Những vấn đề mới đặt ra
Theo nhận định của nhóm khảo sát đề tài “Nghiên cứu, đánh giá tác động của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ 4 đối với ngành Dệt May Việt Nam” (DMVN) do Tập đoàn DMVN thực hiện, biến động lao động (LĐ) trong 10 năm tới của dệt may không đáng kể, chỉ chuyển từ lĩnh vực này sang lĩnh vực khác, từ cấp độ này sang cấp độ khác. Trong tương lai xa hơn, sẽ có biến động lớn về lực lượng LĐ.
Theo đó, nhiều vị trí việc làm mới với những yêu cầu gắn với công nghệ 4.0 sẽ phát sinh. Xu thế LĐ có trình độ và kỹ năng trung bình trở lên sẽ được sử dụng nhiều hơn, trong khi đó, những công việc đòi hỏi kỹ năng thấp, LĐ chân tay sẽ bị thu hẹp dần.
Là ngành đông LĐ, nhưng chủ yếu là LĐ phổ thông, trình độ, kỹ năng của người lao động (NLĐ) còn thấp (kết quả khảo sát của nhóm nghiên cứu Tập đoàn DMVN cho thấy, đến 84,4% LĐ trong ngành Dệt May chỉ có trình độ phổ thông, số lượng nhân lực có trình độ từ trung cấp trở lên chỉ chiếm 15,6%). LĐ phần lớn xuất thân từ nông thôn, tác phong công nghiệp, kỷ luật LĐ còn nhiều hạn chế. Những điều đó khiến NLĐ khó khăn trong tiếp cận cái mới và công nghệ cao.
Do là LĐ chân tay với tính chất nghề nghiệp, môi trường, điều kiện làm việc đòi hỏi độ tinh của mắt, độ nhạy của các thao tác, phản xạ, do vậy, đại đa số LĐ khi ngoài 45 tuổi là suy giảm khả năng làm việc.
Trong 10 năm qua, năng suất lao động (NSLĐ) của ngành tăng gần gấp đôi, một phần do năng lực làm việc, kỹ năng, tay nghề NLĐ đã được cải thiện. Nhưng yếu tố chính dẫn đến tăng năng suất chính là các doanh nghiệp (DN) đã đổi mới công nghệ sản xuất, quy trình quản lý, trong đó yếu tố công nghệ sản xuất là mạnh nhất.
Như vậy có thể thấy, chất lượng đội ngũ CNLĐ của ngành còn ở mức khiêm tốn, còn nhiều hạn chế cần phải được thay đổi, nâng cấp để có thể thích ứng được với các điều kiện của CMCN 4.0.
NLĐ cần thay đổi gì?
Để thích ứng với những điều kiện mới, NLĐ phải có sự chuyển biến trong nhận thức, thái độ, trình độ và kỹ năng. Trong đó, về thay đổi nhận thức và thái độ: NLĐ cần phải hiểu đúng về CMCN 4.0, những cơ hội và thách thức, cũng như những tác động của cuộc cách mạng đối với ngành nghề, DN, công việc mà mình đang đảm nhiệm.
NLĐ cần nhận thấy rằng, họ chính là một trong những đối tượng bị tác động chính trong cuộc CMCN 4.0. Thay vì phớt lờ hay bất mãn, NLĐ cần có thái độ chủ động hợp tác với DN, tổ chức Công đoàn (CĐ) và đồng nghiệp trong chuyển đổi nghề nghiệp (nếu cần) hoặc tích cực nâng cao năng lực bản thân để đáp ứng điều kiện mới.
NLĐ cũng cần được nâng cao về trình độ, trang bị nhiều kĩ năng để bắt kịp yêu cầu của công việc. Ví dụ, nhân lực kỹ thuật cao trong ngành May phải biết sử dụng công nghệ sản xuất thông minh như chế tạo cữ dưỡng cho máy lập trình, thiết kế dây chuyền may sử dụng công nghệ số, thiết kế mẫu bằng công nghệ 3D, kiểm soát chất lượng thông minh, điều hành dây chuyền may dạng tế bào ứng dụng công nghệ số...
Vai trò của tổ chức CĐ
Xuất phát từ thực trạng CNLĐ của ngành và sự cần thiết của việc nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, Đảng ủy Tập đoàn đã đưa ra nhiều quan điểm chỉ đạo về xây dựng đội ngũ CNLĐ. Trong đó nhấn mạnh: Việc xây dựng đội ngũ CNLĐ là nhiệm vụ quan trọng, cần thực hiện sớm, bài bản để chuẩn bị được nguồn nhân lực phù hợp với điều kiện của CN 4.0. Xây dựng đội ngũ CNLĐ vững mạnh là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị của ngành, trong đó có vai trò dẫn hướng của cấp ủy, sự chủ động của người sử dụng lao động, sự đồng hành của CĐ và sự nỗ lực vươn lên của bản thân mỗi NLĐ. Tăng cường bồi dưỡng, nâng cao trình độ mọi mặt cho NLĐ, nhất là khả năng tiếp cận, làm chủ các thiết bị, công nghệ mới. Giữ vững tính Đảng, tính giai cấp trong bối cảnh hội nhập sâu rộng với thế giới.
Để NLĐ thích ứng tốt với điều kiện và tình hình mới, vai trò của tổ chức CĐ cũng cần phải nâng cao. Cụ thể, CĐ đồng hành với DN và NLĐ trong quá trình thay đổi và thích ứng. Định hướng cho CNLĐ để họ không trở thành người ngoài cuộc trong sự phát triển của DN, của ngành và đất nước. Tuyên truyền để NLĐ nhận thức được nếu bản thân NLĐ không kịp thích ứng, thì rất dễ bị đào thải trong quá trình chuyển đổi.
Tăng cường phối hợp với người sử dụng lao động trong chăm lo đời sống vật chất, tinh thần cho NLĐ để họ yên tâm công tác, tích cực và chủ động nâng cao năng lực trên từng vị trí công tác. Tham gia xây dựng, vận động chính sách về LĐ việc làm để tạo cơ chế hỗ trợ DN và NLĐ trong quá trình chuyển đổi theo các yêu cầu của CMCN 4.0. Nắm bắt tâm tư, nguyện vọng của NLĐ và những khó khăn, bất cập của DN, kịp thời cùng DN và NLĐ đối thoại, tìm biện pháp tháo gỡ.
