Thậm chí, ở một DN, thay vì trả nợ lương cho công nhân (CN) thì DN trả bằng... gạch khiến đời sống, chế độ phúc lợi của họ bị ảnh hưởng. Trước thực trạng này, công đoàn (CĐ) Quảng Ninh cùng các cơ quan của tỉnh đã khẩn trương vào cuộc, yêu cầu các DN sớm thực hiện trả lương cho CN và tất toán những khoản nợ đọng BHXH nhằm giảm bớt khó khăn, đem lại quyền lợi đầy đủ đối với NLĐ.
Công nhân kêu cứu, DN kêu khó
Vụ trả nợ lương cho NLĐ bằng gạch bộc phát từ tháng 3.2018, khi mà 15 CNLĐ của Cty CP Xây lắp và sản xuất vật liệu xây dựng Hà Khẩu (TP.Hạ Long) đã gửi đơn kêu cứu các ban, ngành chức năng của tỉnh Quảng Ninh về việc đơn vị này chưa trả tiền lương, trợ cấp thôi việc, chế độ ốm đau, thai sản; chưa chốt và trả sổ cho CNLĐ khi chấm dứt HĐLĐ, làm ảnh hưởng đến chế độ, quyền lợi của hàng chục lao động (trong đó có 29 người đã chấm dứt HĐLĐ) với tổng số tiền hơn 903 triệu đồng. Trước đó, DN này thậm chí còn trả lương CN bằng gạch với giá hoán đổi cao hơn 1,5 lần so với giá thị trường.
Tương tự, ở Cty CP May Quảng Ninh (P.Hồng Hải, TP.Hạ Long) có tình trạng đơn thư kiến nghị tập thể của NLĐ về việc Cty chậm trả lương; chậm và chưa thanh toán tiền ốm đau, thai sản; không chốt sổ BHXH cho NLĐ đã chấm dứt HĐLĐ. Cụ thể, Cty chưa thanh toán lương tháng 3.2017 cho CNLĐ, trong khi đó, còn 35 lao động đã chấm dứt hợp đồng nhưng chưa chốt sổ và trả sổ BHXH. 142 lao động chưa được thanh toán tiền ốm đau, thai sản với tổng số tiền hơn 296 triệu đồng. Tổng số tiền Cty này nợ bảo hiểm là gần 9,1 tỉ đồng.
Vụ việc mới đây, nhiều CN tại Cty CP Sửa chữa tàu biển Nosco - Vinalines (xã Tiền phong, TX.Quảng Yên) phản ánh việc Cty không trả lương nhiều tháng cho CNLĐ kéo dài trong 2 năm 2017-2018. Những lao động nghỉ tự túc và nghỉ hẳn đều chưa được Cty thanh toán, giải quyết chế độ BHXH, gây ra bức xúc, khiến nhiều người lâm vào cảnh khốn khổ.
Rất nhiều lý do đã được DN đưa ra để lý giải cho việc nợ lương, nợ BHXH đối với CN. Ông Trần Đức Thắng - Chủ tịch HĐQT Cty CP Sửa chữa tàu biển Nosco - Vinalines - cho rằng: Do bạn hàng chưa thanh toán hợp đồng nên DN rất khó khăn. Ngoài ra, còn có nguyên nhân từ bộ máy lãnh đạo DN có sự thay đổi vai trò điều hành trong Cty CP. Tại những DN này, khi lãnh đạo mới điều hành sẽ chỉ thực hiện chi lương và BHXH từ thời điểm họ quản lý, còn các khoản trước mặc nhiên sẽ bị khoanh lại. “Điều này ảnh hưởng rất lớn tới quyền lợi của nhiều lao động, dẫn đến tình trạng mâu thuẫn giữa CNLĐ và người sử dụng lao động kéo dài” - một đại diện CĐ Quảng Ninh phân tích.
Chuyển biến khi có sự vào cuộc quyết liệt
Trước tình trạng nhiều DN nợ lương, BHXH, LĐLĐ tỉnh Quảng Ninh đã tăng cường chỉ đạo các địa phương nắm tình hình tại DN. Tại những “điểm nóng”, CĐ và Cơ quan BHXH đã thành lập đoàn kiểm tra (liên ngành) trực tiếp làm việc với DN, tổ chức các cuộc đối thoại tháo gỡ khó khăn cho DN và bảo vệ quyền lợi NLĐ. Sau những buổi làm việc, hầu hết các DN đều được giải tỏa, tiếp thu ý kiến, kiến nghị của các cơ quan quản lý và NLĐ, đồng thời cam kết thực hiện chi trả nợ lương và lộ trình thanh toán BHXH.
Đáng chú ý, đối với 3 DN kể trên, đến lúc này đã có nhiều dấu hiệu tích cực. Cụ thể, ngày 7.4, Cty CP Xây lắp và sản xuất vật liệu xây dựng Hà Khẩu có giấy mời 37 CN đã thôi việc nhưng chưa được giải quyết tiền trợ cấp thôi việc lên giải quyết và thực hiện chi trả số tiền gần 600 triệu đồng. Ngày 23.4, DN này cũng tiếp tục tổ chức chi trả lương các tháng 7.2014 và tháng 9, 10, 11.2016 cho 45 CN với số tiền gần 140 triệu đồng. Ngày 2.5, Cty tiếp tục tổ chức chi trả tiền thai sản, chế độ cho NLĐ đã nghỉ việc với tổng số tiền khoảng 800 triệu đồng và nộp 850 triệu đồng cho cơ quan BHXH để chốt và bàn giao sổ cho 25 lao động chấm dứt HĐLĐ và cam kết không để phát sinh, có lộ trình sớm trả toàn bộ số nợ 2,6 tỉ đồng BHXH.
Tại Cy CP May Quảng Ninh, đến thời điểm này, DN đã ứng 50% tiền lương tháng 3.2018 cho NLĐ, đồng thời cam kết chậm nhất đến ngày 20.5, đơn vị sẽ thanh toán hết toàn bộ lương và trả lương định kỳ vào ngày 25 hằng tháng. Cty này cũng cam kết thực hiện chốt, trả sổ BHXH cho 35 lao động đã chấm dứt HĐLĐ vào cuối tháng 5.2018; thanh toán nợ BHXH, BHTN cũng như thanh toán chế độ ốm đau, thai sản cho NLĐ vào cuối năm nay. Còn tại cuộc đối thoại, làm việc của CĐ Quảng Ninh với Cty CP Sửa chữa tàu biển Nosco - Vinalines ngày 24.4 mới đây, DN này đã tự giác chi trả toàn bộ phần lương của năm 2018 và cam kết, đến tháng 9.2018 sẽ trả xong nợ lương của năm 2017.
Mặc dù vậy, theo Cơ quan BHXH tỉnh Quảng Ninh, còn rất nhiều DN trên địa bàn đang rơi vào tình trạng nợ lương, nợ BHXH của NLĐ với số tiền lên đến hơn 200 tỉ đồng.
Theo ông Đỗ Cao Thượng - Phó Chủ tịch LĐLĐ tỉnh Quảng Ninh: Khi phát hiện DN nợ lương của NLĐ, CĐ đề xuất cùng các sở, ngành liên quan xuống làm việc và đối thoại thẳng thắn với DN, yêu cầu đơn vị thực hiện đầy đủ quyền lợi cho NLĐ và cương quyết đề xuất xử lý đối với những DN cố tình trây ỳ, xâm phạm quyền lợi của CNLĐ.
Cùng quan điểm, ông Lê Đình Tuấn - Phó GĐ BHXH tỉnh Ninh - cho rằng: DN nợ đọng BHXH lớn, kéo dài, BHXH sẽ tiến hành thanh, kiểm tra, yêu cầu DN thực hiện chi trả theo quy định. “Nếu họ trây ỳ, cố ý chiếm dụng, BHXH Quảng Ninh sẽ gửi hồ sơ sang Cơ quan CSĐT đề nghị truy tố trước pháp luật” - đại diện BHXH cương quyết.
