Thưa bà, bà có thể khái quát những điểm nổi bật nhất của Luật Đất đai đã được Quốc hội thông qua tại kỳ họp bất thường vừa qua?
- Luật Đất đai vừa được Quốc hội thông qua có một số nội dung nổi bật như sau:
Về kế hoạch, quy hoạch sử dụng đất, đây là một trong những điểm mới và là công cụ quan trọng để nhà nước quản lý về đất đai. Luật đất đai lần này đổi mới căn bản phương pháp cũng như quy trình lập quy hoạch, và sự tham gia của người dân ngay từ khâu lập quy hoạch cũng như tạo thế chủ động cho các địa phương trong việc xác định chỉ tiêu nào để phát triển kinh tế xã hội địa phương. Ví dụ với các thành phố trực thuộc Trung ương đã có quy hoạch đô thị sẽ không lập quy hoạch sử dụng đất mà sẽ lập kế hoạch sử dụng đất của thành phố - đó là bước cải cách thủ tục mạnh mẽ và bảo vệ người dân khi yêu cầu chính quyền địa phương phải rà soát các danh mục dự án trong kế hoạch sử dụng đất hàng năm.
Về giao đất, cho thuê đất, chuyển đổi mục đích sử dụng đất, Luật đất đai đã quy định các trường hợp giao đất không thông qua đấu giá, không thông qua đấu thầu và giao đất thông qua đấu giá, thông qua đấu thầu và các điều kiện của tổ chức cá nhân khi tham gia đấu giá, đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư có sử dụng đất. Luật cũng quy định các trường hợp cho thuê đất trả tiền 1 lần cho cả thời gian thuê. Về chuyển đổi mục đích sử dụng đất có sự phân cấp mạnh mẽ của luật Đất đai là phân cấp toàn bộ thẩm quyền cho phép chuyển đổi mục đích sử dụng đất rừng đặc dụng, đất rừng phòng hộ, đất trồng lúa, giao trách nhiệm cho chính quyền địa phương trong việc chấp thuận chuyển đổi mục đích này.
Về vấn đề đồng bào dân tộc thiểu số là nội dung nhận được nhiều sự quan tâm. Luật Đất đai vừa được thông qua có quy định các đối tượng được hưởng các chính sách đất đai. Tại điều 48, có những điều kiện cụ thể để bảo vệ đồng bào dân tộc thiểu số yếu thế và khi họ không còn nhu cầu sử dụng đất sẽ trả lại cho địa phương để giao đất cho đồng bào dân tộc thiểu số khác không có đất sản xuất.
Thưa bà, trong luật Đất đai lần này, khi người dân bị thu hồi đất thì sự đền bù và hỗ trợ tái định cư được quy định ra sao để đảm bảo công bằng cho người dân?
- Luật Đất đai mới được thông qua, phần đền bù cho người dân bị thu hồi đất để phát triển kinh tế xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng là một trong những điểm trọng tâm và hướng đến bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của người có đất bị thu hồi.
Người có đất bị thu hồi được đền bù bằng hoặc tốt hơn nơi ở cũ đúng tinh thần của Nghị quyết 18, và khu tái định cư, hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội được đảm bảo và quy định ngay trong luật. Bên cạnh đó có sự giám sát, tham gia của người dân ngay trong quá trình có quy hoạch thu hồi đất, người dân biết trước được những kế hoạch thu hồi để dự kiến và chủ động cho hoạt động sản xuất, kinh doanh.
Luật Đất đai được thông qua, bước tiếp theo sẽ làm gì để Luật được thực thi ngay khi có hiệu lực mà không rơi vào tình trạng nằm chờ Nghị định, thông tư thưa bà?
- Ngay từ thời điểm Luật Đất đai 2013, Bộ TNMT đã có sự quyết tâm khi Luật có hiệu lực thì các văn bản hướng dẫn thi hành luật đều có hiệu lực. Chúng tôi đang tập trung bắt tay ngay vào việc xây dựng các văn bản thi hành luật ngay từ khi Luật mới được Quốc hội thông qua.
Việc thông qua Luật Đất đai là sự kiện chính trị rất quan trọng, chúng tôi với tư cách là cơ quan soạn thảo đã nỗ lực hết mình để xây dựng một dự án Luật trên cơ sở định hướng từ Nghị quyết 18 của Trung ương và kết quả tổng kết thi hành Luật Đất đai 2013, chúng tôi kỳ vọng Luật được thông qua sẽ tháo gỡ được những khó khăn, vướng mắc trong khi thi hành Luật thời gian qua mà một số luật còn chưa thống nhất với Luật Đất đai.
Rất cảm ơn những chia sẻ của bà!
PGS.TS Nguyễn Thị Nga - Trưởng Bộ môn Luật Đất đai (Trường Đại học Luật Hà Nội) - cho rằng, đây là đạo luật lớn, đặc biệt quan trọng và có liên hệ mật thiết, ảnh hưởng trực tiếp đến người dân. Luật mới đã khắc phục rất nhiều vấn đề bất cập, vướng mắc đặt ra trong quá trình thi hành Luật Đất đai 2013.
Những chính sách về bồi thường cũng tạo kỳ vọng sẽ nhận được sự đồng thuận của người dân có đất bị thu hồi, giảm thiểu tối đa những trường hợp khiếu nại, khiếu kiện của người dân; qua đó đẩy nhanh tiến độ bồi thường giải phóng mặt bằng, đẩy nhanh tiến độ của hàng nghìn dự án đang đình trệ do gặp phải sự phản đối từ phía người dân; đặc biệt đối với các dự án bất động sản được khai thông sẽ là tiền đề để vực dậy thị trường bất động sản đang im ắng thời gian qua.
