Theo đó, Viện có nhiệm vụ nghiên cứu khoa học phục vụ quản lý nhà nước về ATVSLĐ, bảo đảm an toàn và sức khoẻ NLĐ, bảo vệ môi trường LĐ. Cụ thể, nghiên cứu phát triển và ứng dụng khoa học và công nghệ về ATVSLĐ; phòng ngừa, xử lý ô nhiễm môi trường bảo đảm an toàn và sức khoẻ NLĐ; nghiên cứu xây dựng phương pháp, quy trình đánh giá hợp chuẩn, hợp quy các phương tiện bảo vệ cá nhân, trang thiết bị an toàn; nghiên cứu, phát hiện và kiến nghị bổ sung danh mục bệnh nghề nghiệp được bảo hiểm tại Việt Nam.
Ngoài ra, nghiên cứu khoa học phục vụ hoạt động của Tổng LĐLĐVN, trong đó, nghiên cứu, cung cấp luận cứ khoa học để giúp Tổng LĐLĐVN tham gia cùng các cơ quan nhà nước trong việc xây dựng chế độ, chính sách và các văn bản quy phạm pháp luật về an toàn, vệ sinh lao động, các chế độ, chính sách về bảo hiểm tai nạn và bệnh nghề nghiệp.
Cùng đó, viện thực hiện các hoạt động quan trắc, phân tích môi trường lao động; đánh giá, giám sát, dự báo ô nhiễm môi trường LĐ; cung cấp thông tin khoa học và kiến thức về ATVSLĐ; phối hợp xây dựng hệ thống các chỉ tiêu, tiêu chuẩn về ATVSLĐ, đánh giá tác động môi trường; hợp tác quốc tế trong lĩnh vực khoa học và công nghệ về ATVSLĐ và bảo vệ môi trường LĐ; xây dựng và phát triển tiềm lực của Viện để đáp ứng yêu cầu phát triển khoa học và công nghệ về ATVSLĐ và bảo vệ môi trường LĐ...
Về cơ cấu tổ chức của Viện, lãnh đạo Viện gồm Viện trưởng và không quá 3 Phó Viện trưởng. Viện trưởng, các Phó Viện trưởng do Đoàn Chủ tịch Tổng LĐLĐVN quyết định bổ nhiệm, miễn nhiệm theo quy định… Hoạt động theo cơ chế tự chủ của tổ chức khoa học và công nghệ công lập theo quy định tại Nghị định số 54/2016/NĐ-CP ngày 14.6.2016 của Chính phủ và được tổ chức và hoạt động theo Điều lệ do Đoàn Chủ tịch Tổng LĐLĐVN ban hành.
