Theo kết luận thanh tra của Thanh tra tỉnh Bến Tre, từ năm 2012 đến nay, trên địa bàn huyện Châu Thành (tỉnh Bến Tre) đã phát sinh 144 khu vực do người sử dụng đất tách thửa, phân lô, bán nền (1 khu chưa thực hiện thủ tục tách thửa và 143 khu đã thực hiện thủ tục tách thửa). Từ 206 thửa đất ban đầu đã tách thành 3.596 thửa, với tổng diện tích 552.937,49 m2. Trong đó, đã thực hiện san lấp thành 2.912 nền, xây dựng xong 668 căn nhà và 47 căn xây dựng dang dở trên phần lớn diện tích đất nông nghiệp.
Việc tách thửa diễn ra chủ yếu từ năm 2014 đến ngày 16.11.2017 với nhiều thửa đất nông nghiệp được với diện tích rất nhỏ. Ngày 7.11.2017, UBND tỉnh Bến Tre ban hành Quyết định số 59/2017/QĐ-UBND về quy định diện tích tối thiểu được tách thửa đối với các loại đất trên địa bàn tỉnh Bến Tre (có hiệu lực thi hành kể từ ngày 17.11.2017). Theo quyết định này, tại khoản 5, Điều 4 quy định “hồ sơ xin tách thửa đã nộp đầy đủ theo quy định tại Văn phòng Đăng ký đất đai trước ngày Quyết định này có hiệu lực thì giải quyết theo quy định của Quyết định số 33/2014/QĐ-UBND” nên các cá nhân, tổ chức ồ ạt nộp hồ sơ yêu cầu đo đạc, tách thửa trong thời gian trước khi quyết định mới có hiệu lực thi hành.
Trong 144 khu phân lô, có 33 khu phân lô, tách thửa đất có nhiều mục đích sử dụng, hình thành các thửa đất mới có nhiều mục đích sử dụng (đất ở và đất nông nghiệp). Các thửa đất mới chỉ đảm bảo diện tích tối thiểu của loại đất ở, còn phần diện tích đất nông nghiệp bị chia nhỏ, thậm chí nhỏ hơn cả diện tích tối thiểu đối với loại đất ở.
Bên cạnh đó, có 3 khu phân lô, người sử dụng đất chuyển mục đích sử dụng đất từ đất nông nghiệp sang đất ở thành thửa đất ở có diện tích từ 1.000m2 trở lên, rồi tiến hành tách thửa, phân lô bán nền. Nguyên nhân do Quyết định số 38/2018/QĐ-UBND không quy định đối với trường hợp tách thửa đất ở có diện tích từ 1.000m2 trở lên phải có phương án đầu tư hạ tầng kỹ thuật và phải được UBND huyện, thành phố thẩm định, phê duyệt (nội dung này, trước đó, được quy định tại khoản 4, Điều 4, Quyết định số 59/2017/QĐ-UBND), tạo điều kiện cho người sử dụng đất phân lô bán nền với quy mô lớn.
Qua kiểm tra, Thanh tra tỉnh Bến Tre thấy, trình tự thủ tục thực hiện, thẩm định, trình UBND tỉnh phê duyệt quy hoạch sử dụng đất được thực hiện đúng theo quy định của Luật Đất đai năm 2013. Tuy nhiên, có 1 thửa đất thuộc 1 khu phân lô ở trên địa bàn xã Phú An Hòa (huyện Châu Thành) được UBND tỉnh điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất từ đất trồng cây lâu năm sang đất ở tại Công văn số 4056/UBND-KT nhưng số thửa đất theo Công văn này không chính xác. UBND huyện Châu Thành không kiến nghị UBND tỉnh điều chỉnh Công văn số 4056/UBND-KT mà vẫn cho phép chuyển mục đích sử dụng đất.
Cũng theo kết luận thanh tra, trong số 144 khu phân lô tự phát, có đến 105 khu phân lô không phù hợp với quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất; 8 khu phân lô phù hợp một phần với quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất và 31 khu phân lô phù hợp với quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất.
