Tết Đoan Ngọ hay còn gọi là Tết Đoan Dương, Tết giết sâu bọ. Tết Đoan Ngọ là ngày 5.5 Âm lịch. Năm nay, Tết Đoan Ngọ rơi vào thứ Hai, ngày 14.6.2021.
Đoan có nghĩa là mở đầu, Ngọ là khoảng thời gian từ 11h tới 13h. Do đó lễ cúng Tết Đoan Ngọ nên được tiến hành vào giờ chính Ngọ (12h trưa) ngày 5.5 Âm lịch.
Vào ngày này, các gia đình thường chuẩn bị mâm cỗ cúng để dâng tổ tiên, thần linh, với mong muốn cầu cho một mùa màng bội thu, không bị sâu bệnh phá hoại và cầu mong sức khỏe.
Tùy theo quan niệm của từng vùng mà lựa chọn các món sản vật dâng cúng ông bà, tổ tiên ngày Tết Đoan Ngọ khác nhau, tuy nhiên, phải đảm bảo đủ các lễ vật chính như: Hương, hoa, vàng mã, nước, rượu nếp, các loại trái cây (mận, vải…), bánh tro, bánh ú, xôi, chè… Ngoài ra, tùy vào tập tục mỗi vùng miền, địa phương và điều kiện mỗi gia đình mà mâm cỗ cúng có thể có những khác biệt.
Người miền Bắc thường cúng Tết Đoan Ngọ với cơm rượu nếp cái hoa vàng. Hoa quả thường có mận, vải, đào, xoài, dưa hấu… Ngoài ra món bánh tro (bánh gio) cũng là lễ vật đặc trưng ở miền Bắc.
Nếu trên mâm cúng của người miền Bắc thường có trái dưa hấu đỏ, thì miền Trung từ Thanh Hóa vào đến Thừa Thiên Huế thì không thể thiếu chè kê và thịt vịt. Vốn dĩ, người dân chọn thịt vịt mà không phải thịt heo, bò, gà là vì người Việt xưa tin rằng thịt vịt mát, ăn vào sẽ làm mát cơ thể cả năm.
Từ Đà Nẵng vào đến Quảng Ngãi, một số gia đình nấu xôi chè cúng lễ, nhà nào có trồng cây thì cho trẻ nhỏ vào tận vườn hái trái ăn.
Mâm cúng của người miền Nam thì không thể thiếu bánh ú tro, chè trôi nước, xôi gấc… Sau khi cúng xong, cả nhà sẽ cùng quây quần bên mâm để ăn những món ăn này.
