Sáng 27.3.2015, tôi nhận được tin có đình công tại “công xưởng lớn nhất Sài Gòn” từ phòng bạn đọc Báo Lao Động. Là phóng viên theo dõi thông tin ở lĩnh vực Lao động - Công đoàn, tôi không khỏi lo lắng. 90.000 công nhân lao động, đó thực sự là một con số khổng lồ! Nếu vụ việc không nhanh chóng được giải quyết, cuộc đình công sẽ rất dễ lan nhanh ra các công ty, khu công nghiệp và các tỉnh, thành khác!
Ngày 26.3.2015, cuộc đình công bắt nguồn từ một vài xưởng khi các cán bộ cao cấp trong xưởng “đi họp ở trên về thông báo rằng, từ nay, khi công nhân nghỉ việc sẽ không được nhận BHXH một lần như trước mà phải đợi đến tuổi hưu, nam 60 tuổi và nữ 55 tuổi”. 9 giờ sáng 27.3.2015, chúng tôi có mặt trước cổng Cty TNHH PouYuen Việt Nam. Bảo vệ công ty chặn cửa, lực lượng giữ gìn an ninh trật tự gần như bao quanh công ty.
Trên loa phát thanh, giọng chủ tịch Công đoàn Cty phát liên tục nội dung sự việc và kêu gọi công nhân quay trở lại làm việc. Phóng viên, nhà báo đến hiện trường ngày càng đông. Tuy nhiên, ngày hôm đó, vì nhiều lý do, một số phóng viên đến hiện trường nhưng không được đưa thông tin sự kiện lên mặt báo. Phần mình, tôi cũng băn khoăn. Tôi gọi điện cho một số chuyên gia, luật sư hỏi về cơ sở của vụ việc. Tôi trao đổi với tòa soạn, Ban Biên tập yêu cầu làm thông tin, bước đầu, sẽ phản ảnh đúng tình hình thực tế, phóng viên ngoài Hà Nội sẽ lấy ý kiến lãnh đạo Tổng LĐLĐ Việt Nam.
16h11 ngày 27.3.2015, bản tin đầu tiên của chúng tôi đăng trên báo Lao Động, cũng là bản tin đầu tiên xuất hiện trên mặt báo về sự kiện công nhân PouYuen đình công phản đối Điều 60 Luật BHXH 2014. Bài báo đã phản ảnh ý kiến của người lao động với mong muốn “Ý kiến của công nhân cần được lắng nghe”. Trong tích tắc, lượng truy cập bài viết đột biến, số lượt chia sẻ cũng liên tục tăng trên mạng xã hội.
 |
Công nhân Cty PouYuen tràn ra đường gây tắc nghẽn giao thông. Ảnh: T.H |
Tối hôm đó, nhiều bài báo cũng được đăng tải, đa phần là các bài viết giải thích rõ hơn mục tiêu mà Luật BHXH 2014, Điều 60 mong muốn mang lại cho người lao động. Tuy nhiên, các bài viết này như đổ thêm dầu vào lửa. Liên tục nhiều ngày sau đó, khi cánh phóng viên, nhà báo xuống hiện trường, tất cả đều không dám xưng danh để tránh nguy cơ bị… túm cổ áo, bởi công nhân cho rằng nhà báo đã… không lắng nghe họ, khi các bài viết chỉ nói điểm tốt của Điều 60!
9 ngày công nhân PouYuen đình công, cửa ngõ phía tây của TPHCM gần như bị tắc nghẽn. Công nhân đứng đầy đường, trèo lên cầu vượt, bít cả đường đi, kẹt xe hàng cây số. Ngay cả cánh phóng viên, để đến được hiện trường, phải len lỏi giữa trăm container, nhích từng mét đường. Chưa kể, công nhân ở các doanh nghiệp lân cận cũng bắt đầu đình công. Đường dây nóng của Báo Lao Động liên tiếp nhận nhiều cuộc gọi về “hiệu ứng PouYuen…”. Trong lúc đó, cuộc gặp giữa Thứ trưởng Bộ LĐTBXH Doãn Mậu Diệp với công nhân PouYuen hoãn liên tục vì tình hình không thể kiểm soát được! Cánh phóng viên chúng tôi khi đó, thỉnh thoảng lại nhận được tin nhắn yêu cầu rút lui để bảo đảm an toàn. Và đa phần, chúng tôi chọn phương án ở lại.
Trong sự kiện công nhân PouYuen và Điều 60 Luật BHXH 2014, là một phóng viên theo dõi lĩnh vực Lao động - Công đoàn của Báo Lao Động, ngoài trách nhiệm chuyển tải thông tin trên mặt báo, khi có cơ hội, tôi luôn tranh thủ để được trao đổi với những người có trách nhiệm về vụ việc của gần 90.000 công nhân PouYuen. Bởi tôi nghĩ rằng, nếu mình không lên tiếng, có thể nhiều người sẽ không biết được, những công nhân kiên trì ngừng việc 9 ngày liền kia là những người thức dậy từ 3 giờ sáng, ngủ gà gật trên những chuyến xe buýt dài cả trăm cây số để đến công ty làm việc; Là những người nhiều năm liền không về quê ăn Tết chỉ để tiết kiệm tiền xe gửi về cho mẹ mua áo ấm ngày đông; Là hàng chục người chen chúc trong căn phòng mấy mét vuông, mồ hôi chan cơm những khi trời nóng; Là những nữ công nhân với tiền lương không đủ sống, chấp nhận nghỉ việc, đi làm không có hợp đồng lao động để chờ lấy tiền BHXH đóng tiền học cho con; Là những công nhân bị công ty cho về hưu khi vừa ngấp nghé tuổi 40 biết làm gì để sống ngoài lấy tiền BHXH một lần để nuôi con vịt, con gà… Họ đình công không phải vì không hiểu được mục tiêu tốt đẹp của Luật BHXH 2014, của Điều 60, mà họ cho rằng, cái mục tiêu ấy chưa phù hợp với thực tế. Về phần nào đó, tôi cho rằng, những việc làm của mình đã không vô ích. Sau sự kiện PouYuen, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Các vấn đề xã hội của Quốc hội Bùi Sỹ Lợi gặp lại tôi, ông vui vẻ chào và gọi tôi bằng cái biệt danh “Cô phóng viên đầu gấu của tôi”.
Chiều 22.6.2015, ý kiến của công nhân chính thức được Quốc hội lắng nghe khi các đại biểu Quốc hội đã biểu quyết thông qua Nghị quyết về việc thực hiện chính sách hưởng bảo hiểm xã hội một lần đối với người lao động, với tỉ lệ đại biểu tán thành đạt 81,78%. Nghị quyết này có hiệu lực thi hành từ ngày 1.1.2016, cùng thời điểm với Luật BHXH 2014 có hiệu lực.
Mặc dù, đến bây giờ, vẫn có nhiều ý kiến xung quanh nội dung nên hay không việc để người lao động được nhận BHXH một lần. Tuy nhiên, với những ai đã từng sống trong những ngày nghẹt thở ở PouYue mới hiểu lý do vì sao khi đó, chúng tôi, những người làm báo công đoàn, đã nói cùng tiếng nói của công nhân. Bởi nói như nhà báo Đào Tuấn “Nhà nước có lý của Nhà nước trước trách nhiệm lo an sinh xã hội. Nhưng chẳng có cái lý nào có lý hơn quyền tự quyết của NLĐ”.
