Vùng ĐBSCL hiện có 174 đô thị, gồm: Một đô thị trực thuộc Trung ương, hai đô thị loại I thuộc tỉnh, 12 đô thị loại II, chín đô thị loại III, 23 đô thị loại IV và 127 đô thị loại V. Tỷ lệ đô thị hóa toàn vùng đạt 31,16%, tăng 4,6% so với năm 2015. Khu vực đô thị có sự tăng trưởng cả về số lượng và chất lượng; bộ mặt đô thị ngày càng khang trang, hiện đại và có bản sắc. Công tác đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật đô thị được quan tâm, đẩy mạnh.
Tuy nhiên, theo Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Thanh Nghị, công tác triển khai quy hoạch xây dựng vùng ĐBSCL vẫn còn chậm và gặp nhiều thách thức, thể hiện qua tỷ lệ đô thị hóa và tốc độ đô thị hóa của vùng vẫn thấp hơn nhiều so với trung bình toàn quốc; hệ thống cơ tầng kỹ thuật vùng còn yếu và thiếu đồng bộ; việc thu gom xử lý chất thải rắn, xử lý nước thải vẫn chưa có nhiều chuyển biến, tỷ lệ xử lý thấp và hầu hết vẫn đang sử dụng các công nghệ lạc hậu,… Trong khi đó, tình hình biến đổi khí hậu đang diễn ra ngày càng phức tạp, các hiện tượng thời tiết cực đoan như lũ lụt, hạn hán diễn ra ngày một thường xuyên, kéo theo tình trạng nhiễm mặn, sụt lún nền đất,… gây ảnh hưởng ngày một lớn, tác động tiêu cực đến cuộc sống người dân.
Ông Nguyễn Thanh Nghị nhấn mạnh, cần định hướng hình thành bộ khung xác định mô hình phát triển, hình thái phát triển của hệ thống đô thị và nông thôn của vùng ĐBSCL trong bối cảnh mới, đảm bảo hình thành làm cơ sở, nền tảng cho phát triển bền vững, thích ứng với biến đổi khí hậu. Đảm bảo thúc đẩy liên kết vùng kết nối đồng bộ, hữu cơ giữa đô thị và nông thôn trong vùng.
Bên cạnh đó là những giải pháp nâng cao và phát huy tối đa tiềm năng, lợi thế so sánh và lợi thế cạnh tranh của hệ thống đô thị và nông thôn vùng ĐBSCL. Trong đó phải xác định được mức độ ưu tiên và việc lựa chọn những vùng đô thị hóa làm động lực cho phát triển, những vùng, lãnh thổ hạn chế phát triển lãnh thổ cần bảo tồn, bảo vệ, các điểm kết nối đối ngoại,…
Tại hội thảo, các chuyên gia cũng đã đề cập đến các giải pháp nhằm khắc phục các tồn tại, hạn chế và giải quyết các thách thức của việc quy hoạch phát triển hệ thống đô thị và nông thôn Vùng ĐBSCL
TS. Trần Thị Lan Anh, Phó Cục trưởng Cục Phát triển Đô thị (Bộ Xây dựng) cho rằng quy hoạch vùng ĐBSCL cần thống nhất quan điểm từ “Sống chung với lũ” đến “Sống chung với biến đổi khí hậu”. Do vậy cần đổi mới phương pháp tiếp cận.
Các tham luận tại hội thảo đã tập trung đánh giá tình hình phát triển kinh tế, xã hội gắn với công tác quy hoạch, quản lý, phát triển hạ tầng đô thị và nông thôn của vùng cũng như từng địa phương, các đô thị. Đồng thời, đề ra các giải pháp nhằm khắc phục các tồn tại, hạn chế và giải quyết các thách thức trong quy hoạch phát triển hệ thống đô thị và nông thôn của vùng.
Nhiều ý kiến cho rằng, quy hoạch vùng ĐBSCL không nên là quy hoạch của các kế hoạch thực hiện các dự án đầu tư mà phải là quy hoạch hợp nhất đa ngành, có tính kế thừa và đặt trong tâm quản lý và bảo vệ nguồn nước; bảo tồn hệ sịnh thái, văn hóa, đặc thù sông nước; đặc thù định cư và dân cư… Quan trọng nhất là cần hoàn thiện pháp luật, cơ chế, chính sách theo hướng nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước, tạo điều kiện thuận lợi cho các thành phần kinh tế, kể cả nhà đầu tư nước ngoài đầu tư xây dựng và kinh doanh kết cấu hạ tầng bằng nhiều hình thức, phù hợp với thông hệ quốc tế...
