Những con số đáng báo động
Theo thống kê của Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội, tính đến tháng 5-2023, trên cả nước có 398 KCN với khoảng 7 triệu lao động, trong đó, lao động nữ chiếm 63%.
Các doanh nghiệp về lĩnh vực da giày, dệt may, chế biến thủy sản có tỷ lệ lao động nữ chiếm từ 80 - 90%. Đa số lao động nữ là lao động trẻ đang ở tuổi lập gia đình. Trong khi đó, lao động nữ từ nhiều tỉnh đến khu công nghiệp làm việc và phải thuê trọ chiếm đến 75%.
Chị B.T.G (24 tuổi), làm việc tại một công ty may chia sẻ: “Tôi thuê phòng trọ ở một ngõ nhỏ, cách công ty khoảng 2km. Tôi ở một mình, không có bạn bè hay người thân ở gần. Tôi rất lo lắng về an ninh, vì ngõ nhỏ thường xuyên có người lạ qua lại, đôi khi còn có tiếng ồn, cãi vã, đánh nhau.”
Sống một mình trong các phòng trọ nhỏ hẹp, thiếu tiện nghi, thiếu sự bảo vệ của cộng đồng, công nhân đặc biệt là công nhân nữ phải đối mặt với nhiều nguy cơ xâm hại tình dục.
Theo một nghiên cứu của Viện Nghiên cứu Quản lý Phát triển bền vững (MSD) năm 2020, 67,5% công nhân nữ trong các khu công nghiệp ở Bắc Ninh, Hải Dương, Hải Phòng và Thái Nguyên từng quan hệ tình dục không an toàn, 22,5% trong số đó từng nạo phá thai ít nhất một lần. Ngoài ra, 17,8% công nhân nữ trong các khu công nghiệp ở các tỉnh này từng bị quấy rối tình dục, 2,3% từng bị cưỡng hiếp hoặc hiếp dâm, 1,5% từng bị lạm dụng tình dục khi còn là trẻ em.
Theo Ths.Trần Vân Anh, Giám đốc Chương trình Viện Nghiên cứu Quản lý Phát triển bền vững (MSD), tại các khu vực nhà trọ, nguy cơ người lao động bị quấy rối tình dục rất cao.
Hạ tầng xung quanh khu vực nhà trọ và trong các nhà trọ cần được xây dựng và trang bị đảm bảo để phòng ngừa tối đa các rủi ro mà người lao động có thể gặp phải, như trang bị hệ thống đèn chiếu sáng, lối đi, camera…, có người quan sát thường xuyên để kịp thời phát hiện và hỗ trợ nạn nhân, đồng thời cũng sẽ là bằng chứng để xử lý các hành vi quấy rối, xâm hại.
Việc đảm bảo an ninh ở các khu phố, đặc biệt những nơi tập trung nhiều nhà trọ là điều cần lưu tâm, không chỉ để phòng chống quấy rối mà còn giảm thiểu những nguy cơ mất an ninh khác.
Người lao động cần nâng cao kiến thức
Quan hệ tình dục không an toàn và nạo phá thai có thể gây ra các hậu quả như mang thai ngoài ý muốn, nhiễm các bệnh lây qua đường tình dục (STDs), gây tổn thương vùng kín, ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản và tâm lý của người lao động. Xâm hại tình dục gây ra những tổn thương về thể chất, tinh thần và xã hội cho nạn nhân như: nhiễm bệnh, có thai, vô sinh, trầm cảm, bị kỳ thị,...
Nguyên nhân là do thiếu hiểu biết về giới tính và sức khỏe sinh sản, thiếu tiếp cận với các dịch vụ tư vấn và khám chữa bệnh, thiếu sự quan tâm và hỗ trợ của gia đình và xã hội, chịu sự áp lực và lôi kéo của bạn bè và đối tác, bị lạm dụng hoặc ép buộc quan hệ tình dục. Những kẻ xâm hại tình dục thường là người quen, hàng xóm, đồng nghiệp, cấp trên, hoặc người lạ.
“Tôi sống một mình, bạn trai đã chia tay tôi khi tôi mang thai. Vì không có điều kiện nuôi con, nên tôi đành phải bỏ đi đứa con của mình. Mỗi khi phải tăng ca về muộn, tôi rất lo lắng vì trước đây, tôi đã từng bị một người đàn ông lạ mặt theo đuổi, quấy rối, cố gắng ép buộc tôi quan hệ tình dục”, chị T. (27 tuổi) hiện đang làm việc tại KCN Vsip Nghệ An tâm sự.
Bà Thái Tuyết - Trưởng Phòng Dân số - Kế hoạch hóa gia đình - Chi cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình Nghệ An cho biết: "Hiện đa số nữ công nhân trong các khu công nghiệp tỉnh Nghệ An, kiến thức về chăm sóc sức khỏe rất hạn chế, thường xuyên đối diện với nguy cơ tình dục không an toàn".
Theo bà Thái Tuyết, để giải quyết vấn đề này, cần có sự phối hợp của tổ chức công đoàn, các đoàn thể xã hội, doanh nghiệp và chính người lao động.
Cơ quan chức năng cần tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát việc thực hiện chính sách, luật pháp về phòng, chống xâm hại tình dục; xử lý nghiêm các vụ việc xâm hại tình dục, bảo vệ quyền lợi của nạn nhân.
Bên cạnh đó, các tổ chức công đoàn và các đoàn thể xã hội cần tổ chức các buổi tuyên truyền, giáo dục, nâng cao nhận thức về giới tính, sức khỏe sinh sản, quan hệ tình dục an toàn.
Doanh nghiệp cũng cần tạo điều kiện cho công nhân tiếp cận với các dịch vụ sức khỏe sinh sản, cung cấp các biện pháp tránh thai, phòng ngừa các bệnh lây qua đường tình dục;
Tạo điều kiện cho công nhân có nơi ở ổn định, an toàn; tôn trọng quyền lợi và lợi ích hợp pháp của công nhân, không phân biệt giới tính, không bắt nạt, quấy rối, xâm hại tình dục công nhân.
Người lao động cần nâng cao nhận thức về giới tính và sức khỏe sinh sản, quan hệ tình dục an toàn, phòng ngừa và ứng phó với xâm hại tình dục.
"Sống một mình, công nhân đối mặt với nhiều nguy cơ xâm hại tình dục là một thực trạng đáng báo động và cần được giải quyết triệt để. Đây không chỉ là trách nhiệm của người lao động mà còn là trách nhiệm của cộng đồng và xã hội.
Chỉ khi có sự quan tâm, hỗ trợ, bảo vệ và tôn trọng cho công nhân, đặc biệt là công nhân nữ, mới có thể tạo ra một môi trường làm việc và sống an toàn, bình đẳng và phát triển cho người lao động" - bà Thái Tuyết khẳng định.
