Đó là những ý kiến có sự phân tích thấu đáo trong các vụ việc liên quan đến pháp luật và pháp đình, nhưng lại không chỉ nhìn nhận và đánh giá thuần góc độ luật pháp, mà cả khía cạnh xã hội, tính nhân văn.
Trong luồng dư luận này điển hình là về trường hợp anh thợ điện Nguyễn Cà Rê ở Cần Thơ, có tờ 100USD được biếu tặng và mang đi đổi sang tiền Việt lại bị phạt 90 triệu đồng. Dư luận lên tiếng, phân tích mọi lẽ; các cơ quan chức năng lắng nghe và tiếp thu; kết quả cuối cùng là anh Rê được miễn phạt vì hoàn cảnh khó khăn, thu nhập thấp, nhưng tờ 100USD tang vật thì vẫn bị tịch thu.
Đây là điển hình của một trường hợp xử lý hài hòa, hợp tình hợp lý, có sức răn đe nhưng cũng lật lại vấn đề giúp các cơ quan chức năng liên quan phải tính đến việc điều chỉnh các quy định cho phù hợp hơn với thực tế xã hội. Đây cũng là một điển hình của luồng dư luận và ý kiến có tính xây dựng, phân tích thấu đáo giúp “giải oan” cho anh Nguyễn Cà Rê.
Dư luận vẫn đang quan tâm bàn tán nhiều về phán quyết đối với anh tài xế xe container Lê Ngọc Hoàng trong vụ án “xe đi lùi” mà anh Hoàng trở thành nạn nhân, nhưng vẫn bị tuyên 6 năm tù. Mọi lẽ thiệt hơn, những cái nhìn nhiều chiều và nhiều góc độ đã được dư luận phân tích, kết quả là TAND Tối cao đã yêu cầu TAND tỉnh Thái Nguyên gửi toàn bộ hồ sơ vụ án để xem xét vụ việc.
Có thể nói rằng, những luồng dư luận và ý kiến xã hội có tính tích cực trong việc xây dựng và cả phê phán thường mang lại hiệu quả cho cả công tác quản lý nhà nước, thực thi pháp luật và cũng góp phần thúc đẩy “giải oan” cho không ít trường hợp. Từ “người tù thế kỷ” Huỳnh Văn Nén trong vụ án vườn điều đến vụ oan khuất của Nguyễn Thanh Chấn, đều có sự góp phần tích cực của dư luận và công luận trong việc góp tiếng nói, phân tích các bất cập và thiếu căn cứ trong việc buộc tội.
Dư luận góp ý có tính xây dựng và trong sáng sẽ luôn mang đến những điều tích cực cho xã hội, cho dù ở thời điểm này hay thời điểm khác nó chưa được đánh giá đúng mức. Song một xã hội muốn bền vững luôn cần những dư luận và ý kiến tích cực có tính xây dựng như vậy để xây dựng một xã hội dân chủ, văn minh và giàu lòng nhân ái.
