Sáu dự án BT, BOT, với tổng mức đầu tư là 25.963 tỉ đồng được đề cập. TPHCM đối diện các vấn nạn của một đô thị lớn, dân số tăng nhanh, hệ thống giao thông công cộng kém hiệu quả... nên việc kêu gọi các nhà đầu tư dự án BT, BOT nhằm huy động mọi nguồn lực xã hội xây dựng hạ tầng cho TP, là chủ trương đúng đắn.
Thế nhưng, qua thanh tra, TTCP đã phát hiện nhiều sai phạm tại 6 dự án BT và BOT, với tổng giá trị sai phạm lên đến gần 2.200 tỉ đồng. Điều đáng nói, số tiền sai phạm trên lại xuất phát từ các sai phạm sơ đẳng, lẽ ra không đáng có, của UBND TPHCM. Thí dụ: UBND TP đã không xây dựng danh mục dự án, không công bố danh mục dự án... Công tác lựa chọn nhà đầu tư chủ yếu theo hình thức chỉ định, không theo đúng quy định của pháp luật về chỉ định nhà đầu tư. Do đó dẫn tới không phát huy được nguồn lực của xã hội, không tạo tính cạnh tranh giữa các nhà đầu tư, khó xác định việc lựa chọn được nhà đầu tư có năng lực tài chính và kinh nghiệm tốt nhất, không tạo sự công bằng cho các doanh nghiệp và tính hiệu quả của dự án triển khai.
Cái sảy nảy cái ung; từ các sai phạm trên, hậu quả thực tế cho thấy cả 6 dự án đều chậm tiến độ, các nhà thầu thi công chưa bảo đảm năng lực tài chính và kỹ thuật... Vì vậy, sai phạm trị giá gần 2.200 tỉ đồng là lẽ đương nhiên. Những vi phạm vì không tuân thủ quy định của luật pháp buộc UBND TP phải thẩm định, phê duyệt, điều chỉnh tổng mức đầu tư các dự án vượt mức cho phép lên tới 1.467,2 tỉ đồng. Trong đó, chỉ riêng chuyện phê duyệt không đúng thẩm quyền đã là 1.400 tỉ đồng...
Hơn lúc nào hết, bài học rút ra tại các dự án BT, BOT ở TPHCM cũng không khác mấy bài học chung cho hầu hết các nhà quản lý, hệ thống chính quyền các cấp ở nhiều địa phương trên cả nước. Đó là cần phải tuân thủ đúng các quy định của luật pháp. Là minh bạch và công khai. Tạo sân chơi bình đẳng cho tất cả các doanh nghiệp để có sự cạnh tranh và cho ra chất lượng dự án tốt nhất. Bằng không, trả giá cho bài học ấy sẽ không phải là gần 2.200 tỉ đồng sai phạm; trái lại, con số trên sẽ còn hơn thế nữa...
