Phát hiện sớm doanh nghiệp phá sản, chủ bỏ trốn để bảo vệ NLĐ

NLĐ lãnh hệ lụy trực tiếp và đầu tiên

Tại Đồng Nai, điển hình gần đây là vụ chủ Cty TNHH KL Texwell Vina (100% vốn Hàn Quốc) tại KCN Bàu Xéo, huyện Trảng Bom bỏ trốn về nước vào dịp Tết Nguyên đán, bỏ lại số nợ lương là 13,7 tỉ đồng; 16,3 tỉ đồng tiền BHXH, khiến hơn 1.900 NLĐ lao đao, mất hết quyền lợi. Tại TPHCM, vụ Cty TNHH Nam Phương (100% vốn Hàn Quốc) có chủ bỏ trốn khiến khoảng 450 công nhân (CN) điêu đứng, đình công nhiều ngày liền. Tính đến cuối tháng 12.2017, DN này còn nợ khoảng 28 tỉ đồng tiền BHXH...

Theo thống kê của Tổng LĐLĐVN, tính đến tháng 9.2018, riêng đối với DN đã giải thể, phá sản, rút giấy phép kinh doanh, chủ bỏ trốn là 2.270 DN với số nợ BHXH phải tính lãi khoảng 147 tỉ đồng; ảnh hưởng đến quyền lợi của 17.728 NLĐ.

Trước những khó khăn trên của NLĐ, các cấp CĐ đã thăm hỏi hỗ trợ cho CN lấy từ quỹ phúc lợi của CĐ; đa phần hỗ trợ trong dịp Tết, hoặc tạm ứng cho CN; đặc biệt chú ý đến LĐ nữ có thai đang nuôi con nhỏ. Số tiền tạm ứng là 1.368 tỉ đồng; đòi được BHXH, trợ cấp cho NLĐ khoảng 98 tỉ đồng. CĐ cũng đã yêu cầu Tòa án tuyên bố phá sản 8 DN; đã khởi kiện tranh chấp lao động 1.407 vụ.

Cần có giải pháp ứng phó trước khi DN phá sản

Thực tế cho thấy, việc giải quyết quyền lợi cho NLĐ trong những trường hợp DN phá sản, chủ bỏ trốn còn rất nhiều vướng mắc, trong đó có nguyên nhân về “khoảng trống” pháp lý và trách nhiệm của các cơ quan chức năng liên quan.

Ông Vũ Ngọc Hà - Giám đốc Trung tâm Tư vấn pháp luật, LĐLĐ tỉnh Đồng Nai - chia sẻ, nhiều khó khăn khi tiến hành khởi kiện Cty Texwell. Theo đó, sau khi chủ DN bỏ trốn, tổ chức CĐ đã tiến hành thủ tục yêu cầu giải quyết tranh chấp LĐ tập thể về quyền. Tuy nhiên, tổ chức CĐ mới chỉ tiến hành được tại bước hòa giải. Khi gửi đơn cho chủ tịch UBND huyện, huyện chưa giải quyết được do chưa có quy định hướng dẫn trình tự thủ tục giải quyết.

Bên cạnh đó, khi chủ DN bỏ trốn, quan hệ lao động (QHLĐ) giữa chủ DN và NLĐ vẫn còn. Vậy ai là người nói HĐLĐ sẽ chấm dứt? Để giải quyết vấn đề này, các cơ quan, CĐ hướng dẫn NLĐ viết đơn xin thôi việc, nhưng lúc này nảy sinh vấn đề ai sẽ xác nhận là chấm dứt HĐLĐ? Rất may, tỉnh Đồng Nai có thành lập tổ công tác giải quyết vụ việc nên đã xác nhận. Nhưng nếu địa phương nào không thành lập tổ công tác, ai sẽ xác nhận?

Ngoài ra, chi phí khi tiến hành thủ tục phá sản cũng là một vấn đề lớn, như trong trường hợp này, số tiền lên tới 9,7 tỉ đồng… Nhiều ý kiến cũng cho rằng, công tác quản lý đối với DN có nguy cơ phá sản còn đang rất lỏng lẻo.

Ông Young Mo Yoon - chuyên gia của tổ chức ILO tại Việt Nam - cho rằng, DN phá sản không phải diễn ra ngay lập tức mà luôn có dấu hiệu trước đó. Cơ quan BHXH cần theo dõi, giám sát nghĩa vụ đóng bảo hiểm của DN; nếu 2 - 3 tháng mà DN không đóng thì phải có hành động để xử lý, giải quyết. Đối với các cơ quan quản lý cũng tương tự như vậy, cần tăng cường giám sát hoạt động của DN. Khi nhận thấy các dấu hiệu DN bị phá sản mà không có ứng phó ngay lập tức thì sẽ dẫn đến hậu quả lớn hơn: DN không trả lương, trả chế độ cho NLĐ và bỏ trốn. Theo ông Young Mo Yoon, cần có các giải pháp có thể ứng phó ngay từ giai đoạn trước khi DN phá sản.