Theo báo cáo "Tiền lương không đủ sống và hệ lụy (nghiên cứu một số DN may xuất khẩu ở Việt Nam)" của tổ chức Oxfam, hiện nay, công nhân trong ngành may xuất khẩu đang phải đối mặt với việc bị đe dọa và lạm dụng tại nơi làm việc.
Qua quá trình khảo sát, nhóm nghiên cứu phát hiện, tình trạng quản lý lạm dụng công nhân diễn ra phổ biến, với các hành vi như: quát tháo, la hét, đập bàn, đập ghế, chửi mắng… xảy ra thường xuyên.
Mục đích của việc này thường là buộc công nhân phải hoàn thành định mức lao động và tăng năng suất. Theo khảo sát, có 23% công nhân được phỏng vấn nói rằng họ bị la hét hàng ngày hoặc hàng tuần; 39% công nhân cảm thấy căng thẳng tại nơi làm việc.
Theo nhận định của nhóm nghiên cứu, tất cả các hình thức lạm dụng – bằng lời nói, thể chất và tình dục- thường không được báo cáo đầy đủ do yếu tố văn hóa và ngại ngùng không thảo luận những vấn đề này với người khác. Do đó, tỷ lệ tỷ lệ thực tế về lạm dụng thể chất và tình dục mà công nhân phải đối mặt có thể còn cao hơn so với những gì nêu trong báo cáo cáo.
Công nhân không dám phản kháng vì sợ bị sa thải. Họ không dám lên tiếng. Không ai dám lãnh đạo bất kỳ hành động tập thể nào, bởi vì nếu làm điều đó, họ có thể mất việc mà không được bảo vệ.
Đe dọa công nhân dường như cũng phổ biến tại các nhà máy được khảo sát. Một công ty giữ thẻ bảo hiểm y tế của công nhân, bất chấp quy định của pháp luật là phải do công nhân giữ. Khi cần đi khám, công nhân phải làm đơn lên phòng y tế của công ty xin mượn thẻ bảo hiểm y tế và sau khi khám xong phải trả lại cho phòng y tế.
Đây dường như là một chính sách để buộc công nhân phải làm việc ngay cả khi họ cảm thấy bị ốm, vì không không muốn phải lên phòng y tế để xin mượn thẻ bảo hiểm đi khám.
Có nhiều công nhân không muốn hoặc không thích làm nhưng buộc phải làm như quét dọn vệ sinh, hỗ trợ chia khay thức ăn cho công nhân; hay công nhân cơ điện bị yêu cầu sang hỗ trợ công nhân đóng gói.
Nếu từ chối không làm, nhiều người bị công ty đe dọa. “Công ty sắp xếp việc mà không làm thì bị cho nghỉ việc”- hai công nhân ở Ninh Bình nói với nhóm khảo sát. “Anh có làm được hay không, không làm được thì cho về!”.
Oxfam cùng với Viện Công nhân- Công đoàn thực hiện phỏng vấn hơn 88 công nhân ở 6 nhà máy trong lĩnh vực may mặc thuộc 4 vùng lương, 6 cuộc thảo luận nhóm ở nhà máy, 67 cuộc phỏng vấn sâu, trong đó có 14 chuyền trưởng, 5 quản lý cấp cao, 38 cán bộ công đoàn, 6 cán bộ Sở Lao động Thương binh Xã hội; 1 cán bộ Bộ Lao động Thương binh Xã hội, 2 thành viên Hội đồng Tiền lương Quốc gia và 1 chuyên gia tiền lương, cùng với 14 nghiên cứu tình huống điển hình.
