Tháo gỡ khó khăn
Theo đại diện Toà án Nhân dân Tối cao, Bộ luật Hình sự năm 2015 bổ sung 3 tội danh là tội gian lận Bảo hiểm Xã hội (BHXH), Bảo hiểm Thất nghiệp (BHTN); tội gian lận Bảo hiểm Y tế (BHYT); tội trốn đóng BHXH, BHYT, BHTN cho người lao động. Việc bổ sung này đã tạo ra cơ sở pháp lý cho việc xử lý trách nhiệm hình sự các hành vi vi phạm, phần nào đáp ứng được yêu cầu, đòi hỏi của thực tiễn và công tác đấu tranh phòng, chống các tội phạm trong lĩnh vực bảo hiểm. Tuy nhiên, Bộ luật Hình sự năm 2015 vẫn còn có nhiều quy định định tính, chung chung và có cách hiểu khác nhau, cần có sự hướng dẫn để bảo đảm áp dụng thống nhất pháp luật.
Ông Nguyễn Trí Tuệ - Phó Chánh án Toà án Nhân dân Tối cao - cho biết, thực hiện Kế hoạch triển khai thi hành Bộ luật Hình sự năm 2015, để kịp thời đáp ứng yêu cầu của công tác phòng, chống tội phạm trong lĩnh vực bảo hiểm, khắc phục những bất cập, hạn chế trong thực tiễn xét xử, Hội đồng Thẩm phán Tòa án Nhân dân Tối cao đã ban hành Nghị quyết số 05/2019/NQ-HĐTP ngày 15.8.2019 hướng dẫn áp dụng Điều 214 về tội gian lận BHXH, BHTN, Điều 215 về tội gian lận BHYT và Điều 216 về tội trốn đóng BHXH, BHYT, BHTN cho người lao động của Bộ luật Hình sự. Nghị quyết này đã được Hội đồng Thẩm phán Tòa án Nhân dân Tối cao thông qua ngày 25.6.2019 và có hiệu lực thi hành kể từ ngày 1.9.2019.
Nghị quyết gồm 8 điều tập trung vào các nội dung: Phạm vi điều chỉnh, giải thích thuật ngữ, giải thích một số tình tiết định khung hình phạt, một số trường hợp truy cứu trách nhiệm hình sự, xử lý hành vi trốn đóng trước ngày 1.1.2018, xác định tư cách tố tụng của cơ quan BHXH, tổ chức thực hiện, hiệu lực thi hành.
Đánh giá về những nội dung của Nghị quyết, ông Bùi Sỹ Lợi - Phó Chủ nhiệm Uỷ ban Về các vấn đề xã hội của Quốc hội - cho rằng, với việc nghị quyết được thông qua sẽ bảo đảm việc áp dụng thống nhất pháp luật trong xét xử đối với các tội danh tại các Điều 214, 215 và 216 của Bộ luật Hình sự, qua đó góp phần nâng cao hiệu quả công tác phòng, chống tội phạm và xử lý các hành vi vi phạm trong lĩnh vực BHXH, BHYT và BHTN - những chính sách trụ cột trong hệ thống an sinh xã hội của đất nước.
Ông Bùi Sỹ Lợi tin tưởng, sau khi nghị quyết này được ban hành, các quy định của Bộ luật Hình sự về 3 tội danh này sẽ được triển khai, áp dụng đồng bộ, thống nhất trên thực tiễn, qua đó sẽ tăng cường tính răn đe, cảnh báo và bảo vệ tốt hơn quyền, lợi ích hợp pháp của người lao động và của cả cơ quan BHXH trong lĩnh vực BHXH, BHYT và BHTN.
Không cần công đoàn khởi kiện
Trước đây, việc thực hiện các thủ tục ủy quyền khởi kiện chủ sử dụng lao động nợ BHXH, BHYT, BHTN hết sức rườm rà, khó khăn… Vậy, nghị quyết sẽ tháo gỡ vướng mắc này như thế nào?
Giải thích vấn đề trên, ông Nguyễn Trí Tuệ - Phó Chánh án Toà án Nhân dân Tối cao - nói rằng, việc trước đây cần phải có uỷ quyền của người lao động tại doanh nghiệp thì công đoàn cơ sở mới khởi kiện chủ sử dụng lao động với hành vi trốn đóng, nợ BHXH, BHYT, BHTN là cơ chế uỷ quyền khởi kiện dân sự. Tuy nhiên, từ ngày 1.1.2018, những hành vi trốn đóng BHXH, BHYT, BHTN cho người lao động là tội phạm hình sự. Do đó, nghị quyết nêu rõ: Khi phát hiện hành vi có dấu hiệu tội phạm quy định tại các điều 214, 215, 216 của Bộ luật Hình sự, trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình, cơ quan BHXH gửi văn bản kiến nghị khởi tố kèm theo chứng cứ, tài liệu có liên quan đến cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng để xem xét, khởi tố theo quy định của Bộ luật Tố tụng Hình sự.
“Trốn đóng BHXH, BHYT, BHTN không còn là hành vi khởi kiện dân sự. Do đó, tổ chức Công đoàn, tổ chức đại diện cho người lao động… khi phát hiện hành vi có dấu hiệu tội phạm quy định tại các điều 214, 215, 216 của Bộ luật Hình sự thì thông báo ngay đến cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng để xem xét, khởi tố theo quy định của Bộ luật Hình sự” - đồng chí Nguyễn Trí Tuệ cho hay.
