Tăng “trần” làm thêm lên 60 giờ là phù hợp
Ông Lê Đình Quảng - Phó ban Chính sách - Pháp luật (Tổng LĐLĐVN) cho biết, thời giờ làm việc, thời giờ nghỉ ngơi, đặc biệt làm thêm giờ là vấn đề hết sức quan trọng và đã được xem xét, thảo luận kỹ lưỡng trước khi thông qua Bộ luật Lao động 2019. Mặc dù Bộ luật Lao động mới có hiệu lực thi hành từ 1.1.2021, nghĩa là thời gian áp dụng quy định mới về làm thêm giờ còn rất ngắn, song do tình hình thực tế buộc Chính phủ phải đề xuất Ủy ban Thường vụ Quốc hội ra Nghị quyết về số giờ làm thêm trong 1 tháng, trong 1 năm của người lao động (NLĐ). Đề xuất này nhằm khắc phục những khó khăn, vướng mắc của doanh nghiệp do tác động tiêu cực của đại dịch COVID-19, góp phần ổn định sản xuất kinh doanh, phục hồi sản xuất và phát triển kinh tế.
Trong bối cảnh như vậy, Tổng LĐLĐVN đồng ý với sự cần thiết trước đề xuất của Chính phủ về nâng trần giới hạn làm thêm giờ trong 1 tháng và mở rộng đối tượng được phép làm thêm trong năm đến 300 giờ theo tinh thần Nghị quyết số 30/2021 của Quốc hội. Tuy nhiên, mức nâng cụ thể và mở rộng đối tượng đến đâu cần phải thảo luận kỹ lưỡng để đảm bảo vừa tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp vừa bảo đảm sức khỏe và quyền lợi cho NLĐ.
Ông Lê Đình Quảng cho biết, Bộ luật Lao động năm 2019, có 3 loại “trần” làm thêm giờ đó là “trần” làm thêm giờ trong ngày (không quá 50% số giờ làm việc bình thường trong 1 ngày), trong tháng (không quá 40 giờ trong 1 tháng) và trong năm (không quá 200 giờ và một số ngành nghề không quá 300 giờ).
“Tôi xin nhắc lại, vấn đề làm thêm giờ đã được thảo luận rất kỹ khi xây dựng Bộ luật Lao động 2019, đã có 318 đại biểu (trên tổng số 406 đại biểu quốc hội bày tỏ ý kiến) đồng ý quy định mức trần làm thêm trong tháng là 40 giờ. Vì vậy việc tăng trần làm thêm trong tháng lên 60 giờ là phù hợp và hài hoà với việc tăng giới hạn làm thêm trong năm cho một số ngành nghề từ 200 giờ lên 300 giờ (cùng tăng 150%)” - ông Quảng bày tỏ.
Chỉ nên coi là giải pháp tạm thời
Vẫn theo ông Quảng, làm thêm giờ là vấn đề phức tạp. Khi xem xét để xác định vấn đề thời giờ làm việc, thời giờ nghỉ ngơi, đặc biệt là vấn đề làm thêm giờ phải tính đến nhiều yếu tố, bởi đã có nhiều nghiên cứu và bằng chứng khẳng định làm thêm giờ nhiều sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất cũng như tinh thần, gia tăng bệnh tật; tăng rủi ro về an toàn lao động; năng suất lao động giảm… Vì vậy, về nguyên tắc, nâng trần làm thêm giờ chỉ là giải pháp cấp bách tạm thời. Chính vì vậy khi tham gia xây dựng hoàn thiện dự thảo Nghị quyết đa số ý kiến đề nghị hiệu lực của chính sách theo hiệu lực của Nghị quyết số 30/2021/QH15 ngày 28.7.2021 của Quốc hội. Để giải quyết vấn đề thiếu hụt lao động, về lâu dài, giải pháp căn cơ là phải áp dụng các biện pháp để nâng cao năng suất lao động, cải thiện điều kiện lao động nhằm thu hút lao động gắn bó với doanh nghiệp.
TS Vũ Minh Tiến - Viện trưởng Viện Công nhân Công đoàn (Tổng LĐLĐVN) bày tỏ quan điểm, trong bối cảnh cụ thể hiện nay, có thể điều chỉnh tăng trần làm thêm theo tháng, cũng như mở rộng các ngành nghề khác nhau, không giới hạn như trước. “Nhưng cần áp dụng trong một thời gian nhất định, ví dụ 2022-2023. Tôi cho rằng, tăng “trần” theo tháng 60 giờ thì sẽ đảm bảo sức khoẻ của NLĐ hơn, tránh trường hợp làm dồn, cật lực trong cả tháng. Hiện nay, NLĐ đang làm việc khoảng 26 ngày/tháng; bình quân làm thêm khoảng 2-2,5 giờ/ngày” - TS Vũ Minh Tiến nêu quan điểm.
Về các chế độ khi làm thêm giờ, TS Vũ Minh Tiến cho biết, theo quy định, NLĐ làm thêm giờ được trả lương tính theo đơn giá tiền lương hoặc tiền lương thực trả theo công việc đang làm, vào ngày thường, ít nhất bằng 150%.
“Luật chỉ quy định mức tối thiểu là 150%, mức cao hơn thì cần phải đối thoại, thương lượng với nhau. Tôi đề nghị NLĐ chủ động đề xuất; công đoàn cơ sở đại diện cho NLĐ đối thoại, thương lượng để trong giai đoạn đặc biệt này, NLĐ đã sẵn sàng làm hơn giờ so với quy định hiện hành, cống hiến cho doanh nghiệp thì doanh nghiệp cũng bù đắp lại bằng cách tăng 160-170% chẳng hạn; có chế độ bồi dưỡng giữa ca, ăn ca… để NLĐ có sức khoẻ.
TS Vũ Minh Tiến nói thêm, làm thêm giờ vẫn phải đảm bảo theo quy định luật, đảm bảo sự đồng thuận của 2 bên. “NLĐ phải có ý thức được quyền của mình hơn - được quyết định đồng ý hay không làm thêm giờ. NLĐ căn cứ vào sức khoẻ, cũng như hoàn cảnh của gia đình có nên làm thêm giờ hay không để quyết định, mạnh dạn đề đạt nguyện vọng và đề nghị sự chia sẻ của người quản lý. Công đoàn cơ sở phải làm tốt chức năng đại diện cho NLĐ để phản ánh tiếng nói tập thể của họ, làm sao để tránh trường hợp phân biệt đối xử hoặc có thái độ không tốt với người không đồng ý làm thêm giờ; chủ động đối thoại, thương lượng để bảo vệ NLĐ” - ông Tiến nói.
