hội đồng châu Âu phê duyệt cho phép ký các Hiệp định.
Ký 2 hiệp định với châu Âu là thành công kép
Theo Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh, việc đi đến ký kết thành công 2 hiệp định trên đã thể hiện trình độ của Việt Nam trong tổ chức đàm phán về các vấn đề kỹ thuật với những nội dung cao, đa dạng và rất sâu.
Không phải 1 mà là 28 quốc gia thành viên của EU. Đây đều là những nền kinh tế phát triển mạnh mẽ nhưng đồng thời là những quốc gia có khuôn khổ pháp luật và trình độ cao. Mục tiêu và toan tính kế hoạch của các nước trong liên minh châu Âu EU cũng khác nhau.
Bộ trưởng Trần Tuấn Anh nhấn mạnh: "Chúng ta đã có sự chỉ đạo rất quyết liệt và sự vào cuộc sâu rộng, mạnh mẽ của toàn hệ thống chính trị mà đặc biệt là các cơ quan của quản lý nhà nước. Tôi muốn nói đến vai trò của đoàn đàm phán Chính phủ và các bộ ngành.
Đặc biệt phải kể đến sự tham vấn giữa Chính phủ, đoàn đàm phán với các doanh nghiệp để đảm bảo tối đa lợi ích của Việt Nam khi tham gia Hiệp định."
Hàng loạt những vấn đề lớn đã đặt ra trong quá trình đàm phán, có những vấn đề liên quan đến cam kết trong nội dung hiệp định nhưng có cả những vấn đề hoàn toàn không liên quan đến nội dung cụ thể trong hiệp định nhưng Nghị viện Châu Âu vẫn đặt ra như những yêu cầu để xem xét ký kết hiệp định với Việt Nam. Đã có nhiều lúc cả Cao uỷ Thương mại và các đối tác của chúng ta chỉ ký duy nhất hiệp định EVFTA còn để lại IPA để tính tiếp.
Vì vậy, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh cho rằng: “Việc chúng ta đạt được nghị quyết của Hội đồng Châu Âu cho ký của 2 hiệp định EVFTA và IPA chính là thành công kép."
