“Chảy máu” lao động
Theo công nhân Trần Duy - bộ phận cơ giới của Cty TNHH một thành viên Đóng tàu Phà Rừng, anh gắn bó với nghề đã 27 năm, hiện đời sống của người thợ đã được nâng lên nhưng vẫn rất khó khăn. Trong khi đó, công việc nặng nhọc, vất vả và độc hại, phần lớn phải làm việc ngoài trời, nắng nóng với sự ô nhiễm của khói bụi, tiếng ồn…
Đặc biệt là những lao động phải làm việc trên giàn cao để mài, hàn vỏ tàu, hoàn thiện các chi tiết hay các các khe ngách nhỏ hẹp ở khoang tàu kín mít, chật chội, thiếu ánh sáng, khói hàn ngột ngạt mùi dầu, mùi cháy khét của que hàn kim loại, tiếng đe búa đinh tai váng óc.
Do đó phần lớn thợ đóng tàu mắc bệnh điếc, các bệnh về phổi và mắt. Trong khi đó, đóng tàu là ngành tàu đòi hỏi mức độ đào tạo chuyên môn, kỹ thuật cao hơn so với ngành nghề khác nên rất dễ bị “mất chất xám” từ các doanh nghiệp cơ khí có mức lương cao và điều kiện làm việc tốt hơn.
Qua tìm hiểu được biết, hiện trên địa bàn Hải Phòng hiện có rất nhiều các khu công nghiệp và thường xuyên tuyển dụng lao động cơ khí với mức lương rất cao khiến nhiều lao động của ngành đóng tàu đã nghỉ việc chuyển ra ngoài làm.
Theo Phó Tổng giám đốc Cty TNHH một thành viên đóng tàu Phà Rừng Tô Thanh Hà, sau tái cơ cấu, tổ chức kinh doanh lại, hiện Cty có 730 lao động (thấp hơn 100 người so với năm 2018 và chỉ bằng gần 1/5 so với cao điểm thời kỳ hưng thịnh đóng tàu năm 2007), thu nhập bình quân đạt 9,5 triệu đồng/người/tháng. Hiện 100% lao động có việc làm ổn định và Cty đã có các đơn hàng đóng tàu đến hết năm 2020.
Cũng theo ông Tô Thanh Hà, khó khăn nhất hiện nay là tuyển dụng lao động trực tiếp sản xuất do cạnh tranh nhân công gay gắt trên thị trường ở một số khu công nghiệp lân cận đang phát triển nóng có môi trường làm việc tốt, thu nhập cao hơn. Nhiều thời điểm do không thể tuyển được công nhân tay nghề cao để thực hiện các đơn hàng lớn, Cty buộc phải thuê thêm lao động thời vụ, làm những công việc thủ công như vệ sinh hầm hàng, gõ gỉ tàu, phun cát… ảnh hưởng lớn đến kế hoạch sản xuất, kinh doanh vì phải đào tạo lao động.
Cùng chung khó khăn, Cty cổ phần Đóng tàu Sông Cấm cũng không tránh được vòng xoáy thiếu nhân công lao động. Theo Phó Tổng giám đốc Cty cổ phần Đóng tàu Sông Cấm Phan Đình Lượng, đơn vị có 930 cán bộ công nhân viên. Hiện Cty đang liên doanh với doanh Tập đoàn Damen (Hà Lan) đóng các sản phẩm cỡ nhỏ, tàu đẩy, kéo nên khối lượng công việc luôn ổn định, nhưng theo tính toán, với quy mô công suất hiện tại thì đang thiếu hơn 100 lao động. Điều này cũng rất khó khăn cho doanh nghiệp trong việc triển khai các hoạt động SXKD.
Tăng thu nhập và phúc lợi để giữ chân lao động
Bài toán tăng lương cho công nhân người lao động đã được các Công ty Đóng tàu quan tâm, thế nhưng do đặc thù ngành nghề phụ thuộc vào dòng sản phẩm đóng tàu hay sửa chữa nên sẽ cần phải có sự tính toán và điều tiết tùy theo thị trường cũng như kết quả sản xuất kinh doanh.
Theo đại diện Cty cổ phần Đóng tàu Sông Cấm, phần lớn người thợ đều yêu nghề, nếu doanh nghiệp đảm bảo đủ việc làm và đời sống cho NLĐ thì họ sẽ yên tâm gắn bó với nghề. Do đó, để giữ chân NLĐ đơn vị phải thực hiện đúng, đủ các chế độ chính sách ngoài việc như không nợ bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp và không chậm nợ lương và phải chú trọng các chế độ đãi ngộ khác như tổ chức bữa ăn giữa ca, thưởng vượt năng suất xứng đáng. “Chỉ cần chậm 2 - 3 tháng tiền lương là lao động bỏ việc ngay” - ông Phan Đình Lượng nhấn mạnh.
Để giải quyết bài toán thiếu hụt lao động ngành đóng tàu, duy trì lực lượng lao động cơ hữu, ổn định, bảo đảm yêu cầu sản xuất. Ông Tô Thanh Hà cho rằng, cần đẩy mạnh công tác đào tạo lao động tại chỗ; điều chuyển, sắp xếp lại lao động giữa các bộ phận để tăng năng suất lao động, đồng thời có cơ chế điều chỉnh tăng lương cho những vị trí công việc quan trọng, áp dụng chế độ phụ cấp đối với thợ giỏi…
Cùng đó, doanh nghiệp cần phối hợp với các trường nghề đưa ra nhu cầu công việc để đào tạo đúng và trúng mới có nguồn nhân lực chất lượng cao. Tuy nhiên, ông Hà cũng chỉ ra nguồn cung số lượng học viên hạn chế và cũng rất khó có thể tuyển dụng với mức lương hiện nay nếu không có sự điều chỉnh vì hiện ngành cơ khí cũng đang có sự cạnh tranh mạnh về lao động.
Cùng đó, đại diện SBIC cũng thừa nhận, việc thiếu vắng nhân lực chất lượng cao, kỹ sư lành nghề do chuyển đổi và có những cơ sở đóng tàu mới mở ra với giá thành đóng tàu thấp hơn cũng đã là “rào cản” cạnh tranh để thu hút hay giữ chân người lao động.
