Đô thị lõi hoang tàn, thiếu sức hút
Quy hoạch chung Thủ đô Hà Nội đến năm 2030 tầm nhìn đến năm 2050 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 1259/QĐ TTg ngày 26.7.2011 đã xác định cấu trúc phát triển đô thị của Thủ đô Hà Nội theo mô hình chùm đô thị gồm khu vực đô thị trung tâm, 5 đô thị vệ tinh Hà Nội là Sóc Sơn, Thạch Thất, Sơn Tây, Phú Xuyên, Xuân Mai.
Trong đó đô thị vệ tinh Hòa Lạc (huyện Thạch Thất) được đánh giá là đô thị vệ tinh lớn, hình thành sớm nhất trong số 5 đô thị vệ tinh của Hà Nội. Dự kiến nơi đây sẽ hình thành 7 khu vực chức năng, trong đó có hai phân khu quan trọng là phần lõi của đô thị Hòa Lạc gồm Khu Đại học Quốc gia Hà Nội và Khu Công nghệ cao Hòa Lạc.
Trải qua hơn 10 năm triển khai, hiện đô thị vệ tinh Hoà Lạc mới chỉ thu hút được một vài doanh nghiệp tiên phong như Viettel, VNPT, FPT... trong khi công trình xây dựng trọng điểm trường Đại học Quốc gia Hà Nội còn dở dang, chưa hoàn tất GPMB, khiến người dân tại đây phải sống trong cảnh thấp thỏm bởi nhà cửa xuống cấp, xập xệ nhưng không được phép sửa chữa, cải tạo.
Ông Cấn Văn Tân (sinh sống tại thôn 5, xã Thạch Hòa, huyện Thạch Thất) than thở, việc triển khai chậm trễ dự án trường Đại học Quốc gia Hà Nội đang gây ra sự lãng phí lớn. Nhiều năm nay công trình xây dựng này vẫn chưa thể đưa vào khai thác, tận dụng hết. Thậm chí có thời điểm chỉ thấy lác đác các đoàn sinh viên lên học quân sự, 1 - 2 giảng đường mở cửa dạy học nên việc giãn dân, di dời các trường đại học trong nội đô không biết khi nào trở thành hiện thực.
Đề cập đến vấn đề nêu trên, ông Nguyễn Văn Cường (trưởng thôn 5, xã Thạch Hoà) cho biết, trong thôn có khoảng 400 hộ dân, nhưng có đến 317 hộ nằm trong vùng lõi quy hoạch trường Đại học Quốc gia Hà Nội phải di dời. Hơn 10 năm qua dự án xây dựng trường Đại học Quốc gia Hà Nội chưa hoàn tất do còn nhiều vướng mắc về quy hoạch, công tác đền bù, tái định cư, diện tích chồng lấn không rõ ràng khiến vùng lõi của dự án hoang vắng, nhiều công trình xây xong nhưng chưa sử dụng, bỏ hoang lãng phí.
Đẩy nhanh giải phóng mặt bằng, đền bù tái định cư
Nhiều chuyên gia kinh tế nhấn mạnh, quy hoạch đô thị vệ tinh được định hướng phát triển hoàn chỉnh đồng bộ từ hạ tầng kỹ thuật đến hạ tầng xã hội một cách độc lập và hỗ trợ, giảm tải một số chức năng cho đô thị trung tâm như công nghiệp, giáo dục, công nghệ cao, đào tạo, y tế, du lịch, đầu mối hạ tầng kỹ thuật diện rộng... góp phần vào việc giãn dân tại khu vực nội đô Hà Nội.
Tại hội nghị trước đó, Chủ tịch UBND huyện Thạch Thất - ông Nguyễn Mạnh Hồng - cũng đã chỉ đạo, trong thời gian tới đề nghị các cấp ủy, chính quyền, Phòng Tài nguyên và Môi trường, Ban Quản lý dự án, Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội từ huyện đến cơ sở tập trung thực hiện một số nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm theo đề xuất của Đại học Quốc gia Hà Nội như đẩy nhanh tiến độ, đặc biệt ưu tiên những hạng mục Đại học Quốc gia Hà Nội đang cần triển khai đầu tư xây dựng dở dang, các công trình khởi công năm 2022 - 2023 trước, đảm bảo tuân thủ đúng pháp luật. Đẩy nhanh đền bù giải phóng mặt bằng khu tái định cư, tiến độ kiểm đếm, bồi thường cho các phần diện tích đất còn lại theo kế hoạch, ưu tiên xử lý dứt điểm các vị trí đầu tư xây dựng năm 2022.
KTS Đào Ngọc Nghiêm - Phó Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam - cho biết, từ một đô thị nhỏ nằm phía Nam sông Hồng, qua gần 7 thập kỷ, không gian đô thị Hà Nội đã mở rộng ra ngoài phạm vi của nội đô lịch sử, vượt sông phát triển sang phía Bắc sông Hồng. Đặc biệt với lần mở rộng địa giới hành chính vào năm 2008, Hà Nội đã trở thành đô thị lớn nhất cả nước với hơn 3.300km2, nhưng cũng là thách thức lớn đặt ra cho quá trình phát triển.
Theo KTS Đào Ngọc Nghiêm, Đồ án Quy hoạch chung xây dựng Thủ đô đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2050 đã đạt được yêu cầu về phát triển không gian đô thị, tạo điều kiện để phân bổ lại sức sản xuất, phân bổ lại dân cư, cũng như các khu chức năng phù hợp với điều kiện kinh tế, tự nhiên và phù hợp với các yêu cầu phát triển hiện nay. Đặc biệt, Hà Nội đã và đang đi theo xu hướng chung của các nước trên thế giới là quy hoạch các đô thị vệ tinh, tạo nên các vành đai xanh, kéo giãn dân ra khỏi khu vực nội đô chật chội.
