100USD đổi “chợ đen” – cách thường gọi dịch vụ thu đổi ngoại tệ không được pháp luật công nhận – trở thành tâm điểm của dư luận. Nhưng nói không ngoa rằng, nếu không bùng lên vụ việc này, thì có nhiều qui định cũng như hành xử của cơ quan chức năng theo cách bất hợp lí, không phù hợp với nhiều qui định khác, không được phát hiện và cải thiện.
Trước hết là mức phạt đối với các cá nhân mang tiền USD đi đổi ra tiền Việt. Hành vi vi phạm này có nhiều mức độ khác nhau, chí ít là căn cứ theo lượng tiền mang đi đổi, nhưng mức xử phạt thì chưa phân tách được ở các mức độ để phù hợp hơn trong thực tế.
Thông tin mới nhất, Ngân hàng Nhà nước chi nhánh Cần Thơ đang tư vấn cho UBND thành phố Cần Thơ giải quyết vụ việc, theo đó ngoài việc miễn giảm về mức phạt, còn có thể trả lại tờ 100USD cho ông Nguyễn Cà Rê.
Chưa cần biết việc tư vấn xử lí theo cách này có phải vì bị áp lực dư luận hay không, nhưng nếu trả lại tờ 100USD cho ông Rê thì sẽ xảy ra những tình huống pháp lí khác càng rắc rối hơn.
Thứ nhất, tờ 100USD là tang vật. Nếu trả lại tang vật, thì lấy căn cứ, cơ sở nào để xử phạt tiệm vàng Thảo Lực đã đổi tiền cho ông Rê?
Thứ hai, việc thông cảm với ông Rê vì có hoàn cảnh kinh tế khó khăn hay vi phạm vì thiếu hiểu biết, thì một mặt có thể miễn giảm hình phạt hoặc kêu gọi sự hỗ trợ về mặt xã hội. Song còn về mặt luật pháp nên có sự tách bạch rõ ràng, việc gì ra việc đó. Nếu hoàn trả tang vật cho một trong hai bên vi phạm, thì cũng khó mà thuyết phục được khi xử phạt nặng bên còn lại. Bởi, mọi cá nhân, tổ chức đều phải được đối xử bình đẳng trước pháp luật.
Thứ ba, nếu xử lí theo hướng này, vô hình trung lại khiến cho luật pháp bị nhờn.
Qui định hiện hành về xử phạt hành chính trong lĩnh vực buôn bán, thu đổi ngoại tệ đang có những bất hợp lí cần được điều chỉnh, sửa đổi. Nhưng từ vụ ông Nguyễn Cà Rê, việc xem xét miễn giảm phạt là cần thiết nhưng cũng không nên vì áp lực dư luận lại chọn cách xử lí làm nảy sinh sự bất hợp lí khác.
