Vai trò của nhà nước trong đầu tư hạ tầng dịch vụ
Tại hội thảo khoa học quốc gia với chủ đề “Phát triển ngành dịch vụ trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045”, (diễn ra tại Đà Nẵng, do Ban Kinh tế Trung ương phối hợp với Thành ủy Đà Nẵng, Đại học Đà Nẵng đồng tổ chức ngày 5.8), Giáo sư Dư Phước Tân - Viện nghiên cứu Phát triển TPHCM - cho rằng, giải pháp để phát triển ngành dịch vụ cần đáp ứng 3 mục tiêu là tăng cao sức lao động, năng cao sức cạnh tranh và tham gia chuỗi giá trị toàn cầu.
Hiện nay, chúng ta đang tăng cường việc áp dụng công nghệ để giảm chi phí, tuy nhiên, cần chú ý nhiều hơn về hạ tầng dịch vụ. Cụ thể, để có nền tảng phát triển công nghệ số thì nhà nước phải tạo ra cơ sở hạ tầng, người dân và doanh nghiệp tạo ra thị trường.
Ví dụ, TPHCM khi phát triển dịch vụ đào tạo thì trường công, trường quốc tế thường lấy đất gom ở các nơi để xây dựng mà không có quy hoạch khung về mặt giáo dục đào tạo.
Về bệnh viện cũng vậy, dù chúng ta áp dụng các công nghệ thông minh nhưng lại đặt bệnh viện không nằm ở vị trí cửa ngõ thành phố theo hướng trở thành bệnh viện khu vực thì cũng hạn chế sự phát triển của chính dịch vụ y tế.
“Vậy để thấy, hạ tầng dịch vụ rất quan trọng. Bên cạnh công nghệ thì cần chú ý hạ tầng dịch vụ, lựa chọn ngành dịch vụ ưu tiên phù hợp cho địa phương. Các địa phương cũng cần nghiên cứu điểm nghẽn để phát triển đồng bộ để coi cụm ngành dịch vụ nào có thể liên kết, hay chỗ nào cần tháo gỡ điểm nghẽn” - ông Tân chia sẻ.
Đồng tình với ý kiến này, ông Nguyễn Văn Quảng - Bí thư Thành uỷ Đà Nẵng - cũng cho rằng, dịch vụ cao và dịch vụ số phục vụ đổi mới sáng tạo mà nếu nhà nước không đầu tư hạ tầng thì không có ai có thể làm vì quá rủi ro.
“Mới đây, tôi có tiếp một nhà đầu tư có công nghệ ứng dụng các máy thở, máy nén ôxy dòng cao nhưng chỉ có nguồn lực 3 triệu USD. Trong khi đó, các dự án muốn vào khu công nghệ cao Đà Nẵng phải có vốn 7 triệu USD trở lên. Điều này đặt ra vấn đề là nếu không có cơ chế, ưu đãi cho những nhà đầu tư như trên thì sẽ không bao giờ tìm được công nghệ lõi để triển khai các ứng dụng" - ông Quảng nêu thực tế.
Trong chủ trương của TP.Đà Nẵng là dùng đầu tư công để đầu tư Khu công nghệ cao tập trung, công viên phần mềm. Thành phố có Công viên phần mềm số 1 được đầu tư cách đây 10 năm đến nay đã thu hồi được hơn 120 triệu USD. Giờ đây, thành phố đang tiếp tục bỏ ra gần 1.000 tỉ đồng xây dựng Công viên phần mềm số 2 để phục vụ các nghiên cứu phát triển, tạo điều kiện cho các cá nhân, doanh nghiệp đổi mới sáng tạo đến làm việc.
"Tuy nhiên, việc này đang vướng luật quản lý tài sản công, đầu tư công vì không được đầu tư công để chỉ cho thuê. Đà Nẵng cũng đã kiến nghị với Thủ tướng Chính phủ để giải bài toán này. Ngoài ra, để đổi mới sáng tạo mà chúng ta không chấp nhận có quỹ rủi ro thì không bao giờ thúc đẩy được các cá nhân doanh nghiệp đổi mới sáng tạo” - ông Quảng nói.
Tạo điều kiện, môi trường thử nghiệm công nghệ của doanh nghiệp
Đứng ở góc độ doanh nghiệp, ông Nguyễn Tuấn Anh - Tổng Giám đốc Công ty Alpha Asimov, một doanh nghiệp start-up của Việt Nam phát triển robot tự hành cho dịch vụ giao hàng - cho rằng, trên bình diện cạnh tranh quốc tế, công nghệ lõi chỉ là một nửa câu chuyện thành công và Việt Nam có thể phát minh ra công nghệ. Một nửa câu chuyện phụ thuộc vào môi trường thể chế.
Ông Tuấn phân tích, để đào tạo trí tuệ nhân tạo cho 1 con robot tự hành ở cấp độ 4 (có 5 cấp độ) thì doanh nghiệp cần được thử nghiệm trong môi trường thật để máy có thể biết tránh những tình huống thực tế mà phòng thí nghiệm không có được.
Vậy nên, nước nào có cơ chế cởi mở sẽ giúp đào tạo được trí tuệ nhân tạo nhanh hơn, từ đó, sản phẩm sẽ được đưa vào đời sống nhanh hơn. Nắm được điều này nên các nước bắt đầu tập trung khoanh vùng cho một số khu vực thí điểm như Mỹ và Singapore.
“Ở Việt Nam, nếu Đảng và Chính phủ tạo ra môi trường để nuôi dưỡng cho các phát minh của doanh nghiệp tương tự thì sẽ rất tuyệt vời. Tôi tin rằng điều kiện tiên quyết để thực hiện công nghiệp hóa và hiện đại hóa thành công trong thời đại cách mạng công nghiệp lần thứ 4 là nhà nước có thể giúp làm "bà đỡ" cho các phát minh khoa học thông qua khung thể chế thử nghiệm có kiểm soát” - ông Tuấn trao đổi.
