Thời gian qua, Bệnh viện Đại học Y Dược TPHCM tiếp nhận điều trị người bệnh Hoàng Trọng T (60 tuổi, TPHCM). Ông T đến khám tại phòng khám Niệu học chức năng do bị đau bụng dưới, tiểu khó và tiểu nhiều lần cả ngày lẫn đêm. Bác sĩ thực hiện siêu âm, khám trực tràng, xét nghiệm máu để có được chẩn đoán. Kết quả thăm khám cho biết ông T bị phì đại tuyến tiền liệt.
Các triệu chứng đường tiểu dưới như són tiểu, tiểu đêm đã xuất hiện hơn 1 năm nay, ảnh hưởng nhiều đến sinh hoạt hằng ngày. Người bệnh không đi thăm khám dẫn đến bệnh không được phát hiện từ sớm, khiến các triệu chứng ngày một nghiêm trọng hơn. Người bệnh được chỉ định sử dụng thuốc và điều chỉnh chế độ ăn uống, sinh hoạt phù hợp. Sau gần 6 tháng điều trị, ông T không còn rối loạn đi tiểu, các hoạt động sinh hoạt đều trở lại bình thường.
Triệu chứng bệnh lý đường tiểu dưới do tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt
Theo PGS TS BS. Nguyễn Văn Ân – Trưởng khoa Niệu học chức năng Bệnh viện Đại học Y Dược TPHCM, hệ thống bài tiết nước tiểu ở người trưởng thành được chia thành đường tiểu trên (thận và niệu quản) và đường tiểu dưới (bàng quang và niệu đạo). Tuyến tiền liệt là cơ quan sinh dục của nam giới, nằm ở vị trí cổ bàng quang và đoạn đầu niệu đạo có nhiệm vụ tiết ra tinh dịch. Nam giới trên 40 tuổi thường bắt đầu phì đại tuyến tiền liệt. Tuy nhiên, đây chỉ là một trong các nguyên nhân sinh ra hội chứng đường tiểu dưới.
Các thống kê cho thấy 25% nam giới từ 50 - 60 tuổi sẽ bị phì đại tuyến tiền liệt nhưng chỉ 4% xuất hiện triệu chứng. Càng lớn tuổi, tỉ lệ phì đại tuyến tiền liệt càng cao và tỉ lệ có triệu chứng càng nhiều. Tuyến tiền liệt phì đại sẽ chèn ép làm hẹp niệu đạo, nước tiểu còn tồn dư gây kích thích bàng quang dẫn đến buồn tiểu nhiều lần cả ngày và đêm. Vì vậy, nam giới từ 50 tuổi nếu có triệu chứng rối loạn tiểu nên đi khám và thực hiện siêu âm bụng, đồng thời lưu ý khảo sát hệ tiết niệu và tuyến tiền liệt nhằm phát hiện kịp thời nguyên nhân gây ra triệu chứng trên.
Triệu chứng của đường tiểu dưới thường được chia thành 3 nhóm chính. Nhóm triệu chứng về tống xuất (tắc nghẽn) bao gồm dòng tiểu yếu, tiểu khó, tiểu ngắt quãng, nhỏ giọt cuối dòng tiểu. Nhóm triệu chứng chứa đựng bao gồm tiểu gấp, tiểu nhiều lần, són tiểu, tiểu đêm. Bên cạnh đó, người bệnh có thể xuất hiện một số triệu chứng thuộc nhóm triệu chứng sau đi tiểu như buồn tiểu ngay sau khi vừa tiểu xong, nhỏ giọt sau khi tiểu. Các triệu chứng đường tiểu dưới là một trong những biểu hiện của phì đại tuyến tiền liệt, nhưng không phải hễ có phì đại tuyến tiền liệt là có triệu chứng rối loạn tiểu.
Lợi ích của chẩn đoán và điều trị sớm
PGS.TS.BS Nguyễn Văn Ân cho biết nguyên nhân gây ra triệu chứng đường tiểu dưới không chỉ do tuyến tiền liệt mà còn nhiều nguyên nhân khác nữa. Có không ít nguyên nhân đến từ những căn bệnh khác, trong đó có u bàng quang, hẹp niệu đạo, nhiễm khuẩn niệu và thậm chí là ung thư. Do đó, việc chẩn đoán sớm sẽ giúp xác định được nguyên nhân chính xác gây ra những triệu chứng này.
Để chẩn đoán triệu chứng đường tiểu dưới do phì đại tuyến tiền liệt, bác sĩ sẽ thực hiện khám lâm sàng bằng cách thăm khám hậu môn trực tràng để cảm nhận mặt sau của tuyến tiền liệt hoặc khám bụng để đánh giá kích thước của bàng quang. Bên cạnh đó, người bệnh có thể thực hiện một số xét nghiệm máu và nước tiểu theo yêu cầu của bác sĩ như xét nghiệm tổng phân tích nước tiểu, xét nghiệm đường huyết, xét nghiệm PSA máu, kiểm tra chức năng thận,…
Về điều trị, bác sĩ sẽ thực hiện đánh giá mức độ ảnh hưởng của các triệu chứng đường tiểu dưới theo thang điểm I-PSS để đưa ra chỉ định điều trị phù hợp. Trường hợp người bệnh bị ảnh hưởng nhẹ thì chỉ cần theo dõi, điều chỉnh chế độ sinh hoạt mà không dùng thuốc. Nếu ảnh hưởng ở mức độ vừa và nặng thì cần dùng thuốc.
"Những trường hợp nặng làm ảnh hưởng nhiều đến chất lượng sống của người bệnh mà điều trị nội khoa đúng mức không làm cải thiện thì cần can thiệp ngoại khoa. Việc chẩn đoán sớm các triệu chứng của đường tiểu dưới sẽ giúp điều trị đúng, kịp thời, tránh gây ra những ảnh hưởng nặng nề hơn sau này" - PGS.TS.BS Nguyễn Văn Ân cho hay.
