"Mỏ vàng" từ doanh thu bản quyền hình ảnh
Bản quyền hình ảnh được hiểu đơn giản là quyền sở hữu cá nhân với hình ảnh bản thân và các đặc điểm độc đáo liên quan như chữ ký, biệt danh... Bất kỳ đối tác, nhãn hàng nào muốn sử dụng những yếu tố kể trên đều cần sự cho phép từ phía cầu thủ.
Năm 2002, David Beckham khi đàm phán hợp đống với M.U đã từng nói: "Tiền lương là vấn đề nhỏ. Tôi chỉ cần nâng mức sở hữu bản quyền hình ảnh lên chút nữa". Phát ngôn này cho thấy, nhiều cầu thủ ở đẳng cấp cao xem đây là "mỏ vàng" mang về lợi nhuận khổng lồ, thậm chí còn hơn cả tiền lương.
Tất nhiên cần lưu ý, phát ngôn này thuộc về Beckham, một siêu sao có thương hiệu toàn cầu với hàng loạt các bản hợp đồng quảng cáo béo bở. Việc đàm phán ăn chia bản quyền hình ảnh sẽ khó khăn và cần suy xét nhiều hơn đa phần các cầu thủ khác.
Real Madrid từng muốn nắm ít nhất 50% khoản lợi nhuận hình ảnh của Beckham bởi đây là một khoản tiền lớn, đủ chi trả lương cho không ít ngôi sao. Và đây cũng là lý do cựu đội trưởng tuyển Anh chuyển đến LA Galaxy vào năm 2007, nơi anh nhận 100% doanh thu từ bản quyền hình ảnh cá nhân.
Một ví dụ khác gần hơn cũng cho thấy bản quyền hình ảnh đối với cầu thủ có lợi nhuận lớn đến thế nào, đó là trường hợp của siêu sao Cristiano Ronaldo. Trong khoảng thời gian 9 năm tại Real Madrid, CR7 đã ít nhất 3 lần "xung đột lợi ích" vì bản quyền hình ảnh. Siêu sao người Bồ Đào Nha cũng là người đầu tiên khiến Los Blancos chịu xuống nước, chỉ nhận 40% con số này.
Đương nhiên, đây là thương vụ đôi bên cùng có lợi. Real Madrid xứng đáng là đội bóng tiên phong trong chuyên nghiệp hình ảnh. Dưới triều đại của Chủ tịch Florentino Perez, yếu tố bản quyền hình ảnh được xem là nền tảng của chiến lược xây dựng Galacticos. Tới với sân Bernabeu, giá trị thương mại của các cầu thủ sẽ tăng mạnh. Ngược lại, Real có nguồn thu khổng lồ nhờ chính các "bom tấn" họ tạo ra.
Những khúc mắc dành cho Quang Hải và Hà Nội
Từ ví dụ của Real Madrid và các ngôi sao có thể thấy, quy định của câu lạc bộ Hà Nội sẽ mang về rất nhiều điểm tích cực. Quan trọng nhất, đó là sự chuyên nghiệp hóa trong việc quản lý hình ảnh các cầu thủ Việt Nam.
Quang Hải không thể so sánh với Beckham hay Ronaldo nhưng ở Việt Nam, anh có sức ảnh hưởng lớn bậc nhất. Có một ngôi sao cỡ Quang Hải, Hà Nội cũng dễ dàng phát triển thương hiệu, khai thác.
Ngược lại, Hải và các đội đồng đang được chơi bóng cho đội bóng giàu có, mạnh và chuyên nghiệp nhất V.League. Điều này cũng là cơ sở để họ có một tương lai rất sáng. Gắn liền hình ảnh giữa câu lạc bộ Hà Nội và nhiều cầu thủ sẽ là mối quan hệ "win-win".
Tuy nhiên, khúc mắc có thể cũng không ít, khi đội bóng chủ quản tiến hành kiểm soát theo quy định. Được biết, quy định do Công ty cổ phần thể thao Hà Nội-T&T đưa ra bao gồm cả việc chia sẻ thù lao hoặc các khoản thu nhập nhận được khi sử dụng tài khoản cá nhân trên các trang mạng xã hội như Facebook, Zalo, Instagram, Twitter… để quảng bá sản phẩm, dịch vụ. Đây có thể xem là điểm gây thắc mắc, kể cả so với sự chuyên nghiệp trên thế giới.
Đơn cử, Real Madrid có kinh nghiệm trong việc đàm phán sử dụng hình ảnh bản quyền là thế nhưng cũng chỉ trong giới hạn. Năm 2015, Ronaldo ký hợp đồng 6 năm với Mint Media, một công ty có trụ sở tại Hong Kong do tỷ phú Peter Lim người Singapore sở hữu. Hợp đồng này cho phép Mint Media khai thác toàn bộ hình ảnh cá nhân, nickname... của Ronaldo. Phần còn lại của Real Madrid vẫn giữ nguyên nhưng sẽ chỉ gói gọn trong những thứ liên quan đến hình ảnh câu lạc bộ.
Tỉ lệ phần trăm là 50 - 50 hay 60 - 40 chỉ có 2 bên mới rõ, tùy từng trường hợp cụ thể. Tuy nhiên, Real cũng hiểu không thể "lấn chiếm" quá sâu vào thương hiệu cá nhân của Ronaldo. Tương tự ở mảng KOL mạng xã hội, phần này được xem là tài sản cá nhân và do Ronaldo cùng công ty quản lý hình ảnh tự phân chia. Đồng nghĩa, các hoạt động này sẽ không dính đến câu lạc bộ mà thuộc về cá nhân.
Vấn đề đàm phán bản quyền, các cầu thủ Việt Nam cần và phải có một người đại diện đúng nghĩa để lo liệu. Thông thường trên thế giới, vấn đề lương thưởng và doanh thu bản quyền sẽ được đàm phán riêng biệt.
"Siêu cò" Jose Mendes là bậc thầy những vụ như thế này khi từng mang về 60% cho Ronaldo trong cuộc chiến trên bàn đàm phán với Real. Con số này tại Juventus dù không được tiết lộ nhưng chắc chắn cũng là CR7 "nắm đằng chuôi". Ngoài ra, một số bản hợp đồng đặc biệt như bản hợp đồng trọn đời với Nike sẽ được đàm phán với những cách phân chia riêng.
Quy định mới của câu lạc bộ Hà Nội với các cầu thủ có thể xem là bước tiến giúp bóng đá Việt trở nên chuyên nghiệp. Tuy nhiên, chắn chắn khi vào thực tế sẽ nảy ra mâu thuẫn và những phát sinh do bao năm qua vẫn bỏ ngỏ do không có quyền lợi. Tuy nhiên, ở trong điều kiện và hoàn cảnh mới khi bóng đá Việt Nam có những thành công và các cầu thủ với vị thế ngôi sao có rất nhiều gái trị có thể khai thác, tự các đội bóng lẫn cầu thủ sẽ cần thay đổi, tự chuyên nghiệp hóa để có cách làm đảm bảo, hài hoàn quyền lợi.
