Nợ nhiều, nợ kéo dài
Trong danh sách các đơn vị nợ BHXH tiêu biểu được đăng công khai trên cổng thông tin điện tử của BHXH tỉnh Long An, có những doanh nghiệp nợ nhiều tỉ đồng, kéo dài nhiều năm. Chẳng hạn: Cty CP Mía đường Hiệp Hòa (huyện Đức Hòa) nợ trên 7,5 tỉ đồng, kéo dài 30 tháng; Cty TNHH Golden Bells (huyện Đức Hòa) nợ trên 4,4 tỉ đồng, kéo dài 60 tháng; Cty TNHH Sametex International (huyện Thủ Thừa) nợ trên 6,8 tỉ đồng, kéo dài 78 tháng; Cty CP SX DV TM XD Thành Tài Long An (huyện Cần Đước) nợ 3,9 tỉ đồng, kéo dài 78 tháng; Chi nhánh Cty TNHH SXTM Dân Cường - Nhà máy SX Kệ thép Dân Cường nợ trên 4,5 tỉ đồng, kéo dài 85 tháng.
Việc nợ, chậm đóng BHXH của các doanh nghiệp đã và đang ảnh hưởng nghiêm trọng, trực tiếp đến quyền lợi của NLĐ. Đó là, khi NLĐ nghỉ việc sẽ không được giải quyết kịp thời chế độ BHXH, BHTN, NLĐ không được hưởng các quyền lợi BHXH ngắn hạn như ốm đau, thai sản, dưỡng sức; NLĐ thất nghiệp không được hưởng BHTN trong thời gian chưa tìm kiếm được việc làm; hay đủ điều kiện nghỉ hưu không được giải quyết chế độ hưu trí kịp thời. Thời gian qua, ngành chức năng nhận được nhiều đơn, thư phản ánh, khiếu nại của NLĐ; không ít trường hợp, NLĐ tìm đến tận cơ quan BHXH đề nghị được bảo vệ quyền lợi.
Điển hình là trường hợp hàng trăm NLĐ Cty CP Mía đường Hiệp Hòa làm đơn khẩn thiết mong các cơ quan chức năng vào cuộc để NLĐ được giải quyết các chế độ BHXH mà doanh nghiệp không đóng cho NLĐ trong thời gian dài.
Chưa có thuốc đặc trị
Cơ quan BHXH tỉnh Long An đã áp dụng nhiều giải pháp để thu hồi nợ đọng, bao gồm đôn đốc hoặc mời đơn vị chậm đóng BHXH lên làm việc. Tiếp đó là thanh tra, kiểm tra, xử phạt kết hợp các doanh nghiệp nợ BHXH có nợ đọng từ 3 tháng trở lên. Đặc biệt với các đơn vị có nợ đọng kéo dài trên 6 tháng sẽ tiến hành thanh tra đột xuất và đăng công khai danh sách đơn vị nợ đọng trên các phương tiện thông tin đại chúng, trang Web của BHXH tỉnh. Trường hợp đơn vị cố tình vi phạm, sẽ giao cơ quan BHXH là đầu mối phối hợp với Sở LĐTBXH tỉnh thiết lập hồ sơ nợ chuyển sang cơ quan điều tra xử lý theo quy định tại Điều 214, 215, 216 Bộ luật Hình sự sửa đổi có hiệu lực từ ngày 1.1.2018.
Từ năm 2016 trở về trước, BHXH tỉnh đã trực tiếp khởi kiện 31 trường hợp nợ đóng BHXH kéo dài. Thế nhưng, với hầu hết đơn vị, việc thi hành án sau khi bản án có hiệu lực lại gặp khó khăn khi doanh nghiệp làm ăn thua lỗ, không có tài sản thế chấp; thậm chí, có những doanh nghiệp giải thể, ngừng hoạt động. Đến nay, ngành chức năng vẫn chưa thể thu hồi được số tiền nợ 21,5 tỉ đồng từ 31 doanh nghiệp này.
Theo quy định mới, những trường hợp nợ tiền BHXH thì BHXH tỉnh sẽ gửi hồ sơ sang LĐLĐ tỉnh khởi kiện. Tuy nhiên, nếu LĐLĐ tỉnh khởi kiện phải có ủy quyền từ CĐCS của chính doanh nghiệp, đơn vị nợ BHXH. Vì vậy, việc khởi kiện đòi nợ BHXH gặp nhiều khó khăn, bởi nếu doanh nghiệp đang hoạt động bình thường, NLĐ sao dám “ủy quyền”. Phó Chủ tịch LĐLĐ tỉnh - bà Phạm Thị Quyên cho biết, từ năm 2016 đến nay, LĐLĐ tỉnh tiếp nhận 34 hồ sơ đề nghị khởi kiện từ BHXH tỉnh nhưng duy nhất vụ kiện liên quan đến Cty CP Mía đường Hiệp Hòa là có ủy quyền của CĐCS của doanh nghiệp này. Tòa án nhân dân huyện Đức Hòa đã thụ lý đơn khởi kiện của LĐLĐ tỉnh.
Theo Phó Giám đốc BHXH tỉnh Long An - ông Lê Thành Liếp, cơ quan này đã chuyển hồ sơ đề nghị xử lý hình sự một số đơn vị cố tình nợ BHXH kéo dài và đã bị xử phạt hành chính, nhưng cơ quan công an chưa thụ lý vì còn trong qua trình khảo sát, vận động, thuyết phục các doanh nghiệp.
Theo Bộ luật Hình sự (sửa đổi) có hiệu lực từ ngày 1.1.2018, tội trốn đóng BHXH, BHYT, BHTN cho NLĐ thì tùy theo mức độ vi phạm bị phạt tiền hoặc bị phạt cải tạo không giam giữ đến 2 năm hoặc phạt tù từ 3 tháng đến 7 năm. Bên cạnh đó, việc chậm đóng sẽ phát sinh lãi làm gia tăng số tiền đơn vị nợ BHXH, BHYT. Nếu không được khắc phục kịp thời sẽ dễ dẫn đến việc khiếu kiện, gây ảnh hưởng đến hoạt động doanh nghiệp.
