Mới đây, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã có kết luận về dự án Luật Nhà ở (sửa đổi), đề nghị không bổ sung quy định về thời hạn sở hữu nhà chung cư. Đây là vấn đề nhạy cảm, hệ trọng, có tác động sâu rộng đến đời sống xã hội.
Tuy nhiên, cần bổ sung quy định cụ thể, chặt chẽ, có tính khả thi về thẩm quyền, trình tự, thủ tục di dời cư dân, phá dỡ, cải tạo, xây dựng lại nhà chung cư không còn an toàn cho việc sử dụng.
Trao đổi với Lao Động, TS.KTS Đào Ngọc Nghiêm, Phó Chủ tịch Hội Quy hoạch Phát triển Đô thị Việt Nam cho rằng, không nên quy định thời hạn sở hữu nhà chung cư trong dự thảo luật vì can thiệp quyền sở hữu tài sản của người dân.
Nếu hạn chế thời hạn sở hữu nhà chung cư sẽ tạo ra khuyến khích mua nhà mặt đất, vì quyền sở hữu đối với nhà trên đất là vô thời hạn.
"Chính sách này nếu được ban hành sẽ thúc đẩy người dân tìm mua nhà đất, ít sử dụng chung cư, việc sử dụng quỹ đất nhà ở (vốn rất hạn chế) sẽ theo xu hướng không tiết kiệm và hiệu quả. Điều này không chỉ làm méo mó thị trường mà còn trái với xu thế đô thị hóa", ông Nghiêm nói.
Theo ông Nghiêm, cần phải phân loại nhà chung cư theo cơ chế thị trường là nhà chung cư có quyền sở hữu 50 năm và nhà chung cư có quyền sở hữu lâu dài, từ đó định giá để người mua được bảo vệ quyền lợi.
Ngoài ra, nếu Luật Nhà ở không quy định thời hạn sở hữu nhà chung cư thì vẫn phải quy định thời hạn sử dụng nhà chung cư. Điều này để cụ thể việc Nhà nước có quyền quyết định, trách nhiệm di dời, phá dỡ, cải tạo chung cư không còn an toàn để đảm bảo sức khỏe, an toàn của người dân.
Trong đó, chủ sở hữu nhà chung cư sẽ phải chấm dứt quyền sở hữu khi nhà chung cư thuộc diện bị phá dỡ và được tiếp tục sử dụng phần diện tích đất có nhà chung cư nhưng phải nộp kinh phí xây dựng lại nhà mới.
Còn luật sư Đặng Văn Cường (Đoàn luật sư TP Hà Nội) cho biết, nhiều người lo ngại nếu quy định về thời hạn sử dụng nhà chung cư. Người mua chung cư sẽ giống như người thuê dài hạn với loại hình căn hộ này.
Mặt khác, tâm lý của người mua nhà có thể đẩy thị trường chung cư có nguy cơ rơi vào suy thoái, trong khi các sản phẩm đất nền, nhà ở liền kề tại tiếp tục tăng phi mã, tạo ra nhiều hệ lụy cho xã hội.
Bởi lẽ, quy định thời hạn sở hữu chung cư sẽ tác động đến khá nhiều chủ thể trong xã hội, đặc biệt là 3 bên trực tiếp tham gia quan hệ mua bán nhà ở chung cư, đó là người mua, người bán và người quản lý.
Trước mắt, quy định sở hữu chung cư có thời hạn có thể tác động tiêu cực tới giá đất nền và giá nhà chung cư trong tương lai. Trong trường hợp mua nhà mà có thời hạn thì không khác gì đi thuê. Tài sản đó thay vì gia tăng hoặc giữ được giá trị thì lại mất đi theo thời gian. Nghĩa là càng về cuối, giá trị của căn nhà càng mất đi, do đó tác động rất lớn đến tâm lý người mua.
Theo thống kê, hiện cả nước có 5.687 khu chung cư, riêng Hà Nội có khoảng 3.015 khu chung cư, nhà tập thể. Trong đó, có 1.850 khu chung cư, nhà tập thể xây dựng từ trước năm 1994.
TP Hồ Chí Minh có 1.568 khu chung cư, trong đó có 474 khu chung cư gồm 573 lô xây dựng trước năm 1975 với 50.640 căn hộ và 13 khu chung cư hư hỏng nặng (cấp D), nguy hiểm cho người sử dụng, cần phải phá dỡ, xây dựng lại.
