Thưa Phó Chủ tịch Thường trực Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam Trần Thanh Hải, được biết trong 10 năm qua, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam đã có một số chủ trương, nghị quyết về xây dựng và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ Công đoàn, trong đó coi trọng cán bộ được rèn luyện và trưởng thành từ thực tiễn phong trào công nhân, hoạt động Công đoàn từ cơ sở. Quá trình hoạt động, nhiều cán bộ Công đoàn đã thể hiện bản lĩnh, sáng tạo, tâm huyết, trách nhiệm, gắn bó với tổ chức Công đoàn, đoàn viên và người lao động, được sự tín nhiệm cao của đoàn viên. Vậy, trong năm 2020, để hoàn thành nhiệm vụ, tổ chức Công đoàn cần tập trung vào những vấn đề nào, thưa đồng chí?
- Trong năm 2020 và những năm tới, môi trường hoạt động công đoàn sẽ có nhiều thay đổi. Quá trình hoàn thiện thể chế nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, không chỉ bổ sung thêm nhiều quyền của tổ chức Công đoàn, của người lao động mà vai trò đại diện cho người lao động của tổ chức Công đoàn ngày càng rõ, cụ thể, quan trọng.
Số lượng đoàn viên, Công đoàn cơ sở trong các đơn vị ngoài khu vực nhà nước đã chiếm tỉ lệ lớn, không ngừng phát triển, chi phối mạnh hoạt động của tổ chức Công đoàn. Các cuộc cách mạng công nghiệp diễn ra nhanh chóng, yêu cầu tiếp tục đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế sẽ tác động sâu sắc đến tổ chức, hoạt động của Công đoàn, việc làm của người lao động.
Quan hệ lao động có xu hướng chuyển biến tích cực, nhưng tình hình trong công nhân, lao động ngoài khu vực nhà nước có biểu hiện phức tạp, có sự tác động bên ngoài quan hệ lao động. Việc ký kết tham gia các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới (CTPPP, EV FTA...) có cho phép thành lập tổ chức đại diện của người lao động tại cơ sở là vấn đề mới đối với Công đoàn Việt Nam.
Tình hình mới đòi hỏi Công đoàn Việt Nam phải đổi mới toàn diện về tổ chức và hoạt động, đặc biệt là việc thực hiện vai trò đại diện người lao động, chức năng chăm lo, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của đoàn viên, người lao động. Đối với Ban chấp hành Công đoàn cơ sở cần tập trung vào những vấn đề sau:
Một là, Ban chấp hành Công đoàn cơ sở cần thực hiện tốt việc tổ chức cho đoàn viên, người lao động cùng tham gia hoạt động Công đoàn. Thời gian qua, tôi đã đi khảo sát tại nhiều đơn vị trong cả nước, qua đó nhận thấy được một số cách làm hay từ cơ sở cần được nhân rộng.
Ví dụ, khi làm việc với Công đoàn doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài trên địa bàn tỉnh Long An, tôi tâm đắc về ba việc làm tốt: Ban chấp hành Công đoàn cơ sở thực hiện cơ chế nắm bắt, giải quyết tâm tư, nguyện vọng người lao động qua điện thoại di động, có phân quyền giải quyết, phản ánh của từng ủy viên ban chấp hành, của chủ tịch Công đoàn cơ sở và sự phối hợp với người sử dụng lao động.
Khi tới văn phòng của ban chấp hành Công đoàn cơ sở, chúng tôi thấy có rất nhiều trang, thiết bị sinh hoạt của các hộ gia đình công nhân. Hoạt động trên của Công đoàn cơ sở đã thu hút sự đồng tình ủng hộ của đoàn viên, người lao động, khiến văn phòng của ban chấp hành Công đoàn cơ sở như một “siêu thị” thu nhỏ.
Ngoài sự ủng hộ của đoàn viên, người lao động, chủ doanh nghiệp cũng tham gia đóng góp dưới các hình thức như bố trí xe ôtô chuyển vật dụng cồng kềnh từ người tặng tới nơi trọ của người nhận… Có lẽ, việc làm ấy là cần thiết, sâu bền, nên đoàn viên, người lao động tin tưởng Công đoàn, doanh nghiệp, không bị lôi cuốn vào các hoạt động ảnh hưởng đến an ninh trật tự xã hội đã diễn ra ở một số doanh nghiệp chung quanh.
Hai là, Công đoàn cơ sở cần quan tâm mang lại sự ổn định về việc làm, đời sống của người lao động cũng như góp phần tăng năng suất lao động, hiệu quả sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.
Qua ghi nhận, có nhiều cách làm. Ví dụ, tại một công ty trên địa bàn tỉnh Ninh Bình (có hơn 8.000 người lao động), người chủ tịch công đoàn cơ sở đã thực hiện rất tốt công tác dân vận. Khi công ty mới đi vào hoạt động, đã xảy ra những vụ ngừng việc tập thể kéo dài trong nhiều ngày. Qua trò chuyện với từng người lao động, cán bộ Công đoàn hiểu rõ đời sống của người lao động thời điểm ấy gặp khá nhiều khó khăn khi tất cả chi phí cho sinh hoạt đều đã tăng nhưng thu nhập thì chưa đáp ứng. Cán bộ Công đoàn cơ sở đã nhanh chóng làm việc với lãnh đạo công ty về thực tế này và yêu cầu có được sự chia sẻ nhiều hơn nữa và kịp thời hơn nữa với người lao động.
Hội nghị đối thoại giữa chủ doanh nghiệp và người lao động được tổ chức đã giải quyết được rất nhiều vấn đề. Ở đó có sự thấu hiểu và chia sẻ vì mục đích chung là hướng đến sự phát triển bền vững của doanh nghiệp. Từ thời điểm đó, đời sống của người lao động trong công ty liên tục được cải thiện và những vụ ngừng việc tập thể đã không còn xảy ra. Người lao động hăng hái tham gia các phong thi đua lao động sản xuất do công đoàn phát động, qua đó tạo ra những sản phẩm chất lượng cao, nâng uy tín cho doanh nghiệp trên thị trường. Theo tôi, điều quan trọng nhất để đảm bảo cho người lao động được chăm lo tốt nhất đó là ở doanh nghiệp và trên cơ sở hoạt động sản xuất, kinh doanh có hiệu quả.
Chủ tịch Công đoàn cơ sở cũng cần phải chú trọng trong công tác tổ chức các phong trào thi đua lao động sôi nổi, thu hút được đông đảo người lao động tham gia. Có như vậy, Công đoàn mới làm tốt được chức năng chăm lo bảo vệ, đồng thời làm tăng năng suất lao động cho doanh nghiệp.
Ba là, Công đoàn cơ sở cần phát huy tốt năng lực của các uỷ viên ban chấp hành. Một trong những nhiệm vụ trọng tâm của công đoàn cơ sở cần thực hiện đó là chú trọng, thường xuyên, nâng cao chất lượng thương lượng, ký kết và thực hiện thỏa ước lao động tập thể trong các doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp ngoài khu vực nhà nước. Để bảo vệ quyền lợi hợp pháp của người lao động, nhất là bảo đảm tiền lương, phúc lợi và các điều kiện lao động khác, thì đối thoại và thương lượng là hoạt động quan trọng nhất của Công đoàn cơ sở.
Thưa đồng chí, để nâng cao vị thế, vai trò của tổ chức Công đoàn thì không thể thiếu lực lượng cán bộ Công đoàn cơ sở. Vậy, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam cần tập trung vào những giải pháp nào?
- “Xây dựng đội ngũ cán bộ Công đoàn, nhất là đội ngũ chủ tịch Công đoàn cơ sở khu vực ngoài Nhà nước đủ năng lực, phẩm chất, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ” - là một trong ba khâu đột phá mà Nghị quyết Đại hội Công đoàn Việt Nam lần thứ XII đặt ra. Do đó, trong năm 2020, các cấp Công đoàn sẽ khẩn trương triển khai những bước cần thiết để sớm có được đội ngũ cán bộ Công đoàn chuyên nghiệp, bản lĩnh, trí tuệ, tâm huyết, trách nhiệm, gắn bó với tổ chức Công đoàn, đoàn viên và người lao động; đủ năng lực tập hợp đoàn kết, thống nhất trong ban chấp hành công đoàn cơ sở; am hiểu pháp luật, nắm vững chức năng, nhiệm vụ của tổ chức Công đoàn; có khả năng, phương pháp, kỹ năng hoạt động Công đoàn khoa học, sáng tạo, xây dựng lòng tin và sự tín nhiệm cao của đoàn viên, người lao động; có kiến thức tổ chức các hoạt động thiết thực trong việc đại diện, chăm lo, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của đoàn viên, người lao động…
Qua Báo Lao Động, tôi đã biết đến người cán bộ Công đoàn cơ sở một lòng vì đoàn viên, người lao động và khi trực tiếp gặp gỡ, tôi lại càng trân trọng hơn - đó là chị Phạm Thị Lụa - nguyên Chủ tịch Công đoàn cơ sở Công ty Trường Thành (huyện Lạng Giang, Bắc Giang). Sau khi ngừng hoạt động từ năm 2017, Công ty Trường Thành đã không thanh toán bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp, tiền lương, tiền phép, tiền thưởng, tiền ăn ca cho 141 người lao động với tổng số tiền là gần 2,9 tỉ đồng. Trước hoàn cảnh khó khăn của người lao động, với kiến thức và trách nhiệm của người cán bộ Công đoàn, chị Lụa đã thu thập hồ sơ, tài liệu để thực hiện quyền đại diện đoàn viên, người lao động khởi kiện lãnh đạo công ty Trường Thành ra toà.
Việc làm của chị Lụa gặp vô vàn khó khăn. Chị Lụa phải xin nghỉ làm việc 25 buổi ở công ty mới để vận động và thực hiện giấy ủy quyền của từng người lao động. Trong quá trình theo đuổi vụ việc, chị Lụa và một số người lao động khác phải bỏ ra khoản chi phí rất lớn (tầm 50 triệu đồng) để làm hồ sơ, giấy tờ khởi kiện… Mới đây, những đoàn viên, người lao động Công ty Trường Thành đã có thêm 970 triệu đồng để đóng bảo hiểm xã hội. Tôi càng vui hơn khi biết rằng, tìm được nơi làm việc mới, chị Lụa đã được Đại hội Công đoàn cơ sở nơi đây tín nhiệm, giao trọng trách Chủ tịch Công đoàn cơ sở.
Công đoàn Việt Nam cần nhiều hơn nữa cán bộ Công đoàn như chị Lụa. Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam đã có giải thưởng Nguyễn Văn Linh để tôn vinh các cán cán bộ Công đoàn đặc biệt xuất sắc.
Để nâng cao “chất lượng” của cán bộ Công đoàn cơ sở, các cấp Công đoàn cần quan tâm: Tập trung phát huy vai trò của chủ tịch Công đoàn cơ sở trong tổ chức và hoạt động của Công đoàn Việt Nam ở thời kỳ mới; nêu cao trách nhiệm trong việc tập hợp, thu hút người lao động và tổ chức, lãnh đạo đoàn viên hoạt động Công đoàn thiết thực, hiệu quả; giữ vững vị trí của Công đoàn Việt Nam là tổ chức chính trị - xã hội dưới sự lãnh đạo của Đảng để đại diện, chăm lo, bảo vệ tốt hơn quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của đoàn viên, người lao động; phối hợp đồng bộ với người sử dụng lao động vì sự hài hòa lợi ích của người lao động, của doanh nghiệp và của đất nước.
Hình thành lực lượng hỗ trợ Công đoàn cơ sở nâng cao chất lượng hoạt động. Các cán bộ của Công đoàn cấp trên trực tiếp cơ sở, Liên đoàn Lao động tỉnh, các ngành chức năng của tỉnh và có cả các cán bộ nghiệp vụ của Nhà nước tạo thành lực lượng luôn sát cánh, tư vấn, động viên việc làm của cán bộ Công đoàn cơ sở. Quy chuẩn hóa các hoạt động Công đoàn ở cơ sở và tổ chức tốt công tác bồi dưỡng nghiệp vụ, cập nhật kiến thức về hoạt động công đoàn trong tình hình mới, trang bị kỹ năng lắng nghe, chia sẻ, thu thập thông tin và tổ chức cho đoàn viên, người lao động thực hiện hoạt động công đoàn tổ chức, kỹ năng thương lượng, đối thoại với người sử dụng lao động…
Đặc biệt, cần lựa chọn đội ngũ chủ tịch Công đoàn cơ sở thực sự là thủ lĩnh của đoàn viên, người lao động. Để làm được điều này, tổ chức Công đoàn xây dựng tiêu chuẩn để lựa chọn chủ tịch Công đoàn cơ sở đáp ứng mong đợi của đoàn viên, người lao động; coi trọng các tiêu chí về nhiệt tình, tâm huyết, trách nhiệm, am hiểu pháp luật, nắm vững nguyên tắc hoạt động và có kỹ năng, phương pháp mềm dẻo, linh hoạt, được đa số đoàn viên tín nhiệm; đổi mới, mở rộng các hình thức, phát huy dân chủ để đông đảo đoàn viên Công đoàn được trực tiếp giới thiệu nhân sự, bầu cử ban chấp hành, bầu cử chủ tịch Công đoàn cơ sở đáp ứng điều kiện, tiêu chuẩn, sự tín nhiệm của đoàn viên theo đúng quy định của Điều lệ Công đoàn Việt Nam.
Công đoàn cấp trên trực tiếp cơ sở chủ động phối hợp với trung tâm chính trị tổ chức các đợt bồi dưỡng lý luận chính trị ngắn ngày, kết hợp tập huấn nâng cao bản lĩnh chính trị, kĩ năng hoạt động quần chúng cho đội ngũ chủ tịch Công đoàn cơ sở ngoài khu vực nhà nước. Đặc biệt, phải tăng cường các biện pháp bảo vệ và quan tâm thực hiện chính sách đối với chủ tịch Công đoàn cơ sở theo nguyên tắc quyền lợi gắn với trách nhiệm, khuyến khích vật chất và tinh thần, động viên sự sáng tạo, ý chí phấn đấu… Chủ động đề xuất, phối hợp với các cơ quan chức năng tổ chức thanh tra, kiểm tra, giám sát thực hiện pháp luật lao động và Công đoàn; kịp thời phát hiện, kiến nghị cơ quan có thẩm quyền xử lý tập thể, cá nhân vi phạm hoặc các hành vi phân biệt đối xử khi tham gia Công đoàn. Tăng cường nắm bắt thông tin, kiên quyết bảo vệ cán bộ Công đoàn bị trù dập, sa thải, mất việc làm do đấu tranh bảo vệ quyền, lợi ích, hợp pháp, chính đáng của người lao động.
- Xin trân trọng cám ơn đồng chí.
