Không nộp bảo hiểm vì phạt thấp hơn lãi vay
Theo kết luận thanh tra về việc trích, nộp đóng tiền BHXH, BHYT, BHTN của UBND tỉnh Quảng Bình, trong 2 năm qua, phần lớn các DN đã cố gắng khắc phục khó khăn, duy trì hoạt động sản xuất, kinh doanh để đảm bảo việc làm cho người lao động (NLĐ). Tuy nhiên, nhiều DN vẫn dư nợ bảo hiểm kéo dài, từ đó ảnh hưởng đến quyền lợi NLĐ như Tổng Cty CP SXVL&XD Cosevco 1 (nợ hơn 18,5 tỉ đồng), Công ty CP Cosevco 6 (hơn 14,6 tỉ đồng), Công ty Việt Trung (hơn 13,4 tỉ đồng), Chi nhánh Xí nghiệp SXVLXD Cosevco 12 (hơn 10,2 tỉ đồng)… Trong đó, nhóm đơn vị mất tích, ngừng hoạt động là 118 đơn vị, với số tiền nợ 21,5 tỉ đồng; nhóm các đơn vị BHXH đã tiến hành khởi kiện trước năm 2016 gồm 73 đơn vị, với số tiền nợ 70 tỉ đồng; toàn tỉnh có 863 đơn vị, doanh nghiệp nợ từ 3 tháng trở lên.
Bên cạnh những DN hoạt động sản xuất kinh doanh nợ BHXH với số tiền lớn thì một số cơ quan, đơn vị thuộc khối hành chính sự nghiệp như trường học, Hội đồng nhân dân, UBND xã cũng nợ BHXH từ 2 tháng trở lên, với tổng số tiền lên đến trăm triệu đồng.
Theo ông Phạm Thanh Tùng - Giám đốc BHXH Quảng Bình - thì tình trạng nợ đọng BHXH của DN được chia thành 3 loại: Một là, các DN có thể có điều kiện đóng BHXH cho NLĐ nhưng lại dùng nguồn này để sản xuất kinh doanh (SXKD) và chấp nhận phạt lãi chậm nộp vì lãi phạt nộp chậm thấp hơn lãi vay ngân hàng; hai là, một số DN không có khả năng đóng BHXH vì quá khó khăn trong SXKD, khó thực hiện đúng quy định của Luật BHXH đối với NLĐ; ba là, có DN đã trích thu của NLĐ nhưng lại cố tình không đóng BHXH vì quyền lợi riêng của mình.
Sợ ra toà thì mới nộp
Theo BHXH tỉnh Quảng Bình, xu hướng nợ đọng, vi phạm trong việc đóng BHXH đang có xu hướng gia tăng. Để giải quyết vấn đề trên, BHXH tỉnh đã chỉ đạo quyết liệt BHXH cấp huyện thực hiện đôn đốc thu, giảm nợ đọng; báo cáo tình trạng nợ đọng với cấp ủy và chính quyền địa phương biết để có giải pháp chỉ đạo đóng nộp bảo hiểm. Tích cực phối hợp với các cơ quan, ban, ngành chức năng như: Cục Thuế, Sở LĐTBXH, LĐLĐ tỉnh trong việc kiểm tra, thanh tra, vận động, yêu cầu các đơn vị nợ BHXH thực hiện nghĩa vụ theo quy định của pháp luật. Đến nay BHXH tỉnh đã chuyển cho LĐLĐ tỉnh 117 hồ sơ đề nghị khởi kiện ra Tòa án.
Thực tế cho thấy, việc khởi kiện các DN nợ BHXH ra tòa là giải pháp rất hiệu quả nhằm giải quyết tình trạng này. Đã có hàng chục đơn vị, DN bị khởi kiện. Sau khi khởi kiện, các đơn vị, DN cũng đã thỏa thuận và tự giác nộp một phần số tiền nợ đọng BHXH. Tuy nhiên tại thời điểm trên, việc kiện ra tòa cũng không có hiệu quả đối với một số DN vì không thể thi hành án được. Nguyên nhân là tài sản của các DN trên đã bị đem đi… thế chấp ngân hàng hết nên không thể kê khai được tài sản để thi hành án. Điển hình cho vướng mắc trên là tại TCty CP Đại Trường Phát thời điểm năm 2014-2015. Để giải quyết tình hình trên, BHXH tỉnh đã làm việc với các ngân hàng mà DN thế chấp để bàn biện pháp hiệu quả nhằm thu lại số tiền nợ BHXH cho NLĐ. Theo đó DN phải ủy quyền cho ngân hàng thế chấp sau khi bán tài sản thế chấp hoặc có số dư trong tài khoản thì ngân hàng ưu tiên chuyển trả nợ BHXH cho các đơn vị trên.
Theo LĐLĐ tỉnh Quảng Bình, đến nay LĐLĐ tỉnh và các LĐLĐ huyện, thị xã, thành phố tiếp nhận 117 hồ sơ từ BHXH các cấp gửi đến đề nghị khởi kiện ra tòa án với tổng số tiền nợ hơn 21,3 tỉ đồng. LĐLĐ tỉnh đã chỉ đạo các LĐLĐ huyện, thị xã, thành phố phối hợp với BHXH ở các địa phương tiến hành làm việc, gửi công văn đến các đơn vị. Kết quả đã có 72 đơn vị trả nợ trong đó có 54 đơn vị trả hết số nợ, 18 đơn vị trả một phần với tổng số tiền gần 10 tỉ đồng. LĐLĐ tỉnh Quảng Bình đã tập trung chỉ đạo LĐLĐ các huyện, thị xã, thành phố đẩy mạnh công tác tuyên truyền đến NLĐ, người sử dụng lao động về việc tham gia BHXH, BHYT, BHTN. Đặc biệt, tổ chức đối thoại với người sử dụng lao động, phối hợp với cơ quan BHXH cùng cấp tiến hành các bước đôn đốc thu nợ nhằm yêu cầu người sử dụng lao động thực hiện nghĩa vụ.
