Nguồn cung nhà ở xã hội dần cải thiện
Theo Sở Xây dựng, trong giai đoạn 2021 - 2025, toàn TPHCM có khoảng 519.000 người dân cần nhà ở xã hội, 5 năm tiếp theo có hơn 524.000 người cần nhà ở xã hội, kể cả công nhân. Giai đoạn 2021 - 2025, khả năng thành phố dự kiến phát triển 30.500 căn nhà ở xã hội.
Nhu cầu nhà lưu trú công nhân dự kiến đến tháng 12.2025 là 274.150 đối tượng (tương đương 68.538 phòng), khả năng thành phố dự kiến phát triển 4.500 phòng cho công nhân thuê. Giai đoạn 2026 - 2030, nhu cầu về nhà ở xã hội trên địa bàn thành phố khoảng 239.100 đối tượng, khả năng thành phố dự kiến phát triển là 50.000 căn hộ. Nhu cầu nhà lưu trú công nhân dự kiến là 285.150 đối tượng (tương đương 71.288 phòng), khả năng thành phố dự kiến phát triển 8.000 phòng cho công nhân thuê.
Trong năm 2022, trên địa bàn thành phố có một dự án nhà ở xã hội được nghiệm thu và đưa vào sử dụng với quy mô 260 căn hộ.
Ngoài ra, trên địa bàn có 9 dự án nhà ở xã hội đã khởi công, động thổ với quy mô hơn 8.660 căn hộ. Về nhà lưu trú cho công nhân, trên địa bàn thành phố có 2 dự án đã khởi công với quy mô hơn 1.400 phòng.
Dự kiến trong giai đoạn từ nay cho đến hết năm 2025 nguồn cung nhà ở xã hội sẽ tăng mạnh với việc có 32 dự án với quy mô hơn 31 nghìn căn hộ được triển khai cùng với đó là 6 dự án nhà lưu trú cho công nhân. Còn từ năm 2026-2030 thì dự kiến triển khai tiếp 47 dự án nhà ở xã hội và 03 dự án nhà lưu trú cho công nhân trên địa bàn TPHCM.
Về nguồn lực quỹ đất chuẩn bị cho việc phát triển nguồn cung này, theo thông tin cung cấp từ Sở Quy hoạch - Kiến trúc TPHCM thì thành phố có 20 khu đất được quy hoạch nhà ở xã hội, chủ yếu là nhà cho người có thu nhập thấp, có tổng diện tích hơn 38ha.
Theo Sở Quy hoạch - Kiến trúc, nhiều khu vực đã có quy hoạch 1/500. Bên cạnh đó, quỹ đất 20% dành cho nhà ở xã hội tại các dự án nhà ở thương mại có 25 khu dành cho nhà ở cho người thu nhập thấp, tổng diện tích 57ha, trong đó có 14 dự án có đất sạch đang làm thủ tục đầu tư xây dựng nhà ở xã hội.
Thủ tục làm nhà ở xã hội vẫn còn quá nhiêu khê
Cũng theo báo cáo từ chính Sở Xây dựng TPHCM, hiện công tác quản lý phát triển nhà ở xã hội còn nhiều khó khăn, vướng mắc cần được tháo gỡ.
Như vậy, số lượng thủ tục đầu tư dự án nhà ở xã hội nhiều hơn so với dự án nhà thương mại, dẫn đến kéo dài thời gian thực hiện, chưa thu hút nhiều nhà đầu tư tham gia. Do đó, Sở Xây dựng đề xuất UBND TP kiến nghị Bộ Xây dựng chủ trì, phối hợp với các bộ ngành nghiên cứu đơn giản hóa các thủ tục đầu tư dự án nhà ở xã hội. Trường hợp vượt thẩm quyền, kiến nghị Bộ Xây dựng có báo cáo Thủ tướng Chính phủ để được xem xét giải quyết.
Một doanh nghiệp chuyên làm nhà ở xã hội trên địa bàn TPHCM như Công ty Lê Thành đã phải lên tiếng cho rằng, việc làm nhà ở xã hội càng gỡ càng rối. Lãnh đạo công ty này dẫn chứng một dự án nhà ở xã hội Công ty Lê Thành đã mất 3 năm chưa xong thủ tục đầu tư.
Theo quy định hiện nay, hồ sơ chấp thuận chủ trương đầu tư được nộp một cửa tại Sở Kế hoạch - đầu tư. Nghe thì mừng nhưng khi làm doanh nghiệp phải chuẩn bị 11 hồ sơ để Sở Kế hoạch - đầu tư gửi cho 11 cơ quan có ý kiến, và chỉ một cơ quan không đồng thuận là “dự án chết”.
Ông Lê Hoàng Châu - Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TPHCM (HoREA) - cho biết, trước đây UBND TPHCM có công văn chỉ đạo thủ trưởng các sở ngành, quận huyện nêu nếu quá 15 ngày đơn vị được xin ý kiến nhưng không trả lời thì coi như đồng ý với ý kiến của đơn vị xin ý kiến. Tuy nhiên, các sở ngành, quận huyện “không dám thực hiện” việc này và vẫn ngồi chờ trả lời, trong khi doanh nghiệp nóng ruột vì “mỗi ngày chờ là một ngày phải trả lãi ngân hàng, gánh nặng đầu tư càng đè nặng”.
Hay việc miễn tiền sử dụng đất, cũng là “câu chuyện đau đầu, mất nhiều thời gian của doanh nghiệp”. Theo đó, luật quy định miễn 100% tiền sử dụng đất cho dự án nhà ở xã hội. Thay vì áp dụng ngay quy định để miễn tiền cho doanh nghiệp, hiện nay cơ quan chức năng lại mất một thời gian dài làm các thủ tục tính ra số tiền sử dụng đất doanh nghiệp phải đóng, sau đó mới ra quyết định miễn tiền sử dụng đất. Chưa kể, DN bỏ tiền mua đất theo giá thị trường nhưng tiền sử dụng đất lại được hoàn trả theo bảng giá đất. Luật quy định DN được giảm thuế nếu cho thuê nhà ở xã hội, nhưng luật về thuế lại không có điều này.
Sở Xây dựng TPHCM cũng đề xuất Bộ Xây dựng hướng dẫn cách xác định chi phí đầu tư hạ tầng và chi phí bồi thường giải phóng mặt bằng khi chủ đầu tư bàn giao lại quỹ đất thực hiện nhà ở xã hội bằng 20% diện tích dự án nhà ở thương mại. Trong đó, Bộ Xây dựng cần hướng dẫn cách xác định chi phí, cơ quan chủ trì thẩm định, phê duyệt chi phí và cách thanh toán cho chủ đầu tư.
Về hình thức thực hiện nghĩa vụ nhà ở xã hội đối với các dự án có quy mô sử dụng đất từ 2ha đến dưới 10ha, thực tế, các dự án này quỹ đất 20% tại dự án để bố trí nhà ở xã hội là tương đối nhỏ, quy mô nhà ở xã hội không lớn, dẫn đến chi phí đầu tư xây dựng cao làm giá thành căn hộ tăng lên, người có thu nhập thấp khó tiếp cận nhà ở. Do đó Sở Xây dựng kiến nghị cho phép UBND TP quyết định hình thức thực hiện nghĩa vụ nhà ở xã hội đối với các dự án phát triển nhà ở thương mại, khu đô thị có quy mô sử dụng đất từ 2ha đến dưới 10ha.
