Thưa bác sĩ Vũ Trọng Hải, anh có thể cho biết việc sử dụng chất cấm ảnh hưởng thế nào đến sức khỏe của cầu thủ và hệ lụy lâu dài là gì?
- Ma túy nằm trong danh mục chất cấm của thể thao (chất gây nghiện, bao gồm cả morphin), gây ảnh hưởng đến nội sinh, làm thay đổi hoocmon của cơ thể.
Các chất cấm đó được kiểm soát nghiêm ngặt không được phép sử dụng và buôn bán trên thị trường. Ảnh hưởng chung của chất gây nghiện là khiến người dùng bị phụ thuộc, dẫn đến những ảnh hưởng về thần kinh, thể chất. Các chất gây nghiện thế hệ mới như ma túy đá còn có tác hại ghê gớm hơn những chất truyền thống như thuốc phiện hay heroin, cocain… dẫn đến loạn thần.
Về y học, việc sử dụng ma túy chỉ ảnh hưởng trong thời điểm nhất thời khi dùng. Nếu dùng trong thời gian dài sẽ dẫn đến việc bị phụ thuộc vào thuốc, đẩy người dùng có xu hướng người sử dụng tăng liều, từ đó dẫn đến loạn thần. Đây là điều cần kiểm soát không chỉ ở thể thao mà còn cả xã hội.
Sau vụ việc của 5 cầu thủ Hồng Lĩnh Hà Tĩnh bị bắt vì sử dụng ma túy, vấn đề đặt ra là cần có kế hoạch kiểm tra doping và chất cấm đối với cầu thủ (giải vô địch quốc gia) trước và sau khi thi thi đấu, hoặc kiểm tra đột xuất như những môn thể thao cá nhân khác. Anh nghĩ sao về điều này?
- Việc hướng tới kiểm tra đối với các giải vô địch quốc gia của tất cả các môn, không riêng gì bóng đá - là việc sẽ phải làm.
Thực tế, với các môn tập thể, khi thực hiện, chúng tôi sẽ đánh giá theo nguy cơ của từng môn. Các môn tập thể được đánh giá là "nguy cơ thấp", bởi vì khi cầu thủ hoặc vận động viên sử dụng chất gì đó (doping) thì việc có lợi cho thành tích sẽ khó hơn là các vận động viên cá nhân.
Chúng tôi vẫn đang tập trung vào các môn cá nhân, nhưng lộ trình tiến tới cũng sẽ thực hiện với tất cả các môn (bao gồm môn tập thể) vì đây là tiêu chuẩn quốc tế về kiểm tra doping, chất cấm.
Việc kiểm tra đột xuất sẽ giúp vận động viên nhận thức được vấn đề của mình tốt hơn chứ không chỉ là kiểm tra sau trận đấu.
Ở Việt Nam, bóng đá là môn có tầm ảnh hưởng rất lớn nên có lẽ, chúng ta sẽ phải thực hiện sớm điều này. Đặc biệt, trong số các môn tập thể thì có thể bóng đá sẽ là môn phải thực hiện sớm nhất so với các môn khác. Cầu thủ bóng đá có những điều kiện về quyền lợi, kinh tế, hình ảnh và sức ảnh hưởng lớn nhất trong các môn thể thao.
Kinh phí để thực hiện việc kiểm tra doping và chất cấm là như thế nào, thưa anh?
- Hiện tại, các mẫu kiểm tra doping và chất cấm của vận động viên chủ yếu được gửi đi nước ngoài để đảm bảo các tiêu chuẩn quốc tế về phòng lab, không phải quốc gia nào cũng có thể thực hiện phòng lab. Ở châu Á chỉ có 7 phòng lab được công nhận.
Kinh phí để gửi mẫu đến phòng lab rẻ nhất rơi vào khoảng 150 USD (3,8 triệu đồng) ở Thái Lan. Một số phòng xét nghiệm khác ở Hàn Quốc đang có giá là 200-400 USD, Nhật Bản 400 USD.
Ngoài ra, còn kinh phí ở những bước khác như lấy mẫu, vật tư... Ví dụ, trong 1 buổi, 1 cán bộ có thể lấy 5 mẫu thì tiền công cũng chỉ là 1 buổi. Cán bộ thực hiện tính công, vật tư, tiêu hao như bình thường, tùy theo số lượng mẫu nhiều hay ít; sau đó sẽ tiến hành gửi mẫu đến phòng lab ngay vì không thể giữ lâu được.
Với tư cách là một chuyên gia y tế, anh có khuyến cáo gì đối với các cầu thủ liên quan đến chất cấm, doping?
- Đối với chất gây nghiện, nó sẽ ảnh hưởng đến chuyển hóa của cơ thể và hoàn toàn không nằm trong danh mục được khuyến khích của y tế. Trong y tế cũng chỉ dùng trong những trường hợp bất khả kháng, cuối cùng chủ yếu dùng để giảm đau chứ không phải dùng để điều trị một bệnh lý nào cả. Do vậy, nó sẽ ảnh hưởng đến thể chất.
Chất gây nghiện còn ảnh hưởng đến tâm thần, có thể dẫn đến loạn thần, làm mất đi sự tỉnh táo, khả năng phán đoán của cá nhân người sử dụng. Vì vậy, không riêng gì với những chất ma túy sử dụng trực tiếp mà kể cả những thứ mà chúng ta thấy ở ngoài cuộc sống, ví dụ như "cỏ" Mỹ, "cỏ" Ả Rập cũng đều có tác dụng hướng thần.
Những thứ này không có lợi cho hoạt động thể lực, thể chất và đặc biệt là khả năng phán đoán chính xác, tư duy. Ảnh hưởng của các chất gây nghiện đến sức khỏe rất rõ rệt.
Nếu dính vào chất cấm, cầu thủ có thể mất hết cả sự nghiệp, hình ảnh, uy tín, thương hiệu. Vì vậy, nếu các bạn đang lỡ dính vào thì phải dừng lại trước khi chuyển sang bị nghiện, phụ thuộc vào thuốc.
Trong quá khứ từng có những trường hợp tương tự, thậm chí như Maradona khi bắt đầu đến giai đoạn dùng tăng liều lượng cũng không thể thi đấu nữa. Sự việc của các cầu thủ Hà Tĩnh vừa qua là bài học chung để những cầu thủ khác nhìn vào và thay đổi.
