Hy sinh sức khỏe vì việc làm
Nhiều công nhân (CN), nhất là CN ngành may đang phải hy sinh sức khỏe, thời gian nghỉ ngơi đã được luật quy định của mình để níu giữ được công việc, có thêm được đồng tiền lo cho cuộc sống quá khó khăn của mình. Điểm chung là họ đang làm trong những công ty (Cty) trả lương tính theo sản phẩm, vì vậy, họ luôn phải chạy đua với thời gian, làm càng nhiều càng tốt để được thêm tiền.
Không dám nghỉ giữa giờ
Chị Trần Thị C hiện làm việc cho một Cty may xuất khẩu tại Thái Bình. Một ngày của chị bắt đầu từ 5 giờ sáng. Sau khi nấu nướng, cho các con ăn, đưa các con đi học, chị có mặt tại Cty vào lúc 7g20 rồi bắt đầu một ngày làm việc vất vả, gần như không ngơi tay trong nhà xưởng.
Chị C cho biết, Cty nơi chị làm việc trả lương tính theo sản phẩm, do đó, CN phải làm cật lực thì mới được nhiều tiền. Chị C nói cụ thể hơn: Đơn giá được tính theo từng mã hàng, có mã đơn giá cao, có mã thấp, ví dụ mã hàng lông vũ sẽ cao, còn hàng mỏng 1 lớp sẽ thấp. Mỗi chuyền, Cty giao đơn hàng nào phải làm đơn hàng đấy, không có sự lựa chọn. Với những mã hàng giá thấp, CN phải làm nhiều thời gian hơn, bỏ công sức nhiều hơn.
Khi được hỏi về thời gian nghỉ ngơi dành cho CN, chị C cho hay, thời gian nghỉ trưa tại Cty chỉ có 35 phút; còn không có thời gian nghỉ giữa giờ cho CN. “Cty không áp dụng, mà bản thân CN không muốn nghỉ, bởi lẽ, làm theo sản phẩm, nghỉ giữa giờ thì làm gì có tiền. Cty giao sản lượng 1 ngày thì cố chạy đua với thời gian mà hoàn thành để còn về nhà. Bản thân tôi không biết có quy định về thời giờ nghỉ ngơi này, không lưu tâm lắm vì cũng cần thời gian để hoàn thành công việc” - chị C tâm sự.
Chị C cho biết thêm: “CN làm theo dây chuyền, chuyền nào mạnh, tay nghề cao thì lên hàng được nhiều, lương cao. Dù mệt lắm, nhưng CN cố gắng làm, không dám nghỉ ngơi để hoàn thành định mức, để có nhiều tiền hơn. Nếu không làm đủ định mức, CN chỉ được hưởng theo chế độ bù lương của Cty - mà mức này thấp, không đảm bảo được cuộc sống gia đình”.
Thường chị C làm việc đến 17g30 thì kết thúc, nếu không kịp, phải ở lại làm nốt đến 18g. Vào mùa hè, nhiều hàng thì một tuần thường có 2 ngày phải ở lại đến 19g. Tuy vất vả như vậy, nhưng tháng có lương cao nhất của chị C là 8 triệu đồng, còn thấp được 6 triệu đồng.
Không dám kêu, sợ mất việc
Chị Nguyễn Thanh P (37 tuổi) đã làm trong ngành may từ năm 1999 và đang làm việc ở một Cty may của Đồng Nai được 12 năm. Chị đã lập gia đình nhưng hai lần bị hư thai. Mặc dù rất muốn, nhưng do sức khỏe kém, nên chị không thể mang thai lần nữa. Chị bị bệnh tim mãn tính và huyết áp phải chữa trị thường xuyên đã 3 năm nay khiến chị thường xuyên đau đầu, chóng mặt. Chồng chị bị bệnh viêm gan, sức khỏe yếu, không đi làm.
Vì lý do sức khỏe nên kỹ năng làm việc của chị suy giảm. Thường chị chỉ hoàn thành hơn 1 nửa số sản phẩm định mức: 250 miếng trong định mức 450 miếng/ngày. Kỹ thuật viên phải may thay cho chị số còn lại. Cty trả lương theo sản phẩm, nên chị nhiều khi không hoàn thành mức sản phẩm để được được hưởng mức lương tối thiểu. Những lúc như vậy, chị được Cty bù lương. Mỗi năm, chị phải bù lương từ 2-3 tháng. Chị phải làm việc nhiều giờ, cả thêm giờ chỉ để được hưởng mức lương tối thiểu.
Sức khỏe kém, kèm theo bữa ăn trưa nào cũng đơn điệu, nên chị ăn rất ít, thường xuyên chỉ ăn cơm chan canh. Chị thường thấy đói và chóng mặt, nhất là từ 15 giờ chiều. Nhiều khi chị muốn nghỉ, nhưng không dám. “Nếu muốn nghỉ phải xin phép trước bằng cách gặp trực tiếp quản lý và xin ký vào giấy xin phép nghỉ mới được đồng ý, không được xin phép qua điện thoại hay nhờ người khác, bởi nếu làm vậy sẽ bị coi là nghỉ không phép và bị trừ lương”. Có tháng, chị bị 3 ngày nghỉ không phép. Do huyết áp tăng chóng mặt không thể vào trực tiếp xin phép nghỉ và tháng đó, chị bị trừ tới 1,6 triệu đồng, tức 30% lương của chị. “Vì sức khỏe của tôi như vậy, nên tôi không dám nói gì, không dám nêu vấn đề gì hay khiếu nại gì, sợ mất việc”- chị tâm sự.
