Số nợ BHXH vẫn đang có xu hướng tăng
Ông Mai Đức Thắng - Phó Trưởng Ban Thu, BHXH Việt Nam - cho biết, hiện nay, cơ quan BHXH vẫn đang thực hiện quy định thông báo nợ 6 tháng 1 lần đến DN, yêu cầu công khai cho NLĐ về tình hình đóng BHXH, BHYT. Hằng năm, in tờ rời về quá trình tham gia BHXH của từng NLĐ, chuyển qua cơ quan bưu điện đến tận tay NLĐ để họ có thể kiểm soát được quá trình tham gia BHXH của mình.
Tuy nhiên, hiện nay, số nợ BHXH vẫn đang có xu hướng tăng, gây khó khăn trong việc đảm bảo quyền lợi cho NLĐ. Tính đến hết tháng 4.2018, số nợ BHXH, BHYT đã lên tới trên 10.000 tỉ đồng (chiếm 4,8% so với kế hoạch thu, tăng 0,6% so với tháng trước), đặc biệt là tăng số nợ tại khối DN ngoài quốc doanh.
Theo ông Thắng, một trong những nguyên nhân khiến số nợ tăng, là do nhiều DN vẫn đang tồn tại những khoản nợ kéo dài nhiều năm, khó thu hồi. Những tháng đầu năm 2018, một số DN kinh doanh sản xuất khó khăn, đặc biệt là chuyển HĐLĐ sang hình thức khoán cũng khiến thu giảm, nợ tăng lên.
Từ 1.1.2018, những vi phạm nghiêm trọng trong lĩnh vực BHXH, BHYT có thể bị khởi tố theo Bộ luật Hình sự; tuy nhiên, hoạt động này cần phải triển khai theo lộ trình, giai đoạn đầu, cơ quan BHXH đang đẩy mạnh thanh tra, xử phạt, sẽ chuyển hồ sơ sang cơ quan điều tra xử lý tội hình sự đối với những DN trây ỳ. Hiện nay, mới có TPHCM đã chuyển hồ sơ 1 DN nợ đọng BHXH sang cơ quan điều tra.
Chiếm dụng tiền BHXH, bị phạt 12-15% tổng số tiền phải đóng
Đề xuất mức phạt từ 12 -15% tổng số tiền phải đóng BHXH bắt buộc với DN trốn đóng BHXH cho NLĐ là nội dung được Bộ LĐTBXH đề xuất tại Dự thảo Nghị định Quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực lao động, BHXH, đưa NLĐ Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng. Hiện dự thảo Nghị định đang được bộ này tổ chức lấy ý kiến rộng rãi, từ ngày 16.3-16.5.2018.
Thời gian vừa qua, Nghị định số 95 ngày 22.8.2013 và Nghị định số 88 ngày 7.10.2015 của chính phủ đã góp phần thực thi có hiệu quả hệ thống pháp luật về lao động, công đoàn, BHXH, đưa NLĐ Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng.
Tuy nhiên, trong thời gian gần đây, nhiều luật có liên quan trực tiếp đến Nghị định số 95 và Nghị định số 88 đã được sửa đổi, ban hành mới làm cho một số quy định trong 2 Nghị định trên không còn phù hợp, nhiều hành vi vi phạm mới, thẩm quyền xử phạt mới chưa được quy định để xử phạt, cụ thể như Luật BHXH 2014 thay thế Luật BHXH 2006, theo đó, những hành vi vi phạm hành chính trong lĩnh vực BHXH quy định tại Nghị định số 95 và Nghị định số 88 không còn phù hợp, ngoài ra, Luật BHXH 2014 có bổ sung thẩm quyền xử phạt của cơ quan BHXH mà Nghị định số 95và Nghị định số 88 chưa quy định; Bộ luật Hình sự năm 2015 và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật hình sự năm 2017 được ban hành, theo đó, một số hành vi vi phạm pháp luật về lao động, an toàn lao động, BHXH vừa bị xử lý hành chính, vừa bị xử lý hình sự; hoặc có hành vi vi phạm, để bị xử lý hình sự thì phải bị xử lý vi phạm hành chính về hành vi này.
Nhằm bảo vệ quyền lợi của NLĐ, theo dự thảo, người sử dụng lao động nếu có hành vi chiếm dụng tiền trợ cấp BHXH của NLĐ thì bị phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 30.000.000 đồng. Đồng thời, bắt buộc phải trả lại đầy đủ số tiền trợ cấp đã chiếm dụng cho NLĐ và nộp lại toàn bộ lợi nhuận thu được từ việc sử dụng số tiền chiếm dụng.
Với những trường hợp chiếm dụng tiền đóng BHXH, bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) hay trốn đóng BHXH, BHTN có thể bị phạt từ 12-15% tổng số tiền phải đóng BHXH bắt buộc, BHTN tại thời điểm lập biên bản vi phạm nhưng tối đa không quá 75 triệu đồng.
Mức phạt sẽ tăng lên 18% đến 20% tổng số tiền phải đóng BHXH, BHTN nếu chiếm dụng tiền đóng BHXH, BHTN hoặc trốn đóng BHXH, BHTN của toàn bộ NLĐ. Ngoài ra, người sử dụng lao động còn buộc nộp số tiền lãi bằng 2 lần mức lãi suất đầu tư quỹ BHXH bình quân của năm trước liền kề tính trên số tiền, thời gian chậm đóng.
Nếu không thực hiện thì theo yêu cầu của người có thẩm quyền, ngân hàng, tổ chức tín dụng khác, kho bạc nhà nước có trách nhiệm trích từ tài khoản tiền gửi của người sử dụng lao động để nộp số tiền chưa đóng, chậm đóng và lãi của số tiền này tính theo lãi suất tiền gửi không kỳ hạn cao nhất của các ngân hàng thương mại nhà nước công bố tại thời điểm xử phạt vào tài khoản của cơ quan BHXH. Dự thảo dự kiến được thông qua và có hiệu lực trong năm 2018, thay thế Nghị định số 95 và Nghị định số 88.
