Chống đứt gãy chuỗi cung ứng
Rời quê hương, vợ chồng chị Nguyễn Thị Ngọc A (sinh năm 1992) đến thuê phòng trọ tại thôn Bầu, xã Kim Chung (Đông Anh, Hà Nội) để thuận lợi cho công việc. Vợ chồng chị cùng là công nhân tại công ty trong Khu công nghiệp Thăng Long. Lương cơ bản được 6 triệu đồng/tháng cộng với 1,2 triệu tiền trợ cấp, tháng nào chị A cũng phải cân đối các khoản chi tiêu như tiền thuê trọ, tiền nước, tiền ăn, nuôi 2 đứa con…
Chị A kể: “Những người mới vào làm thì chỉ được hưởng lương cơ bản là 5,5 triệu đồng/tháng. Mức thu nhập này nếu chỉ một mình sẽ đủ chi tiêu, nhưng nếu có cả gia đình, con cái thì không thể đảm bảo cho nhu cầu hằng ngày”.
Để có thêm “đồng ra, đồng vào” chi tiêu trong gia đình, chị A cũng chăm chỉ tăng ca 20-30 giờ/tháng. Chị A nói, mỗi khi công ty thông báo, rất nhiều NLĐ đăng ký làm thêm. Vì vậy, trong bối cảnh dịch COVID-19 còn tác động, chị A cũng như nhiều công nhân khác mong muốn được tăng giờ làm thêm để có tiền trang trải cuộc sống. Song, chị A cũng rất cân nhắc tăng số giờ làm thêm ra sao để vẫn đảm bảo đến sức khoẻ của bản thân.
Vốn là ngành nghề chịu ảnh hưởng bởi tính mùa vụ, đại diện Cty TNHH Thuỷ sản Minh Phú cho biết, vào mùa, nông dân mang thủy sản đến các nhà máy bán rất nhiều. Nếu muốn nhận mua hết, hoặc để đảm bảo thời gian giao hàng theo yêu cầu đối tác, DN buộc phải tăng số giờ làm. Nhiều khi vướng quy định làm thêm giờ, DN có thể bị từ chối đơn hàng.
Chính vì vậy, đề xuất cho phép điều chỉnh tăng thời gian làm thêm giờ/tháng với một số ngành nghề, lĩnh vực có ý nghĩa lớn ở thời điểm này giúp DN, nhất là DN xuất khẩu nhanh chóng ổn định sản xuất kinh doanh, chống đứt gãy chuỗi cung ứng.
Ông Nguyễn Hoài Nam - Phó Tổng Thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản (VASEP) cho rằng, thời gian vừa qua khi các tỉnh, thành phố thực hiện giãn cách xã hội để phòng chống dịch theo Chỉ thị 16, đến 70% nhà máy chế biến thủy sản phải ngừng sản xuất suốt 2 tháng qua, chỉ khoảng 30% nhà máy sản xuất cầm chừng theo phương thức “3 tại chỗ”, “1 cung đường - 2 điểm đến”.
Ông Nam cho hay: “Hiện tại, chúng tôi đã tiếp cận được dự thảo Nghị quyết về việc cho phép không áp dụng giới hạn giờ làm thêm trong 1 tháng và được tổ chức làm thêm đến 300 giờ trong 1 năm”. Sau khi nghiên cứu dự thảo và trên cơ sở tổng hợp ý kiến của các DN hội viên, thấy rằng cần bỏ quy định trần số giờ làm thêm trong 1 tháng, để tạo điều kiện linh hoạt cho sản xuất, nhằm đáp ứng đơn hàng và đối ứng với tình trạng thiếu hụt lao động do dịch bệnh COVID-19.
Ngoài ra, theo ông Nguyễn Hoài Nam, các bộ ngành nên nghiên cứu bỏ tạm thời quy định thông báo về việc tổ chức làm thêm giờ theo Điều 62, Nghị định 145/2020/NĐ-CP. Khi DN có kế hoạch làm thêm giờ chỉ cần dựa trên thỏa thuận giữa NLĐ và DN.
“Điều này giúp DN chủ động hơn trong việc bố trí, sắp xếp kế hoạch làm thêm tùy thuộc theo tình hình thực tế của DN về nguyên liệu và lực lượng lao động. DN chịu trách nhiệm quản lý, tổ chức thời gian làm thêm theo đúng quy định và chịu trách nhiệm hậu kiểm”- ông Nam nói.
Tăng thu nhập nhưng cũng phải đảm bảo sức khoẻ cho NLĐ
Hiện nay, Bộ luật Lao động quy định thời gian làm thêm giờ có giới hạn trong ngày, trong tháng, trong năm. Đối với giới hạn làm việc trong tháng, Bộ luật Lao động 2019 quy định không quá 40 giờ/tháng. Tổng thời gian làm thêm giờ trong năm không quá 200 giờ/năm, một số ngành nghề sản xuất hàng hoá cụ thể thì làm thêm giờ không quá 300 giờ/năm.
Ông Lê Đình Quảng - Phó ban Chính sách - Pháp luật (Tổng LĐLĐVN) - cho biết: “Trong bối cảnh tác động của dịch COVID-19, việc đề xuất tăng thời gian làm thêm là cần thiết để tháo gỡ khó khăn, đảm bảo hoạt động của DN, giúp chuỗi cung ứng không bị đứt gãy”.
Ủng hộ với đề xuất xem xét tăng giờ làm thêm, song ông Quảng nhấn mạnh cần lưu ý về giới hạn số thời gian làm thêm giờ theo tháng.
“Tôi đồng ý tất cả các DN đều được làm không quá 300 giờ/năm là phù hợp, nhưng tôi băn khoăn về việc nếu bỏ trần không quá 40 giờ/tháng mà không giới hạn. Nên chăng, vẫn nới trần lên, nhưng vẫn phải có giới hạn nhất định về giờ làm thêm trong tháng để đảm bảo sức khoẻ của NLĐ, tránh trường hợp DN huy động làm việc nhiều tháng liên tục” - ông Quảng nhấn mạnh.
Ngoài ra, Phó ban Chính sách - Pháp luật cho rằng, đây là một giải pháp tình thế, cấp bách, tạm thời, nên việc áp dụng giải pháp này lâu nhất cũng chỉ nên đến hết 31.12.2023. Còn lại, sau đó, DN phải thích ứng theo tình hình mới. Nếu áp dụng lâu quá thì không đảm bảo được ý nghĩa của việc sửa đổi này là mang tính cấp bách, tạm thời.
Cũng trao đổi về vấn đề này, ông Bùi Sỹ Lợi - nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Các vấn đề xã hội của Quốc hội - cho rằng: “Thời gian làm thêm mức tối đa đã được quy định tại Bộ luật Lao động hiện hành. Trong bối cảnh này, tôi ủng hộ với đề xuất nâng thời gian làm thêm nhưng không quá mức quy định của pháp luật về lao động. Bởi tăng thời gian làm thêm đồng nghĩa giảm khả năng, suy giảm sức khoẻ của NLĐ nhiều hơn. Nếu NLĐ làm thêm quá mức dẫn đến ảnh hưởng sức khoẻ, có thể xảy ra tai nạn lao động”.
Ông Lợi phân tích, dịch COVID-19 vừa diễn ra trong thời gian dài nên NLĐ đang khao khát có việc làm và tăng thu nhập để giải quyết khó khăn hiện tại. Điều quan trọng của việc này, NLĐ mong muốn tự nguyện trên cơ sở người sử dụng lao động có nhu cầu.
“Làm thêm giờ phải đảm bảo chính sách về tiền lương. Cách tính làm thêm giờ dựa trên tinh thần DN có thể giải quyết nhân lực làm việc, bù đắp thời gian ảnh hưởng của dịch. Quan trọng hơn NLĐ cũng được tăng được thu nhập, song phải đảm bảo sức khoẻ và điều kiện làm việc theo quy định của pháp luật về làm thêm giờ cho thật chính xác. Khi làm việc cần lưu ý về giải quyết mối quan hệ của DN và NLĐ trên tinh thần đôi bên cùng có lợi” - ông Lợi nhấn mạnh.
Cần bổ sung vào Bộ Luật Lao động
* Chị Nguyễn Ánh Nhi - công nhân Xí nghiệp May Vinatex Bạc Liêu: “Nói thật, hiện tại có việc làm đã là rất mừng. Thu nhập chúng tôi cũng giảm do nhà máy khó khăn, chi phí cao. Nếu tăng ca, tăng giờ làm lên mà các chế độ tiền tăng thêm, tiền ăn đêm, tiền ăn giữa ca được thực hiện tốt, chúng tôi sẵn sàng làm. Đợt dịch vừa rồi, tôi nghỉ luân phiên, thu nhập giảm rất rõ, bây giờ nếu cho làm thêm nữa thì quá tốt”.
* Theo bà Thạch Thị Thu Hà - Chủ tịch Liên đoàn Lao động tỉnh Trà Vinh: “Tinh thần của Bộ luật Lao động hiện hành là hài hòa giữa nhu cầu lao động và đảm bảo sức khỏe NLĐ. Trong điều kiện DN cần tăng tốc để phục hồi sản xuất sau đại dịch, chúng tôi thiết nghĩ cần ủng hộ chủ trương này. Một phần NLĐ cần chia sẻ với doanh nghiệp để sớm phục hồi sản xuất. Tuy nhiên chỉ nên áp dụng trong mục tiêu ngắn hạn và đặc biệt lưu ý đến chế độ đãi ngộ thỏa đáng, tăng cường dinh dưỡng bữa ăn giữa các ca sản xuất…”.
* Ông Nguyễn Văn Ánh - Phó Giám đốc Công ty TNHH Thủy sản An Lạc (Khu CN Long Đức): “Cá nhân tôi ủng hộ chủ trương này vì trên thực tế, doanh nghiệp đã mất gần 5 tháng phòng chống dịch, đồng nghĩa với 5 tháng mất cân đối cung ứng, tiêu thụ sản phẩm. Đối với doanh nghiệp thủy sản, 90% sản phẩm là xuất khẩu nên vấn đề đứt gãy chuỗi cung ứng khá nghiêm trọng, nếu tiếp tục kéo dài hoặc cung ứng không đủ thì nguy cơ mất khách hàng truyền thống rất tiềm tàng. Tăng thời gian lao động cũng là bù đắp lại khoảng mất trước kia”.
* Ông Huỳnh Văn Chính, Chủ tịch HĐQT Cty CP Dệt may 29.3: “Tôi cho rằng, đề xuất về làm thêm giờ của Bộ LĐTBXH là quá tốt, quá có lợi cho doanh nghiệp chúng tôi trong bối cảnh hiện nay. Thực tế là Đà Nẵng thời gian qua phong toả, cách ly kéo dài cộng với việc khống chế phần trăm người lao động được làm việc đã dẫn đến việc nhiều doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp ngành dệt may đơn hàng đứt gãy, nhiều doanh nghiệp bị đối tác phạt, cắt hợp đồng… do không hoàn thành được đơn hàng như cam kết.
Tuy nhiên, đề xuất này nếu được thông qua thì cần phải đưa bổ sung vào Luật Lao động. Bởi các đối tác nước ngoài, họ chỉ đáng giá doanh nghiệp chúng tôi thông qua việc dự thi Luật Lao động. Vấn đề nữa cần làm rõ là nếu đồng ý làm thêm giờ thì mức thù lao phải trả cho người lao động như thế nào? Như quy định hiện hành hay cao, thấp hơn… Tất cả cũng phải được luật hoá, dù là có tính cấp bách tạm thời để giải quyết tình thế trước mắt”.
Nhật Hồ - Chí Dũng - Hoàng Văn Minh (ghi)
