Hệ thống Đổi mới - sáng tạo quốc gia bao gồm nhiều bên liên quan liên kết với nhau nhằm thúc đẩy quá trình đổi mới sáng tạo của một quốc gia. Một trong số đó là các cơ quan quản lý nhà nước thiết kế và ban hành các chính sách thúc đẩy các hoạt động nghiên cứu và phát triển, xây dựng năng lực khoa học công nghệ, hình thành thị trường sản phẩm, tạo ra yêu cầu mới về chất lượng; xây dựng mạng lưới và liên kết tri thức, hỗ trợ Đổi mới - sáng tạo thông qua việc ươm tạo, cung cấp tài chính và tư vấn…; Khu vực doanh nghiệp đóng vai trò là Trung tâm của Đổi mới - Sáng tạo, vừa là chủ thể đầu tư vào nghiên cứu và phát triển, vừa là nơi thương mại hóa các kết quả nghiên cứu và phát triển của các tổ chức khoa học công nghệ khác.
PGS.TS Nguyễn Chiến Thắng – Viện trưởng Viện Nghiên cứu Châu Âu cho biết Đây là lúc Việt Nam cần phải tiến hành cải cách phiên bản 2.0 dựa trên nền tảng khoa học công nghệ, Đổi mới sáng tạo. Đại hội Đảng lần thứ XIII gần đây đã khẳng định khoa học công nghệ nói chung và Đổi mới - sáng tạo nói riêng phải trở thành động lực quan trọng trong mô hình tăng trưởng mới, đặc biệt trong bối cảnh Cách mạng công nghiệp 4.0 đang phát triển nhanh chóng. Với tầm quan trọng như vậy, nội dung Đổi mới - Sáng tạo đã được Chính phủ lồng ghép vào công tác điều hành quản lý nhà nước về cải thiện môi trường kinh doanh, trong đó theo Nghị định 19 năm 2017, khác với các văn bản thường niên trước đây của Chính phủ về cải thiện môi trường kinh doanh, Nghị định này đã bổ sung thêm các chỉ tiêu về Đổi mới - sáng tạo trong hoạt động điều hành.
Tại Hội thảo “Hệ thống đổi mới sáng tạo quốc gia ở Châu Âu: Các xu hướng, chính sách, thách thức và những bài học cho Việt Nam” do Viện Nghiên cứu châu Âu (Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam) tổ chức chiều 9.9 với sự tài trợ của Quỹ KAS (Cộng hoà Liên bang Đức), các nhà khoa học trong và ngoài nước đều khẳng định cần chú trọng đào tạo nhân lực khoa học công nghệ ngay từ khi họ còn học trên ghế nhà trường.
Để thực hiện Đổi mới - sáng tạo, một trong những điều cần thiết là nguồn nhân lực khoa học công nghệ. Theo TS.Hoa Hữu Cường - Viện Nghiên cứu Châu Âu, cần chú trọng đào tạo nhân lực khoa học công nghệ ngay từ khi họ còn học trên ghế nhà trường, đồng thời liên kết chặt chẽ với khu vực doanh nghiệp để khi sinh viên ra trường sẽ đảm bảo được về chất lượng lao động đối với các yêu cầu công việc ở các doanh nghiệp khoa học công nghệ. Từ đó tạo ra mối liên kết chặt chẽ giữa ba bên để tạo ra các sản phẩm đối mới sáng tạo đáp ứng nhu cầu của thị trường; cần xây dựng chính sách thu hút nhân tài khoa học công nghệ, tạo điều kiện thuận lợi thu hút nhân tài trong nước và quốc tế. Đồng thời tạo điều kiện để những nhân tài trong các tổ chức khoa học công nghệ chịu gắn bó lâu dài trong các cơ quan này, tạo điều kiện để họ phát huy hết tiềm năng, thế mạnh của mình, đặc biệt là có thể học tập Đức trong việc tạo cơ chế tự chủ cho các tổ chức hay các trường đại học trong việc nghiên cứu, giảng dạy. Xây dựng các thương hiệu viện nghiên cứu, trường đại học ưu tú.
Từ kinh nghiệm của Phần Lan, ông Tomi Särkioja, Trường đại học Tampere (Phần Lan) cho rằng khởi nghiệp doanh nghiệp sáng chế đột phá có vai trò quan trọng trong chính sách đổi mới hiện nay. Tuy nhiên, khởi nghiệp sáng tạo không chỉ dành riêng cho khu vực tư nhân mà còn trong cả khu vực nhà nước. Còn ông Christian Lawrence đến từ Cộng hoà Liên bang Đức thì chia sẻ một kinh nghiệm, đó là cần thúc đẩy vai trò trung tâm của doanh nghiệp trong Hệ thống - đổi mới sáng tạo quốc gia để nâng cao hiệu suất.
