Trong khẩu hiệu này, “lễ” được hiểu là phạm trù về đạo đức, “văn” thuộc phạm trù về tri thức khoa học. Vì thế, giữa “lễ” và “văn” không có sự rạch ròi theo kiểu: cái nào học trước- cái nào học sau. Bởi trong “lễ” có “văn” và trong “văn” có “lễ”. Hai phạm trù này song hành và bổ sung cho nhau. Thậm chí, lắm lúc “văn” đi trước, “lễ” theo sau.
Thí dụ, khi học Sử, sau khi được dung nạp kiến thức, HS sẽ nhận ra được đâu là “Anh hùng dân tộc”, đâu là “Cõng rắn cắn gà nhà” để rút ra bài học làm người có ích. Vì vậy nói học “lễ” trước học “văn” là chưa thật hợp lý. Mặt khác, “lễ” - đạo đức - là cái HS phải được học tập, rèn luyện suốt đời, vì thế càng không thể có chuyện: Đợi học xong “lễ” rồi mới học “văn”.
Lâu nay, nhiều trường phổ thông duy trì khẩu hiệu này, nhưng ở một số trường HS xử nhau bằng vũ lực, GV tìm mọi cách để dạy thêm như một thách thức ....
Ở ta việc duy trì khẩu hiệu, nhưng lại thiếu cách chuyển nó thành hiện thực. Nhiều nơi vẫn còn tư tưởng “đi mãi rồi thành đường” khi đánh đồng việc treo khẩu hiệu với việc hiện thực hóa nó. Nói cách khác là duy trì khẩu hiệu một cách hình thức. Thậm chí, nhiều trường đầu tư khẩu hiệu rất hoành tráng, nhưng GV không có và cũng không biết làm thế nào để có nhiều cơ hội dạy “lễ” cho HS; còn HS cũng không biết học ở đâu từ thầy cô mình những điều “lễ” ngoài việc học “văn”.
Khẩu hiệu chỉ là mảnh vải, bức tường gắn chữ, tô màu... thậm chí còn tệ hại hơn nếu chúng chỉ tồn tại mà không được giải quyết hết những vướng mắc nội hàm lẫn khả năng hiện thực.
Có thể, rồi đây có người đồng tình hay không đồng tình với việc duy trì khẩu hiệu “Tiên học lễ, hậu học văn”, nhưng tôi tin chắc tất cả sẽ thống nhất nhau ở chỗ: Trong lúc chờ cơ quan chức năng có được “chìa khóa vạn năng” để “mở cửa” vấn đề một cách đồng bộ, toàn diện và bền vững..., trước mắt, song song với việc truyền đạt kiến thức, mỗi GV cần là tấm gương đạo đức... cho HS. Đó mới chính là khẩu hiệu đơn giản nhất, nhưng lại chuẩn mực và thiết thực nhất.
