NLĐ hỏi: Căn cứ để đóng BHXH từ 1.1.2018 là gì?
- BHXH VN trả lời: Từ ngày 1.1.2018, tiền lương làm căn cứ đóng BHXH bắt buộc vẫn là tiền lương theo ngạch, bậc, cấp bậc quân hàm (hệ số) và các khoản phụ cấp chức vụ (hệ số), phụ cấp thâm niên vượt khung (%), phụ cấp thâm niên nghề (nếu có) (%) trên cơ sở mức mức lương cơ sở do Nhà nước quy định từng thời kỳ.
NLĐ hỏi: Có thông tin cho rằng “từ 1.1.2018 đóng BHXH căn cứ trên tổng thu nhập”. Điều này đúng hay sai?
- BHXH VN trả lời: Từ 1.1.2018 tiền lương tháng đóng BHXH là mức lương, phụ cấp lương và các khoản bổ sung khác. Như vậy thông tin đóng BHXH căn cứ trên tổng thu nhập là sai. Nói cách khác chỉ những nhóm phụ cấp lương xác định được cùng mức lương, có tính thường xuyên và ổn định sẽ được tính đóng BHXH. Còn những khoản phụ cấp lương gắn với kết quả làm việc của NLĐ và có tính biến động thì sẽ không tính đóng BHXH. Mức lương làm căn cứ đóng BHXH theo thang lương, bảng lương do doanh nghiệp tự xây dựng.
Phụ cấp lương là khoản tiền bù đắp các yếu tố về điều kiện lao động, tính chất phức tạp công việc, điều kiện sinh hoạt, mức độ thu hút lao động chưa được tính đến hoặc tính chưa đầy đủ trong mức lương theo công việc hoặc chức danh của thang lương, bảng lương như: Phụ cấp chức vụ, chức danh; phụ cấp trách nhiệm; phụ cấp nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm; phụ cấp thâm niên; phụ cấp khu vực; phụ cấp lưu động; phụ cấp thu hút và các phụ cấp có tính chất tương tự.
Các khoản bổ sung khác là khoản tiền ngoài mức lương, phụ cấp lương và có liên quan đến thực hiện công việc hoặc chức danh trong hợp đồng lao động. Các khoản bổ sung khác không bao gồm: Tiền thưởng theo quy định tại Điều 103 của Bộ luật Lao động; tiền ăn giữa ca; các khoản hỗ trợ khi NLĐ có thân nhân bị chết, NLĐ có người thân kết hôn, sinh nhật của NLĐ, trợ cấp cho NLĐ gặp hoàn cảnh khó khăn khi bị tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp và các khoản hỗ trợ, trợ cấp khác không liên quan đến thực hiện công việc hoặc chức danh trong HĐLĐ.
NLĐ hỏi: Trường hợp tôi đã đóng đủ BHXH 25 năm (tức theo luật thì là đủ điều kiện về thời gian đóng BHXH để hưởng lương hưu) tuy nhiên vẫn còn tuổi lao động thêm 10 năm nữa. Vậy 10 năm ấy có phải đóng BHXH ko?
- BHXH VN trả lời: Còn tuổi lao động mà không muốn đóng BHXH nữa thì chốt sổ để đấy sau 10 năm đủ tuổi nghỉ hưu thì hưởng lương hưu. Hoặc đóng tiếp BHXH tự nguyện để sau này đủ tuổi nghỉ hưu sẽ được hưởng mức lương hưu cao hơn nếu chỉ chốt sổ đóng BHXH 25 năm.
NLĐ hỏi: Luật mới chỉ cho đóng tối đa 20 lần lương cơ sở, ví dụ lương tôi 50 triệu đồng, vượt trần, thì đóng thế nào?
- BHXH VN trả lời: Mức lương tính đóng BHXH tối đa là 20 tháng lương cơ sở. Đây là thiết kế hợp lý để đảm bảo an sinh cho người về hưu. Lương hưu không phải là lương để làm giàu mà là lương để duy trì cuộc sống ổn định sau khi nghỉ hưu. Tuy nhiên, Chính phủ đang thiết kế chính sách hưu trí bổ sung. Những ai có tiền lương trên 20 lần lương cơ sở, muốn đóng BHXH thêm để lấy lương hưu cao thì đóng gọi là Bảo hiểm hưu trí bổ sung. Hiện nay, Chính phủ đang giao Bộ Tài chính soạn thảo nghị định.
NLĐ hỏi: Với quy định hiện nay thì mức thụ hưởng lương hưu sẽ thế nào?
- BHXH VN trả lời: Việc đóng BHXH trên tiền lương mới là để đảm bảo quyền lợi cho NLĐ, khi thụ hưởng chế độ BHXH thì mức hưởng sẽ cao hơn. Theo quy định tại Khoản 2, Điều 56, Luật BHXH năm 2014, từ ngày 1.1.2018, sẽ bắt đầu áp dụng lộ trình thay đổi cách tính tỉ lệ % hưởng lương hưu.
Cụ thể như sau: Lao động nữ nghỉ hưu từ năm 2018 trở đi được tính bằng 45% mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH cho 15 năm đóng BHXH; Đối với lao động nam, để đạt được 45% mức bình quân tiền lương tháng hoặc thu nhập tháng đóng BHXH khi nghỉ hưu vào năm 2018 phải có 16 năm đóng BHXH; nghỉ hưu vào năm 2019 là 17 năm; nghỉ hưu vào năm 2020 là 18 năm; nghỉ hưu vào năm 2021 là 19 năm; nghỉ hưu vào năm 2022 là 20 năm. Sau đó, cứ thêm mỗi năm đóng BHXH, cả lao động nam và nữ được tính thêm 2%; mức tối đa bằng 75%.
Như vậy, lao động nữ đủ 55 tuổi, nghỉ hưu từ năm 2018 trở đi phải có đủ 30 năm đóng BHXH mới được hưởng tối đa 75% (so với trước năm 2018 chỉ cần có đủ 25 năm đóng BHXH là được hưởng tỉ lệ tối đa 75%); lao động nam nghỉ hưu năm 2018 phải đủ 31 năm đóng BHXH, nghỉ năm 2019 phải có đủ 32 năm, nghỉ năm 2020 phải có đủ 33 năm, nghỉ năm 2021 phải đủ 34 năm và nghỉ từ năm 2022 trở đi phải đủ 35 năm đóng BHXH mới được hưởng tỉ lệ tối đa là 75% (so với trước năm 2018 thì chỉ cần có đủ 30 năm đóng BHXH là được hưởng tỉ lệ tối đa 75%).
NLĐ hỏi: Hiện nay có một số người muốn nghỉ hưu sớm vì lo ngại cách tính mới sẽ gây thiệt thòi, tác động của việc điều chỉnh cách tính tỉ lệ hưởng lương hưu như thế nào?
- BHXH VN trả lời: Theo quy định nêu trên sẽ tác động đến những người vào thời điểm đến tuổi nghỉ hưu chưa đạt đủ số năm đóng BHXH cần thiết để hưởng tối đa 75%. Cách tính tỉ lệ hưởng lương hưu đối với lao động nữ từ năm 2018 trở đi không phải là mới, chúng ta đã thực hiện từ năm 1995 theo Điều lệ BHXH ban hành kèm theo Nghị định số 12. Tuy nhiên, việc thay đổi cách tính lương hưu đối với lao động nam có lộ trình mà lao động nữ không có lộ trình sẽ ảnh hưởng đến lao động nữ nhiều hơn, nhất là đối với lao động nữ có dưới 30 năm đóng BHXH, số năm đóng BHXH càng ít thì tác động càng lớn.
Theo số liệu BHXH VN đang quản lý, có khoảng 70% số người nghỉ hưu được hưởng trợ cấp một lần khi nghỉ hưu. Như vậy, cách tính này ảnh hưởng nhiều hơn đến 30% số người nghỉ hưu (chủ yếu là nghỉ hưu sớm). Như vậy, tác động tổng thể là không lớn. Tuy nhiên, việc thay đổi trên là cần thiết để đảm bảo cho quỹ hưu trí được cân đối trong dài hạn.
Theo báo cáo của BHXH các tỉnh, thành phố, số người nghỉ hưu trong 8 tháng đầu năm nay là gần 71 nghìn người, tương đương với cùng kỳ năm 2016. Vì vậy, có thể đánh giá chưa xảy ra tình trạng nghỉ hưu sớm ồ ạt để tránh sự thay đổi về cách tính tỉ lệ hưởng lương hưu. Vừa qua Bộ Y tế đã có văn bản quán triệt về công tác giám định y khoa. Như vậy, việc nghỉ hưu sớm để tránh tác động của chính sách không phụ thuộc vào ý chỉ chủ quan của NLĐ.
