Hơn 46 tỉ đồng khó có khả năng thu hồi
Tính đến ngày 30.11, số tiền nợ bảo hiểm xã hội (BHXH), bảo hiểm y tế (BHYT) và bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) trên địa bàn tỉnh Cà Mau lên đến 103 tỉ đồng. Cụ thể, nợ BHXH là 68,94 tỉ đồng (chiếm 66,9% tổng số nợ), nợ BHTN là 3,59 tỉ đồng (chiếm 3,49% tổng số nợ) và nợ BHYT là 30,51 tỉ đồng (chiếm 29,61% tổng số nợ ). Trong tổng số nợ BHXH 68,94 tỉ đồng, có đến 58,66 tỉ đồng nợ BHXH của DN, trong đó có khoảng 46,5 tỉ đồng nợ khó có khả năng thu hồi của 10 DN chủ yếu rơi vào các DN chế biến xuất khẩu thủy sản có đông lượng công nhân lao động tham gia.
Theo Sở LĐTBXH tỉnh Cà Mau, thời gian qua, trên cơ sở thanh, kiểm tra của các sở ngành, đã xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực lao động nợ BHXH theo Nghị định 95/2013 của Thủ tướng Chính phủ. Tỉnh cũng khởi kiện ra tòa 7 DN. Cụ thể, Cty thủy sản Minh Châu, số tiền nợ BHXH là 1,35 tỉ đồng. Từ năm 2011 đến nay không nộp BHXH, không giao dịch với cơ quan BHXH. BHXH tỉnh đã phối hợp với công an làm việc nhưng vẫn không tiếp cận được.
Cty Thực phẩm Đại Dương nợ BHXH 6,89 tỉ đồng và hiện chỉ còn 2 lao động tham gia BHXH. Cty TNHH Nhật Đức nợ BHXH 2,2 tỉ đồng. BHXH tỉnh đã khởi kiện năm 2014 và trong thời gian thi hành án Cty chỉ nộp 26,8 triệu đồng.
Cty TNHH thủy sản Camimex số tiền nợ 10,25 tỉ đồng, đã thi hành án xong. Hiện nợ BHXH phát sinh sau khởi kiện là 13,6 tỉ đồng. Từ năm 2014 đến nay đã có trên 6 cuộc thanh, kiểm tra nhưng Cty vẫn chưa có phương án nộp dứt điểm nợ BHXH.
Cty Chế biến và xuất nhập khẩu Cadovimex cũng bị BHXH khởi kiện vào năm 2014 với số tiền nợ là 6,63 tỉ đồng, đã thi hành án được 130 triệu đồng. Hiện nợ BHXH phát sinh sau khởi kiện là 14,39 tỉ đồng. Từ 2014 đến nay, đã có trên 6 cuộc thanh, kiểm tra nhưng Cty vẫn chưa có phương án nộp phần nợ BHXH.
Cty Xuất nhập khẩu Huỳnh Hương, BHXH tỉnh cũng đã khởi kiện số tiền nợ là 1,75 tỉ đồng, đã thi hành án được 1,48 tỉ đồng. Hiện nợ BHXH phát sinh sau khởi kiện là 2,3 tỉ đồng. Cty đã giảm hết lao động trực tiếp sản xuất, chỉ còn 4 lao động tham gia BHXH.
Còn Cty Thực phẩm thủy sản Cà Mau nợ BHXH 32 tháng với số tiền 5,77 tỉ đồng. Từ năm 2016 đến nay, Cty kinh doanh thua lỗ, cắt giảm lao động, đến tháng 11.2017 chỉ còn 95 lao động tham gia BHXH.
Chẳng lẽ “bó tay”?
Theo Sở LĐTBXH tỉnh Cà Mau, việc khởi kiện các DN nợ bảo hiểm các loại từ năm 2016 đến nay không thực hiện được do áp dụng Luật BHXH năm 2014. Bà Trương Linh Phượng - Giám đốc Sở LĐTBXH tỉnh Cà Mau - phân tích : “Trước đây, BHXH có quyền khởi kiện đối với DN nợ BHXH. Nhưng khi thực hiện Điều 14, Luật BHXH năm 2014 thì khởi kiện không được, mà thẩm quyền do LĐLĐ khởi kiện vì quyền lợi NLĐ. Tuy nhiên, NLĐ phải khởi kiện trực tiếp mới được và đây là vướng mắc theo khoản 8, Điều 10, Luật Công đoàn”.
Để bảo vệ quyền lợi cho NLĐ, bà Trương Linh Phượng đưa ra giải pháp, đối với đơn vị nợ tiền BHXH, BHYT, BHTN, nếu NLĐ đủ điều kiện hưởng BHXH hoặc chấm dứt hợp đồng lao động, hợp đồng làm việc thì đơn vị có trách nhiệm đóng đủ BHXH, BHYT, BHTN, bao gồm cả tiền lãi chậm đóng theo quy định, cơ quan BHXH xác nhận sổ bảo hiểm để kịp thời giải quyết chế độ BHXH, BHTN cho NLĐ. Trường hợp đơn vị chưa đóng đủ thì xác nhận sổ bảo hiểm đến thời điểm đã đóng BHXH, BHYT, BHTN sau khi thu hồi được số tiền đơn vị còn nợ thì xác nhận bổ sung trên sổ BHXH.
Để bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp cho NLĐ, thời gian qua tỉnh Cà Mau đã có nhiều gải pháp như: Công bố tên các DN nợ bảo hiểm các loại trên phương tiện thông tin đại chúng; lập danh sách các đơn vị nợ BHXH kéo dài, đề nghị cơ quan thuế làm căn cứ không giải quyết khấu trừ chi phí cho doanh nghiệp; Phối hợp hệ thống ngân hàng đã ký thỏa thuận về việc thu BHXH khi cho đơn vị vay trả lương cho NLĐ thì bắt buộc kèm theo tiền đóng BHXH phần trách nhiệm phải đóng của đơn vị, đồng thời trích tiền đóng BHXH của NLĐ chuyển cho cơ quan BHXH.
Thực hiện hướng dẫn của Tổng LĐLĐVN về việc khởi kiện tham gia tố tụng dân sự, giải quyết các vụ tranh chấp lao động. Dù vậy, NLĐ ở Cà Mau ít tham gia khởi kiện mặc dù thiệt thòi quyền lợi khi DN không thực hiện đúng theo Luật Lao động. NLĐ chủ yếu muốn làm việc tại đơn vị đó nên không muốn thưa kiện chủ của mình, vì thế rất khó cho các đơn vị tham gia giải quyết cho NLĐ.
Giám đốc Sở LĐTBXH tỉnh Cà Mau cho biết, một trong những giải pháp mà tỉnh này đưa ra trong việc xử lý vấn đề nợ bảo hiểm là kiến nghị xử lý hình sự tội gian lận BHXH theo Điều 214 của Bộ luật Hình sự năm 2015. Đây là giải pháp hiệu quả nhất nhưng từ trước đến nay chưa thực hiện tốt do vướng thủ tục pháp lý. Đối với chủ DN trốn đóng bảo hiểm thì phạt tù từ 7 năm và người phạm tội có thể bị phạt tiền từ 20 đến 100 triệu đồng.
Xem ra đã đến lúc cần giải pháp mạnh mới mong bảo vệ được quyền lợi NLĐ trước hành vi nợ, trốn nộp bảo hiểm.
