Lương tối thiểu còn quá xa mức sống tối thiểu

Lương không đủ sống gây ra rất nhiều hệ lụy

Chị Nguyễn Thị Ngọc (quê Thái Nguyên, công nhân KCN Bắc Thăng Long, Hà Nội) cho biết, tổng thu nhập của chị trong 1 tháng chỉ 6 triệu đồng; cộng với thu nhập của chồng được tổng cộng 12 triệu đồng. Với mức thu nhập này, anh chị phải chi tiêu dè dặt lắm thì mới tạm ổn. “Nhưng với điều kiện là không ốm đau, tai nạn. Còn nếu không may xảy ra chuyện đó, chắc chắn sẽ không đủ mà phải vay mượn thêm tiền rồi đến khi có lương mới trả sau”- chị Ngọc chia sẻ.

Ông Ngọ Duy Hiểu - Phó Chủ tịch Tổng LĐLĐVN - chia sẻ: Hiện có rất nhiều công nhân (CN) khi ốm đau không đủ tiền để trang trải viện phí và thuốc men, rơi vào tình trạng nợ nần. Thậm chí, họ phải bán cả phương tiện đi lại, có người bệnh nặng phải bán cả nhà. Báo chí và truyền thông hiện đưa tin rất nhiều về thực trạng “tín dụng đen” trong CNLĐ. Nhiều CN đang phải cầm cố thẻ ATM để vay tín dụng đen chi tiêu trong cuộc sống.

Theo ông Vũ Quang Thọ - nguyên Viện trưởng Viện CN-CĐ, hiện nay, do lương thấp, nhiều CN đã bị “tha hóa”, trong đó có tình trạng nữ CN phải làm dịch vụ mang thai hộ, đẻ thuê. Ông Thọ cho biết, ông đã gặp trường hợp CN mang thai thuê, đẻ thuê để kiếm được số tiền 10.000USD. “Khi tôi hỏi chuyện, chị này hỏi ngược lại rằng, nếu không làm việc này thì phải làm gì để có được số tiền trên. Lương CN giành dụm bao nhiêu năm thì mới có được?” - ông Thọ kể lại.

Nếu NLĐ có lương không đủ sống sẽ gây ra rất nhiều hệ lụy đối với sự phát triển và ổn định của đất nước. Tổng LĐLĐVN cho biết, lương không đủ sống là nguyên nhân của 80% các cuộc đình công diễn ra ở Việt Nam trong nhiều năm qua. Lương không đủ sống không kích thích người lao động (NLĐ) làm việc, làm việc không năng suất và ảnh hưởng tới sự phát triển của DN. Một điểm quan trọng là lương thấp sẽ không kích thích doanh nghiệp đầu tư đổi mới công nghệ, mà vẫn bị hút vào sử dụng lao động giá rẻ. Như vậy, không tạo điều kiện nâng cao chất lượng nguồn nhân lực cho thời kỳ cách mạng công nghiệp 4.0. NLĐ lương thấp sẽ phải làm thêm giờ để kiếm sống, không có thời gian nghỉ ngơi bù đắp sức khỏe, không có thời gian học tập nâng cao trình độ,…

Cần có cơ quan xác định mức sống tối thiểu

Tại hội thảo, mức sống tối thiểu là một nội dung được nhiều đại biểu đóng góp ý kiến. Ông Ngọ Duy Hiểu nhấn mạnh, để có căn cứ đề xuất mức tăng LTTV năm 2020, vấn đề quan trọng là xác định được mức sống tối thiểu. Tuy nhiên, hiện nay chưa có cơ quan chính thức được pháp luật quy định có thẩm quyền nghiên cứu và chính thức công bố mức sống tối thiểu của NLĐ mà nhiệm vụ này đang được giao cho bộ phận kỹ thuật của Hội đồng Tiền lương quốc gia tính toán để tham khảo. Kết quả tính toán này cũng không dễ được các bên chấp nhận. Buổi toạ đàm này nhằm làm rõ cung cấp thông tin theo đề nghị của các cơ quan báo chí, giúp thêm cứ liệu để các thành viên của tổ chức CĐ thương lượng thảo luận tại Hội đồng tiền Quốc gia.

Ông Lê Đình Quảng - Phó Trưởng ban Quan hệ Lao động (Tổng LĐLĐVN) - cho rằng, mức sống tối thiểu là một mức sống đảm bảo nhu cầu sống tối thiểu của con người, bao gồm thực phẩm đủ dinh dưỡng, nhà ở phù hợp, các tiện ích, chăm sóc sức khỏe, quần áo, đi lại và giáo dục, quan hệ xã hội, cùng với một khoản tiền tiết kiệm cho tương lai và các sự việc bất khả kháng xảy ra.

Ông Quảng cho hay, trong xác định mức sống tối thiểu, Tổng LĐLĐVN chấp nhận theo số liệu và phương pháp tính toán của Bộ phận kỹ thuật Hội đồng Tiền lương Quốc gia. Tuy nhiên, cần xác định lại tỷ lệ lương thực thực phẩm/phi lương thực, thực phẩm. Đối với tính chi phí lương thực thực phẩm, rổ hàng hóa Tổ kỹ thuật đưa ra là dựa trên thói quen tiêu dùng của nhóm dân cư có mức tiêu dùng thấp là nhóm 2 và 3 trong 10 nhóm dân cư (nhóm 10 có mức tiêu dùng bình quân cao nhất). Mức đề xuất tăng 5,2% của Tổ kỹ thuật đưa ra mới chỉ đáp ứng được tổng lượng calo theo khuyến cáo của Viện Dinh dưỡng (là 2.300 calo) nhưng không đảm bảo chất lượng bữa ăn.

Bên cạnh đó, đối với cách tính chi phí phi lương thực, thực phẩm để trang trải các chi phí khác ngoài thức ăn: Tổ kỹ thuật tính tỉ lệ lương thực thực phẩm/ phi lương thực thực phẩm là 48/52, tức 48% là chi phí cho lương thực thực phẩm thì 52% là chi phí cho phi lương thực, thực phẩm. “Đất nước càng phát triển, cuộc sống con người được cải thiện thì chi tiêu cho phi lương thực thực phẩm sẽ cao hơn. Chi phí phi lương thực, thực phẩm bao gồm cả chi phí dự phòng và phòng ngừa rủi ro trong cuộc sống như tai nạn, ốm đau, bệnh tật,…” - ông Quảng cho biết.

Nhiều ý kiến đồng tình, cuộc sống thay đổi, đi lên, nhu cầu sống tối thiểu cũng sẽ phải thay đổi. Quốc gia nào phát triển, nhu cầu sống tối thiểu càng cao. Ví dụ, hiện nay, xem truyền hình, dùng Internet, điện thoại động,… phải được coi là mức sống tối thiểu…

Cũng có ý kiến cho rằng, quốc tế quan niệm LTT phải là lương đủ sống, tức là tối thiểu đủ sống hay đủ sống ở mức tối thiểu. Muốn làm được như vậy, cần thay đổi phương pháp tính toán mức sống tối thiểu ở Việt Nam. Phương pháp tính của Việt Nam được áp dụng từ 10 năm trước, không còn phù hợp với nhu cầu cuộc sống và trình độ phát triển của Việt Nam hiện nay. Nên nếu vẫn tiếp tục tính như vậy, sẽ không đảm bảo LTT đủ sống cho NLĐ của hôm nay.