Vấn đề cấp bách của mọi cơ quan báo chí
Tại hội thảo “Bảo vệ bản quyền báo chí trên môi trường số” diễn ra sáng 13.9, các đại biểu tham dự đã tập trung làm rõ thực trạng vi phạm bản quyền báo chí hiện nay; vấn đề bản quyền đối với các nền tảng xuyên biên giới; các cơ sở pháp lý về vấn đề bảo vệ bản quyền ở các cơ quan báo chí...
Phát biểu khai mạc hội thảo, Phó Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam Trần Trọng Dũng cho biết, một trong những thách thức lớn đối với chuyển đổi số báo chí là vấn nạn vi phạm bản quyền trên môi trường số.
Vậy nên, bảo vệ bản quyền báo chí trên môi trường số trở thành vấn đề cấp bách với mọi nhà báo, mọi cơ quan báo chí. Bảo vệ bản quyền báo chí giúp ngăn chặn hiện tượng ăn cắp các chất liệu báo chí, giả mạo báo chí để lan truyền các thông tin sai lệch, xuyên tạc, tin giả mạo, thúc đẩy một nền báo chí với “hàng thật” và “hàng chất lượng cao”.
“Bảo vệ được quyền tác giả sẽ thúc đẩy sự sáng tạo và tạo động lực cho nhà báo, cơ quan báo chí đầu tư vào dự án phát triển nội dung, dự án đổi mới sáng tạo báo chí. Bảo vệ bản quyền báo chí là điều kiện tiên quyết để bảo vệ nguồn tài chính của cơ quan báo chí cũng như thực thi hiệu quả các mô hình kinh doanh nội dung số, góp phần giải bài toán về kinh tế báo chí truyền thông hiện nay” - Phó Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam nhấn mạnh.
Tác phẩm báo chí bị sao chép trong chớp mắt
Phát biểu tại phần tham luận của hội thảo, ông Nguyễn Minh Đức - Tổng Biên tập Báo Hà Nội Mới cho biết, trên thực tế, chỉ cần một đơn vị đăng tải bài báo về một vấn đề “nóng” bất kỳ hay một sản phẩm báo chí có chất lượng, được tác giả tâm huyết, đầu tư công phu thì ngay sau đó, không khó để tìm kiếm các bài đăng y hệt về nội dung cũng như hình ảnh trên nhiều trang tin điện tử.
Một thực trạng đã và đang tồn tại là rất nhiều báo, trang tin điện tử, mạng xã hội… tự ý lấy tin, bài, sản phẩm của những đơn vị khác để đăng tải lại, phục vụ nhiều mục đích cho cá nhân và cơ quan, cũng như doanh nghiệp mình. Thậm chí, nhiều website, fanpage còn giả thương hiệu các đơn vị báo chí chính thống để đưa những thông tin chưa được xác thực. Chưa kể, có thể dễ dàng bắt gặp các bài báo được sao chép sử dụng một phần hay toàn bộ tin, bài, ảnh của các bài báo khác mà không trích dẫn hoặc trích dẫn không đầy đủ nguồn và rất khó để kiểm soát tình trạng các báo lấy bài của nhau.
“Phát hiện vi phạm bản quyền không khó, nhưng xử lý các hành vi này sao cho hiệu quả thì không đơn giản, đòi hỏi các giải pháp phải được thực hiện một cách tổng thể và đồng bộ” – ông Đức nói.
Để bảo vệ quyền báo chí trong môi trường số, ông Nguyễn Đức Hiển - Phó Tổng Biên tập Báo Pháp luật TPHCM kiến nghị tăng các mức xử phạt hành chính lên gấp 3, gấp 5 lần để có tính răn đe mạnh hơn đối với các tổ chức, cá nhân vi phạm.
Theo Nghị định số 131/2013 của Chính phủ (quy định xử phạt vi phạm hành chính về quyền tác giả, quyền liên quan; được sửa đổi, bổ sung một số điều bằng Nghị định số 28/2017) thì hành vi xâm phạm quyền bảo vệ sự toàn vẹn của tác phẩm chỉ bị phạt tiền từ 3 triệu đồng đến 10 triệu đồng.
Hành vi xâm phạm quyền công bố tác phẩm mà không được phép của chủ sở hữu quyền tác giả theo quy định chỉ bị phạt tiền từ 5 triệu đồng đến 10 triệu đồng. Hành vi phân phối tác phẩm mà không được phép của chủ sở hữu quyền tác giả chỉ bị phạt tiền từ 10 triệu đồng đến 30 triệu đồng...
Hoặc theo Nghị định 119/2020 của Chính phủ (quy định về xử phạt hành chính trong hoạt động báo chí, hoạt động xuất bản), trang thông tin điện tử tổng hợp đăng, phát các tác phẩm báo chí, văn học, nghệ thuật, xuất bản phẩm mà không được sự đồng ý của chủ thể quyền sở hữu trí tuệ chỉ bị phạt tiền từ 10 triệu đồng đến 20 triệu đồng.
“Mức xử phạt vi phạm bản quyền báo chí hiện nay là nhẹ, chưa đủ sức răn đe. Nhà làm luật cần sửa quy định theo hướng tăng mức xử phạt vi phạm hành chính về quyền tác giả để có sức răn đe mạnh hơn với những tổ chức, cá nhân vi phạm” – ông Hiển nhận định.
Ông Hiển cũng đề xuất thành lập Trung tâm bảo vệ bản quyền báo chí. Bên cạnh đó, cần khuyến khích phương thức giải quyết tranh chấp qua tố tụng toà án, quy định rõ hơn về bản quyền trong Luật Báo chí 2016 và bổ sung quy định trong Luật Sở hữu trí tuệ.
