3 triệu người lao động chưa có thẻ BHYT
Theo dự thảo báo cáo việc thực hiện Nghị quyết 68/2013/QH13 của Quốc hội về đẩy mạnh thực hiện chính sách, pháp luật về BHYT tiến tới BHYT toàn dân, năm 2016, cả nước có 75,91 triệu người tham gia BHYT, bằng 81,9% dân số; năm 2017 ước có khoảng 79,3 triệu người tham gia BHYT, bằng 84,9% dân số. Trong tổng số đối tượng tham gia BHYT, nhóm đối tượng được NSNN đóng, hỗ trợ mức đóng bằng khoảng 65%.
Đáng chú ý, nhóm người lao động và người sử dụng lao động đóng tới hết năm 2016 có 11,86 triệu người tham gia BHYT, chiếm 15,6% trên tổng số người tham gia BHYT và số tiền đóng bằng 41,1% trên tổng số thu BHYT.
Nhóm này hiện còn khoảng 3 triệu người chưa tham gia BHYT. Việc chấp hành pháp luật về BHYT còn nhiều hạn chế, tình trạng trốn đóng, chậm đóng BHYT phổ biến tại các địa phương. Số nợ tiền đóng BHYT hiện nay khoảng 619 tỉ đồng và có xu hướng gia tăng.
Theo dự thảo báo cáo việc thực hiện Nghị quyết 68/2013/QH13 của Quốc hội, nguyên nhân là một bộ phận người sử dụng lao động tìm cách né tránh đóng BHYT cho người lao động. Nhận thức của một bộ phận người lao động về BHYT còn hạn chế, chấp thuận ký hợp đồng lao động kể cả không được tham gia BHYT, BHXH, BHTN để giải quyết nhu cầu có việc làm. Năm 2016, tổng số nợ BHYT là 3013 tỉ đồng, trong đó đơn vị, tổ chức, doanh nghiệp nợ 686 tỉ đồng, chiếm 22,8% và ngân sách nhà nước chưa chuyển 2.327 tỉ đồng, chiếm 77,2% trên tổng số nợ BHYT.
Tình trạng trốn đóng BHYT diễn ra phổ biến ở các doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp tư nhân, doanh nghiệp vừa và nhỏ do cơ quan BHXH không xác định được người lao động làm việc tại các doanh nghiệp này.
Trả lời vấn đề này, bà Nguyễn Thúy Anh - Chủ nhiệm Ủy ban Về các vấn đề xã hội của Quốc hội cho biết: “Bắt buộc người sử dụng lao động phải mua cho NLĐ, đó mới là việc quan trọng. Mua ở doanh nghiệp thì rõ ràng mệnh giá phải cao hơn. Nếu mà khuyến khích mua bảo hiểm y tế theo đối tượng hộ gia đình đối với những người có quan hệ lao động thì người sử dụng lao động sẽ đẩy họ về mua bảo hiểm hộ gia đình”.
Tuy nhiên, Chủ tịch Tổng LĐLĐVN Bùi Văn Cường cho biết: “Thực tiễn thì rất khó khăn, hiện nay, doanh nghiệp trốn đóng BHXH, BHYT vô cùng nhiều. Công đoàn được phép khởi kiện, nhưng lại với điều kiện là công nhân phải ký ủy quyền cho công đoàn, mất 100 nghìn đồng tiền công chứng, mà hàng nghìn người thì mất bao tiền công chứng ủy quyền?
Trước đây, công đoàn chủ động khởi kiện, giờ tại sao công nhân phải ủy quyền cho công đoàn? Điều này thật là vô lý, dẫn đến chúng tôi không kiện được. Rất nhiều vụ cần phải kiện mà chúng tôi không kiện được. Có doanh nghiệp hàng chục vạn người, họ không thể ủy quyền cho công đoàn được, đang làm việc mà lại viết giấy ủy quyền, phải ký vào, thế là họ bị sa thải ngay”.
Quỹ BHYT chỉ đủ cầm cự đến 2019
Báo cáo tại phiên họp, ông Phạm Lương Sơn - Phó Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam cho biết: “Quỹ bảo hiểm y tế năm 2016 mất cân đối thu - chi trong năm là 831 tỉ đồng, nhưng tính đến hết năm, quỹ dự phòng khám chữa bệnh bảo hiểm y tế đã bù đắp và số dư còn hơn 47.000 tỉ đồng. Dự kiến năm nay, quỹ dự phòng còn hơn 38.000 tỉ đồng và năm 2018 còn 23.410 tỉ đồng. Với nguồn kinh phí này, nếu cố gắng cầm cự sẽ đủ cân đối quỹ bảo hiểm y tế đến hết năm 2019”.
Phân tích nguyên nhân gia tăng chi quỹ bảo hiểm y tế báo cáo dự thảo cho rằng, do mức đóng không thay đổi trong khi đã có sự điều chỉnh về mức hưởng. Cùng với đó là việc thực hiện điều chỉnh giá dịch vụ y tế và thực hiện thông tuyến khám chữa bệnh và điều kiện tiếp cận dịch vụ.
Tuy nhiên, một nguyên nhân rất đáng chú ý là do tình trạng lạm dụng quỹ bảo hiểm y tế, trong đó có tình trạng chỉ định sử dụng thuốc bổ trợ, dịch vụ kỹ thuật nhiều hơn mức cần thiết so với yêu cầu chuyên môn cho người bệnh nhập viện khi chưa thực sự cần thiết nên đã xảy ra tình trạng người bệnh đi khám bảo hiểm nhiều lần trong thời gian ngắn mà không thực sự vì mục đích khám chữa bệnh.
Chính phủ đã đề xuất các giải pháp để quản lý, sử dụng, cân đối quỹ bảo hiểm y tế, nhấn mạnh việc thực hiện nghiêm chế tài xử phạt với các trường hợp nợ, trốn đóng bảo hiểm y tế; tiếp tục thực hiện lộ trình tính đúng, tính đủ giá dịch vụ để người dân thấy tham gia bảo hiểm y tế có lợi hơn. Thực hiện cải cách thủ tục hành chính, áp dụng công nghệ thông tin trong quản lý cung ứng dịch vụ và giám định, thanh toán chi phí khám chữa bệnh; tăng cường kiểm tra giám sát và xử lý các hành vi lạm dụng, trục lợi quỹ bảo hiểm.
Kết luận tại phiên làm việc với Bộ Y tế, Chủ nhiệm Ủy ban Về các vấn đề xã hội Nguyễn Thúy Anh cho biết: “Các đại biểu tại phiên họp đều nhấn mạnh nội dung như vấn đề mở rộng đối tượng tham gia BHYT, xây dựng y tế cơ sở, giảm tải BV, nâng cao chất lượng khám chữa bệnh, ngăn chặn trục lợi quỹ BHYT, đề cập nhiều nội dung khác như nợ đóng BHYT, giám định BHYT… Có những nội dung chưa thỏa mãn mà chúng tôi nêu ra. Bản chất của quỹ BHYT là ngắn hạn, chúng tôi có nêu vấn đề này. Hiện nay đang có kết dư tích lũy nhiều năm trước, chúng tôi đặt ra câu hỏi là sử dụng quỹ này như thế nào để tiến đến vận hành đúng bản chất quỹ BHYT là ngắn hạn, quyết toán thu chi hàng năm… Chúng tôi đề nghị làm rõ trong báo cáo chính thức của Bộ Y tế và Bảo hiểm xã hội VN. Nguyên nhân bội chi quỹ BHYT, tỉ lệ bội chi theo nhóm nguyên nhân chưa được làm rõ. Một số vấn đề khác như công tác thanh kiểm tra tại sao chưa đạt kết quả như mong muốn? Số lượng người KCB sử dụng thẻ BHYT chưa được thống kê? Chưa có số liệu về số lượng người có thẻ BHYT mà chưa sử dụng. Chúng tôi đề nghị Bộ Y tế sẽ làm rõ các nội dung trên trong báo cáo chính thức”.
