Theo VPA, gần 5.000 container phế liệu không có người nhận đang tồn ở các cảng tại TPHCM, một phần nguyên nhân do một số quy định hiện hành không hợp lý và sự phản ứng đột ngột của cơ quan hải quan cùng với chi phí lưu container quá cao. Tuy nhiên, đây chỉ là lập luận từ một phía. Cần nhớ rằng vào tháng 6.2018, một số cảng tại TPHCM cũng đã “than thở” rằng không ít doanh nghiệp đã sử dụng chiêu trò để thông quan các container phế liệu nhập khẩu, thậm chí dùng đến những thủ đoạn gian dối, hành vi vi phạm pháp luật để qua mặt cơ quan chức năng, đến khi bị phát hiện thì chối bỏ những container phế liệu là của mình để phủi trách nhiệm.
Có một chi tiết đáng lưu tâm từ thông tin của VPA, đó là trong số container phế liệu đang bị ách tắc không có người nhận, có khoảng 1.600 container đang vướng bởi “lệnh cấm nhập đột ngột” từ văn bản số 4202. Trong thực chất, công văn 4202/ TCHQ-PC chỉ “hướng dẫn quản lý phế liệu nhập khẩu từ nước ngoài vào Việt Nam” chứ không hề có câu từ “cấm nhập đột ngột”. Thậm chí tại Mục V, khoản 3.1, điểm b.1 của văn bản còn đề cập rõ các điều kiện doanh nghiệp phải thỏa mãn thì mới được nhập khẩu phế liệu.
Như vậy, qua 4202, ngành Hải quan nhằm siết chặt công tác quản lý nhập khẩu phế liệu chứ không hề “cấm” hay “tạm cấm”. Đối với hàng nghìn container phế liệu đang tồn tại các cảng, nếu không thỏa mãn điều kiện, đương nhiên không cho thông quan... Thậm chí xử lý nếu vi phạm quy định pháp luật. Tuy nhiên, không vì các đối tượng này mà hải quan các địa phương lại ngấm ngầm tạm ngừng cả việc giải quyết thủ tục thông quan cho các lô phế liệu nhập khẩu thỏa mãn các điều kiện theo quy định. Siết là siết mà cấm là cấm, không thể lẫn lộn, lập lờ hai khái niệm trong quá trình xử lý dù trong bối cảnh nhập khẩu phế liệu vào Việt Nam đang diễn biến phức tạp. Tổng cục Hải quan phải làm rõ việc này chứ không nên để xảy ra tình trạng cực đoan trong xử lý tại các hải quan địa phương gây khó khăn dẫn đến đình đốn sản xuất của doanh nghiệp.
